Wintertijd, feit of fabel: voerde Adolf Hitler echt de wintertijd in?

REGIO - Is wintertijd bedacht door de Vikingen of toch door Benjamin Franklin? En wat had Adolf Hitler ermee te maken? Tussen de halfjaarlijkse wisselingen van zomer- naar wintertijd - en andersom - zijn er flink wat verhalen ontstaan. Wat is waar? Feit. De wintertijd werd voor het eerst ingevoerd door Duitsland en Oostenrijk-Hongarije in 1916, midden in de Eerste Wereldoorlog.

Zij waren daarmee de eersten ter wereld. Het doel was om brandstof te besparen door zo goed mogelijk gebruik te maken van daglicht. Deze maatregel werd ook al snel ingevoerd in andere landen, waaronder Frankrijk, België en Nederland.



Na de oorlog werd de maatregel in veel landen weer afgeschaft, ook bij ons. Fabel. De overheid voerde de wintertijd in om de wintermaanden korter te laten lijken.

Door de klok een uur terug te zetten, zouden mensen de koude dagen als minder lang ervaren en zou de winter sneller voorbijgaan. Dit was bedoeld om de moraal tijdens de donkere maanden hoog te houden en depressies te verminderen. Feit.

Wintertijd wordt ook wel de 'standaardtijd' genoemd, omdat het de tijd is die overeenkomt met de natuurlijke tijdzones. Zomertijd is juist de afwijking waarbij de klok een uur vooruit gaat, zodat er meer daglicht is in de avonduren. Wintertijd is de terugkeer naar de 'normale' tijd.

Fabel. Benjamin Franklin, een van de stichters van het huidige Amerika, kwam in 1784 met het idee voor de wintertijd om zo energie te besparen. Hoe serieus Franklin was is twijfelachtig, hij deed het voorstel in een satirische brief aan de Journal de Paris .

Hij opperde daarin dat mensen bij zonsondergang onder de wol zouden kruipen om er bij zonsopkomst meteen uit te springen. Zo zouden mensen optimaal van het daglicht profiteren en ook flink minder kaarsen verbruiken, die in die tijd voor veel mensen best duur waren. Fabel.

De Vikingen zouden de eersten zijn geweest die de wintertijd invoerden om hun plundertochten in met name het huidige Verenigd Koninkrijk beter te timen. Door de klok terug te draaien in de winter werden hun expedities dankzij meer daglicht efficiënter. Deze gewoonte zou dan later door Europese landen zijn overgenomen en vastgelegd als wintertijd.

Kletspraat. Feit. Met 1916 wellicht nog in het achterhoofd, voerde Adolf Hitler de halfjaarlijkse tijdswisseling weer in toen hij de Tweede Wereldoorlog begon.

Van 1940 tot 1942 gold in de bezette landen, dus ook in Nederland, het hele jaar door zomertijd om zo efficiënt om te gaan met de schaarse energiebronnen. Vanaf november 1942 werd het halfjaarlijks wisselen van zomer- en wintertijd weer ingevoerd. Na de oorlog werd deze in onder andere Nederland afgeschaft.

Fabel. De halfjaarlijkse aanpassing van de klok zou in het leven zijn geroepen voor de boeren. Door de tijd te verzetten zouden boeren meer daglicht hebben om hun werk op het land te doen, waardoor ze efficiënter konden werken en minder afhankelijk zijn van kunstlicht.

Vooral melkveehouders zouden gebaat zijn bij deze aanpassing, omdat hun koeien meer melk produceren bij 'langere dagen'. Aardig bedacht, maar klopt niet. Feit.

We hadden al eerder geëxperimenteerd met zomer- en wintertijd, maar na de oliecrisis in de jaren 70 werd vanaf 1977 de klok officieel opnieuw elk half jaar verzet om energie te besparen. De stijgende olieprijzen dwongen veel landen in Europa om maatregelen te nemen. Het opnieuw invoeren van de wintertijd werd gezien als dé manier om het energieverbruik te verminderen.

Feit. Het is beter voor onze gezondheid om het hele jaar door wintertijd te hebben. Dit sluit namelijk beter aan op ons natuurlijke ritme , volgens een onderzoek van het RIVM.

Na het verzetten van de klok slapen mensen slechter, vooral na de overgang naar zomertijd. Ook zijn er gezondheidseffecten te zien na de wisselingen. Zo komen er vlak na de wisseling naar de zomertijd meer hartinfarcten voor.

Bij een vaste tijd, met wintertijd als standaard, treden die effecten volgens dit onderzoek niet op. Fabel. Het verzetten van de klok naar wintertijd zou ervoor zorgen dat elektronische apparaten, zoals computers en telefoons, minder snel oververhit raken.

Doordat het buiten kouder is en er minder daglicht is, functioneren apparaten efficiënter en dat leidt weer tot minder energieverbruik. Een verzinsel. Feit.

De Europese Commissie (EC) wil al sinds 2018 het systeem van zomer- en wintertijd afschaffen, waarbij een permanente tijd wordt ingevoerd. Uit een onafhankelijk onderzoek blijkt dat Nederlanders hierbij de voorkeur geven aan de wintertijd. Het kabinet wil dat de Nederlandse tijd synchroon blijft met die van buurlanden, zegt de Rijksoverheid.

Daarom wordt pas een standpunt ingenomen zodra duidelijk is wat de omringende landen doen. Een definitief besluit over de tijdswisseling is door de EC voorlopig uitgesteld. En dus zetten we de klok eind oktober gewoon weer een uurtje terug.

Wanneer gaat de wintertijd dit jaar in Op 27 oktober 2024 gaat de klok 's nachts om 3.00 uur een uur achteruit. Op 21 december, de kortste dag van het jaar, wordt het rond 8.

45 uur licht en gaat de zon onder rond 16.30 uur. Nederland heeft in 1977 de zomertijd ingevoerd om aan te sluiten bij de buurlanden.

De zomertijd en de wintertijd zijn een afspraak van de Europese Unie. In bijna alle landen van Europa gaat de klok in maart een uur vooruit. En in oktober een uur achteruit.

.