Wordt Zeeuwse Lilian straks het eerste vrouwelijke SGP-Kamerlid? 'Een stemmenkanon'

De 51-jarige Lilian Janse is ondanks dat ze vrouw is én SGP'er – in het verleden een moeizame combinatie – politiek allesbehalve een onbeschreven blad. Als klein meisje volgde ze al het gemeenteraadswerk van haar vader Cees van der Weele, die namens een lokaal samenwerkingsverband van de SGP in de Vlissingse raad zat. De SGP is de partij waarin vrouwen lange tijd een achtergestelde rol hadden.

Politiek is volgens de streng gereformeerde partij strijdig met de roeping van de vrouw. Vroeger werden vrouwen zelfs geacht niet te stemmen, daarna duurde het tot maar liefst 2006 voordat vrouwen lid mochten worden van de partij. En daarna duurde het nog een paar jaar voordat vrouwen zich voor de SGP kandidaat mochten stellen voor een politieke functie.



Toch hield dit de jonge Lilian niet tegen om haar vader te helpen bij zijn gemeenteraadswerk. "Papa schreef zijn raadsbijdrages met pen, waarna ik ze als meisje van 16 uittypte. Op de computer, in WordPerfect.

En als hij die bijdrages dan voorlas in de gemeenteraad, zat ik altijd op de publieke tribune om te kijken wat hij ervan maakte. En daar had ik dan ook wel een mening over", vertelt Janse. Zo werd ze gegrepen door de politiek.

In 2013 veranderde de SGP – onder dwang - haar standpunt op het gebied van het vrouwenkiesrecht. Sindsdien mogen vrouwen voor de partij in een politieke functie worden gekozen. In datzelfde jaar zocht de SGP-afdeling in Vlissingen een nieuwe lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2014.

Haar vader, toen al lang niet meer actief in de gemeenteraad, maar wel in het lokale partijbestuur, had een lijstje met zes mogelijke kandidaten. Alle zes waren mannen, en alle zes bedankten ze voor de eer. Haar vader vertelde het Janse tijdens het koffiedrinken op een zondagochtend na de kerkdienst.

"Ik zei: dan zet je mij er toch op?", vertelt Janse. "Dat is goed", reageerde haar vader direct. Hij droeg haar voor bij de andere bestuursleden, die schrokken, maar uiteindelijk wel instemden.

"Ik wilde het graag doen. Ik had van mijn vader gezien hoe mooi het raadswerk was", zegt Janse. "En mijn jongste was 11 jaar, ik had er tijd voor.

Want het raadswerk is best veel werk." Het besluit moest nog wel worden goedgekeurd door de Vlissingse SGP-leden. Voordat dat gebeurde, lekte het nieuws uit.

Een vrouwelijke potentiële SGP-lijsttrekker – de eerste in Nederland – zorgde voor landelijke opschudding. Met heel veel media-aandacht tot gevolg. Zelfs landelijke media reisden af naar Vlissingen om erover te berichten.

Het was iets waar Janse niet op uit was, zegt ze. "Ik wilde gewoon mijn verantwoordelijkheid nemen, mijn best doen voor de stad. Mijn drijfveer was niet om in opstand te komen.

Maar door de gewijzigde SGP-statuten stond de slagboom open. Ik kon gewoon het terrein op." De SGP-leden steunden de kandidatuur van Janse.

"Er was nog nooit zo'n grote opkomst geweest. Wat ik mooi vond: er waren zelfs speciaal vrouwen van in de 80 gekomen om me te steunen." Janse kwam in de gemeenteraad.

Eerst als eenpersoonsfractie, maar vier jaar later al met z'n tweeën. Na de verkiezingen in 2022 kon de partij zelfs deelnemen aan het stadsbestuur. Janse weigerde.

"Ik had wethouder kunnen worden, maar dan had ik heel veel moeten uitvoeren waar ik tegen ben. Als wethouder word je geleefd. Ik houd liever het initiatief.

" Inmiddels is Janse dus bezig met haar derde periode in de gemeenteraad. "Ik zie wel collega's die al aan hun vijfde periode bezig zijn, maar die hebben niet meer echt die drive. Dat wil ik niet.

Want op den duur ga ik dan ook zo belegen worden. Maar wat moet je dan?" De oplossing doet zich bijna als vanzelf voor, als Janse in 2022 wordt gepolst of ze interesse heeft in het Kamerlidmaatschap. Als er een vrouw op de SGP-kieslijst voor de Tweede Kamerverkiezingen moest komen, dan wel één met politieke ervaring, is de redenering.

En dan is Janse eigenlijk de enige die in aanmerking komt. "Wil je dat? werd me gevraagd. Ik moest dat thuis overleggen, zoiets heeft flinke consequenties.

Maar mijn man steunt me en is supertrots. En ook de kinderen zeiden: mam, doe het. Je vindt het leuk.

" Niet alleen haar gezin is enthousiast, Janse zelf ook. "Het Kamerwerk lijkt me heel dynamisch. Daar kan ik hele positieve dingen doen.

" En zo werd het besluit – opnieuw – vrij snel genomen. De kiesvereniging Vlissingen heeft Janse officieel voorgedragen als kandidaat-Kamerlid. Voor de verkiezingen van november 2023 was het te laat, maar voor de volgende verkiezingen is het ruim op tijd.

De SGP heeft nu drie zetels in de Tweede Kamer. Janse denkt niet dat ze op een van de eerste drie plekken op de kieslijst komt. "Nee, ik ben er bescheiden over.

Maar er zijn mensen die zeggen: Lilian is een stemmenkanon. En de eerste vrouw op de lijst van de ChristenUnie kwam ook direct in de Kamer, met behulp van voorkeurstemmen. Dat verwachten ze hier ook.

" Janse hoopt zelf op een extra zetel voor de partij in de Kamer door haar kandidatuur. "Ik hoop dat doordat ik op de lijst sta, er veel meer stemmen worden binnengehaald. Raadsleden van andere partijen in de Vlissingse gemeenteraad zeggen tegen mij dat ze op me zullen stemmen als dat straks kan.

En er zijn veel kiezers die tot dusver uit principe niet op de SGP stemden omdat er geen vrouwen op de lijst staan. Die zullen dat nu misschien wel doen." Tegelijkertijd: 10 tot 20 procent van de SGP-leden maakt nog steeds bezwaar tegen vrouwen in de politiek.

"Dat zijn dezelfde die tegen hun vrouw zeggen dat ze niet mogen stemmen." Toch lijkt dat verzet binnen de partij minder te worden. "Het bestuur kreeg in 2014 nog 25 brieven van SGP'ers die bezwaar hadden tegen mijn kandidatuur.

Dit jaar waren dat er nog maar 6." Toch haast Janse zich om niet op de zaken vooruit te lopen. "Ik weet nog niet eens zeker of ik wel op de lijst sta.

Het gat pas echt spelen als er verkiezingen komen." Of ze met het vooruitzicht van een plek in de Kamer op nieuwe verkiezingen hoopt? "Ik hoop niet dat het kabinet valt. We hebben hier geen Italiaanse toestanden nodig, met politieke instabiliteit.

Want dan komt er niets van de grond. En het is juist wel heel belangrijk dat er verandering van beleid komt." Janse heeft in de tussentijd nog wel een tip voor Haagse politici: "Laat ze op de inhoud politiek voeren in Den Haag.

Speel niet zo op de man – óf vrouw.".