Zeespiegelstijging leidde tot agressieve eilandvogels

Hoe kon de dodo zo tam zijn terwijl zijn naaste verwant de rodriguessolitaire juist agressief was? Op geïsoleerde eilanden zonder roofdieren ontwikkelen vogels regelmatig het zogenaamde eilandsyndroom: ze vertonen tam gedrag en verliezen soms zelfs het vermogen om te vliegen. De verklaring voor deze aanpassing is dat ze zo minder energie verspillen aan vluchtgedrag. De dodo is het bekendste voorbeeld van een vogel met dit syndroom.

Maar in zeldzame gevallen vertonen eilandvogels juist uitgesproken agressief gedrag. Dit geldt bijvoorbeeld voor de rodriguessolitaire ( Pezophaps solitaria ), die enkel voorkwam op het piepkleine gelijknamige eilandje in de Indische Oceaan. Deze eveneens uitgestorven vogel was wat betreft gedrag de tegenhanger van de dodo ( Raphus cucullatus ).



De solitaire had zelfs benige knobbels op zijn vleugels waarmee het soortgenoten lelijk kon toetakelen. Een evolutionaire verklaring voor deze eilandagressie verschijnt binnenkort in het blad iScience . Volgens de modelstudie evolueert agressie wanneer eilanden drastisch krimpen door stijgende zeespiegels.

Hierdoor neemt competitie om voedsel en ruimte toe, waardoor tamme dieren geen kans maken en uitsterven. Wanneer de krimp ernstig genoeg is blijven er enkel agressieve dieren over, zelfs als het eiland daarna weer groeit. De onderzoekers keken naar de rodriguessolitaire en de dodo, die op Mauritius leefde.

Ze simuleerden in een computermodel de populatiedynamiek van vogels op beide eilanden met behulp van speltheorie . Hierbij krijgen individuen in een populatie verschillende eigenschappen. In dit geval: agressieve versus niet-agressieve vogels.

De kwaliteiten die voordelig of nadelig zijn voor de overleving geven een inkijkje in hoe eigenschappen kunnen evolueren. Naast gedragskenmerken namen de wetenschappers de historische zeespiegelstijging of -daling mee in hun simulatie, deze bepaalt namelijk het oppervlak van respectievelijk het kleine Rodrigues (108 km 2 ) en het grotere Mauritius (1.852 km 2 ).

Bij een beetje eilandkrimp liet de simulatie geen blijvende toename van agressieve vogels zien, maar bij een abrupte en kritieke reductie gebeurde dit wel. Enkel agressieve vogels kunnen zowel een leefgebied én genoeg voedsel bemachtigen wanneer de eilandgrootte onder deze kritieke waarde duikt. Van de twee eilanden is alleen Rodrigues ooit onder deze grens gedoken.

In de periode tussen 12 en 11 duizend jaar geleden steeg de zeespiegel zodanig dat het eiland veertig procent van zijn oppervlak verloor. Ter vergelijking: Mauritius verloor nooit meer dan tien procent. Hierdoor had de dodo genoeg leefgebied om tam te blijven, terwijl de solitaire zich tot een uitsluitend agressieve soort ontwikkelde.

Volgens de onderzoekers is de verkleining van het leefgebied genoeg om de evolutie van agressiviteit bij de solitaire en de tamheid van de dodo te verklaren. Vervolgonderzoek moet laten zien of deze theorie ook geldt voor andere agressieve eilandvogels, bijvoorbeeld de niet uitgestorven Españolaspotlijster ( Mimus macdonaldi ), een nijdige vogelsoort die alleen voorkomt op Española, een van de Galapagoseilanden..