Wild en ongepolijst in een licht onaangepaste muziekfamilie: postpunk

Postpunk is een populair genre, maar postpunk is vooral een populair woord. Het klinkt lekker, dus dagelijks melden zich nieuwe kandidaten bij het postpunk-loket. En bijna iedereen wordt toegelaten tot de uitbundige, licht onaangepaste muziekfamilie.

Al willen sommige muzikanten er om die populariteit juist níét mee worden geassocieerd. Op de vraag hoe hun muziek zich laat omschrijven antwoordden de leden van het Rotterdamse Library Card: ‘Maakt niet uit, als het maar niet postpunk is.’ De naam postpunk omvat een grote greep aan stijlen en verschijningsvormen.



Maar er is één overeenkomst: postpunk wordt gespeeld door bands, er zijn (vooralsnog) geen postpunk-soloartiesten. En ook uiterlijk is er enige gelijkenis: muzikanten dragen kleding uit de vintage winkel, symmetrische of warrige kapsels. De grenzen tussen uitgesproken mannelijk en vrouwelijk vervagen.

‘Postpunk’ werd door de Britse auteur-journalist Jon Savage (bekend van het punkboek England’s Dreaming ) voor het eerst gebruikt in 1978. Toen al! De Sex Pistols bestonden gewoon nog, toch was er een aanduiding nodig voor groepen die net zo eigenwijs, maar ingewikkelder of maffer klonken dan de drie-akkoorden-schreeuwsongs van de punkbands. De benaming raakte destijds niet ingeburgerd.

In plaats daarvan werd elke paar jaar iets nieuws bedacht: new wave, no wave, postrock, punkrock. Postpunk is pas sinds begin ’00 in zwang. De naam is zo diffuus dat inmiddels honderden groepen er onder passen.

Ook letterlijk: muziekblad Oor publiceerde vorige maand een Top 100 van de beste postpunk-albums. Met terugwerkende kracht worden nu zo’n beetje alle bands uit het ‘post-punktijdperk’ eronder geschaard, van de Human League en Depeche Mode tot de doemrock van Joy Division, van de schrille gitaarfunk van Gang of Four en Talking Heads, tot de ontheemde praatzang van The Fall. Ooit vielen ook Amerikaanse groepen onder het genre, zoals het desolate Suicide en het swingende LCD Soundsystem.

Maar tegenwoordig is postpunk hoofdzakelijk een Europees feestje: in Amerika diept is men vooral bezig de traditionele rock- en folkstijlen verder uit te diepen. De postpunk van nu kan wild en ongepolijst klinken, kan springen als een koppig paard, kan gieren langs muzikale kliffen en hoeken. Het kan botsen als in een verkeersopstopping met bands alsDe bedenkers heten Personal Trainer, Tramhaus en Library Card (sorry, groepsleden) uit Nederland, het Britse Deadletter, Shame, Gurriers of English Teacher, en het Ierse Fontaines D.

C. Nog een overeenkomst tussen de postpunkbands: hun groepsnaam. Hoe opruiend ook, als naam kiezen ze alledaagse begrippen als stomerij, tramhokje, bibliotheekkaart: English Teacher, Library Card, Dry Cleaning, Personal Trainer of Tramhaus.

Is het bescheidenheid of verzet tegen een sterrencultus? In het woekerende postpunktuintje mag wel wat gewied en geschoffeld worden. Een strengere definitie leidt tot een overzichtelijker trend. Bijvoorbeeld: ‘echte’ postpunk klinkt hectisch of unheimlich, de klank is hol of juist schel, de liedjes onderscheiden zich van popmuziek door hoekige melodieën, de zang is nonchalant.

Er is ruimte voor optimisme maar weltschmerz en zwartgalligheid zijn kernwaarden. En om het nog krapper te maken: men houdt zich aan het basis-instrumentarium van bas|gitaar|drum. Het Ierse Fontaines D.

C., een van de aanjagers van het huidige postpunk-enthousiasme, probeert het label al weer los te pulken met op hun nieuwste album Romance: violen, zuivere koorzang, de uitdagende bromstem van voorman Grian Chatten nu melodieus. Zo omarmden ze een gevoeliger en gepolijste stijl – oftewel: ‘postpostpunk’.

Binnen de strakke kaders vallen hedendaagse naamdragers als Savages, Shame, Library Card, Tramhaus, Dry Cleaning, English Teacher en Yard Act. Voor liefhebbers van de brede interpretatie zijn er bands als Wire, Talking Heads, The Cure, Magazine, The Slits, Birthday Party, Suicide, Cabaret Voltaire, The Fall – ofwel, de inmiddels 46-jaar hoge postpunkberg..