Wat gebeurt er als de doorvoer van Russisch gas via Oekraïne stopt?

De Oekraïense doorvoerroute voor gas stelt Rusland in staat om via Oekraïne gas naar Europa te exporteren. De doorvoerovereenkomst loopt eind dit jaar af. Kiev heeft eerder gezegd dat het geen plannen heeft om de overeenkomst te verlengen of te vernieuwen.

Volgens de Oekraïense gaspijpleidingenexploitant is de doorvoer van Russisch gas via Oekraïne naar Europa vorig jaar met 28,5% gedaald naar 14,65 miljard kubieke meter (bcm) in vergelijking met 20,5 bcm in 2022. WAAROM ZOU DE DOORVOER VROEGTIJDIG KUNNEN STOPPEN? Rusland zei dat het hevige gevechten leverde tegen Oekraïense troepen die zijn zuidgrens waren binnengedrongen in de buurt van een belangrijk aardgastransmissieknooppunt in Sudzha. Twee Russische militaire blogs zeiden, zonder bewijs te leveren, dat Oekraïense troepen een gasmeetfaciliteit in Sudzha hadden veroverd, waar Russisch aardgas doorheen stroomt.

Dit verhoogt het risico op een meer plotselinge stopzetting van de Russische pijpleidingstromen via Oekraïne, aldus analisten van ING. Voorlopig zei Gazprom dat het op donderdag gas door Oekraïne zal blijven transporteren en de Oekraïense gasdoorvoeroperator zei ook dat de operaties normaal doorgaan. Maar het risico bestaat dat Gazprom de gevechten als excuus gebruikt om de gasstromen te staken, aldus James Waddell, hoofd Europees gas en LNG bij adviesbureau Energy Aspects.

De beheerder van het Oekraïense gassysteem verklaarde dat er sprake was van overmacht bij het andere ingangspunt van de doorvoerroute, Sokhranivka, en legde de gasstromen in 2022 stil met als argument "de inmenging van de bezettingstroepen in technische processen". "Dit is een meer waarschijnlijke reden voor het stoppen van de gasstromen dan bijkomende of bedoelde schade aan de pijpleidingen," zei hij. WELKE LANDEN ONTVANGEN GAS VIA DE ROUTE? De meeste EU-landen zijn door de invasie in Oekraïne minder afhankelijk geworden van Russisch gas.

Tot de voormalige belangrijkste ontvangers van gas via Oekraïne behoren Oostenrijk, Slowakije, Italië, Hongarije, Kroatië, Slovenië en Moldavië. Oostenrijk ontvangt nog steeds het meeste gas via Oekraïne, terwijl andere landen hun bronnen hebben gediversifieerd en stappen hebben ondernomen om de vraag te verminderen. Moldavië, een van de armste landen van Europa, heeft vorig jaar al zijn gas van Europese markten betrokken, waardoor er gas van Gazprom beschikbaar bleef voor de afgescheiden oostelijke regio Transdnjestrië.

De import van Kroatië is nu minimaal en die van Slovenië is gedaald tot bijna nul nadat het contract van zijn belangrijkste gasleverancier Geoplin met Gazprom vorig jaar afliep, aldus een studie van het Center on Global Energy Policy aan de Columbia University. HOE KAN GAS VIA OEKRAÏNE WORDEN VERVANGEN? De vorige Europese Commissie zei eerder dit jaar dat er alternatieve bevoorradingsbronnen bestaan. Oostenrijk kan importeren uit Italië en Duitsland, en de Oostenrijkse nutsbedrijven hebben gezegd dat ze voorzorgsmaatregelen hebben genomen voor het geval de Russische gastoevoer stopt.

Hongarije is afhankelijk van Russisch gas uit een alternatieve route: de TurkStream pijplijn, en Slovenië krijgt zijn gas uit Algerije en andere bronnen. Italië krijgt het meeste gas via een route die de invoer van Azerisch gas vergemakkelijkt en via Algerije. ZIJN ER ANDERE OPTIES VOOR DOORVOER DOOR OEKRAÏNE? De Slowaakse gasleverancier SPP zei dat een consortium van Europese gaskopers het gas aan de Russisch-Oekraïense grens zou kunnen overnemen wanneer het doorvoercontract afloopt, maar het is onduidelijk hoe dit zou kunnen werken.

Een andere optie is dat Gazprom een deel van het gas via een andere route levert, bijvoorbeeld via TurkStream, Bulgarije, Servië of Hongarije. De capaciteit via deze routes is echter beperkt, vertelde SPP aan Reuters. De EU en Oekraïne hebben Azerbeidzjan ook gevraagd om de besprekingen met Rusland over de gasdoorvoerovereenkomst te vergemakkelijken, vertelde een Azerbeidzjaanse presidentiële adviseur aan Reuters, die verder geen details wilde geven.

De EU heeft geprobeerd om haar gasimport te diversifiëren en heeft een overeenkomst getekend om de import van Azerbeidzjaans gas te verdubbelen tot ten minste 20 bcm per jaar in 2027, maar de adviseur zei dat de infrastructuur en financiering nog steeds niet aanwezig zijn om deze uitbreiding mogelijk te maken. Maar omdat het binnenlandse verbruik in Azerbeidzjan zal stijgen, zien analisten van Energy Aspects slechts ongeveer 1,7 bcm beschikbaar voor extra export, en er is ook weinig reservecapaciteit om het gas naar Europa te transporteren. HOEVEEL INKOMSTEN ZAL GAZPROM VERLIEZEN? Rusland zou ongeveer $4,5 miljard per jaar kunnen verliezen als de export stopt, gebaseerd op een verwachte gemiddelde gasprijs naar Europa van $320 per 1.

000 kubieke meter in 2025. Volgens gegevens van Gazprom bedraagt de dagelijkse export via Oekraïne naar Europa momenteel meer dan 40 miljoen kubieke meter. (Verslaggeving: Nora Buli in Oslo, Nina Chestney in Londen, Pavel Polityuk in Kiev, Vladimir Soldatkin in Moskou, Alexandra Schwarz-Goerlich in Wenen, Julia Payne in Brussel, Jan Lopatka in Praag en Francesca Landini in Milaan; redactie: Nina Chestney).