Zwart keukengerei in de ban? Nee, dat was een rekenfoutje

Zwart plastic keukengerei, zoals spatels en spanen, werd afgelopen oktober opeens verdacht. In een publicatie in Chemosphere hadden drie onderzoekers berekend dat er in dat zwarte gerecyclede plastic gevaarlijke hoeveelheden zaten van een chemische stof, BDE-209. Het artikel kreeg veel media-aandacht, onder andere van The New York Times en CNN .

Door het verwarmen van, of het likken aan het zwart plastic zouden mensen te veel van deze potentieel toxische stof kunnen binnenkrijgen. De teneur van veel nieuwsartikelen: u kunt uw zwart plastic keukengerei maar beter vervangen. Totdat chemicus Joe Schwarcz de wetenschappelijke publicatie las en een rekenfout ontdekte.



„Ik volg alles over plastics, dat is één van mijn gebieden”, zei hij op 11 december tegen National Post . Schwarcz, directeur van het Office for Science and Society aan de McGill University in Montreal, noemde zichzelf ook „een pietje precies” als het om cijfers gaat. En die bleken niet te kloppen.

In de wetenschappelijke publicatie concentreerden de onderzoekers zich op vlamvertragers, een grote groep chemicaliën, waarvan sommige kankerverwekkend zijn. Ze kunnen ook hormoonfuncties verstoren, en de groei en voortplanting schaden. Bepaalde groepen vlamvertragers worden toegepast in elektrische producten en elektronica, onder meer in de plastic behuizing, om bij een brand de verspreiding ervan te vertragen.

Dat plastic (inclusief de chemicaliën die erin zijn verwerkt) wordt naderhand gerecycled, bijvoorbeeld tot zwart keukengerei. De onderzoekers bepaalden de concentratie van bepaalde vlamvertragers (gebromeerde en organofosfaat vlamvertragers) in 203 producten, waaronder spatels, spanen, een pastaschepper, maar ook dienbladen voor sushi en fastfood, en kinderspeelgoed (een mini-biljart, feestkralen, een piratenhaak). In nogal wat producten troffen ze behoorlijk hoge concentraties vlamvertragers aan.

Ook BDE-209, dat in de Verenigde Staten, Europa en China juist uitgefaseerd wordt. In sommige gevallen zouden mensen 34.700 nanogram BDE-209 per dag binnen kunnen krijgen, zo berekenden de onderzoekers.

En dat lag, omgerekend voor een persoon van 60 kilo, dicht bij de maximaal toelaatbare dosis van, zo schreven de onderzoekers, 42.000 ng/dag. Maar daar hadden ze een rekenfout gemaakt, ontdekte Schwarcz.

Want 60 × 7.000 ng (de maximaal toelaatbare ingenomen dosis per kilo lichaamsgewicht) is niet 42.000, maar 420.

000! Op 15 december publiceerden de onderzoekers een correctie , waarin ze hun spijt betuigen over de gemaakte fout. Ze pasten een zin in hun artikel aan. De berekende dagelijkse inname benaderde niet de maximaal toelaatbare ingenomen dosis, maar ligt er een tienvoud onder .

Maar het verandert niks aan de conclusie, schrijven de onderzoekers. Via recycling kunnen schadelijke vlamvertragers terechtkomen in producten waarin ze helemaal niet nodig zijn. Er is meer regulering nodig om het gebruik van dit soort gevaarlijke additieven te stoppen, en veiligere vervangers te gebruiken.

.