Zeven nieuwe kikkersoorten ontdekt die niet kwaken, maar fluiten

Kwakende kikkers kent iedereen, dat er ook soorten bestaan die fluiten als een vogel is veel minder bekend. Wetenschappers van onder meer de universiteit van Kopenhagen ontdekten in de regenwouden van Madagaskar zeven ‘nieuwe’ soorten die hoge ‘buitenaardse’ fluittonen produceren. Die tonen deden de ontdekkers, die hun bevindingen dinsdag publiceerden in het tijdschrift Vertebrate Zoölogy, nog het meest denken aan de oude science fictionserie Star Trek.

Fans zouden er de geluiden van de zogenaamde ‘boatswain whistle’ en de ‘tricorder’ in kunnen herkennen. Vandaar dat zij de door hen gevonden soorten, leden van het boomkikkergeslacht Boophis, doopten met iconische namen uit die serie: Kirk, Picard, Sisko, Janeway, Archer, Burnham en Pike. Voor anderen klinken de kikkers overigens eerder als vogels of insecten.



Het zijn de mannetjeskikkers die deze geluiden maken. Ze verschaffen vrouwtjes informatie over hun geschiktheid als partner. De wetenschappers vermoeden dat er een evolutionaire reden is voor het atypische karakter van deze kikkergeluiden: de ontdekte kikkers leven langs snelstromende beekjes in de meest bergachtige gebieden van Madagaskar.

“Wanneer de kikkers alleen maar kwaakten zoals onze vertrouwde Europese kikkers, zouden ze wellicht niet hoorbaar zijn boven het geluid van het stromende water. Hun hoge trillingen en fluitjes vallen op tegen al dat lawaai”, zegt een van de leden van het team van internationale wetenschappers in een toelichting. Manon de Visser, evolutionair bioloog verbonden aan de Leiden Universiteit en Naturalis Biodiversity Center, acht dat laatste een logische uitleg.

“Voor de kikkers zou het energieverspilling zijn als hun soortgenoten het geluid niet zouden kunnen horen door achtergrondlawaai. Fluiten werkt kennelijk het best, en dat leidde er waarschijnlijk toe dat fluitende kikkers een voordeel hadden in het vinden van paringspartners en dus in het krijgen van nakomelingen. Door natuurlijke selectie resulteert dat over de generaties heen tot het evolueren van steeds sterkere fluittonen.

Deze kikkers tonen dus heel mooi aan hoe evolutie werkt.” Helemaal nieuw is het fenomeen van niet-kwakende kikkers overigens niet: in 2012 ontdekten wetenschappers meer dan 126 plant- en diersoorten in de zogeheten Mekong-regio in Zuidoost-Azië. Onder de dieren bevond zich ook toen een kikker die zingt als een vogel: de Quang boomkikker.

Ook De Visser kent voorbeelden. “Zelf heb ik onderzoek gedaan naar vroedmeesterpaddden. Als je die hoort, denk je dat je een verlegen vogeltje hoort ‘fluiten’.

Ik heb ook vaak genoeg mysterieuze fluittonen gehoord toen ik ooit in de schemer veldwerk deed in de jungle van Costa Rica. Altijd tijdens en na zware regenbuien, een teken dat het kikkers waren en geen vogels.” Madagaskar staat bekend om zijn grote biodiversiteit.

De regenwouden daar zijn een paradijs voor kikkers; het eiland herbergt naar schatting 9 procent van alle kikkersoorten in de wereld. De internationale wetenschappers vermoeden dat het eiland nog enkele honderden onontdekte kikkersoorten herbergt. De onderzoekers hopen dat hun nieuwste vondst de beschermingsinspanningen voor de regenwouden van Madagaskar zal versterken.

Omdat de kikkersoorten vaak dicht bij elkaar leven, maar op verschillende hoogtes en in verschillende habitats, zijn ze volgens de wetenschappers bijzonder kwetsbaar voor veranderingen in klimaat of milieu. Geselecteerd door de redactie.