Wandelen is goed tegen stress: dit zijn de vijf mooiste herfstwandelingen (met tips voor iets lekkers)

Om lekker te kunnen wandelen hoef je echt geen geoefende topsporter te zijn. Sterker nog, door de Wereldgezondheidsorganisatie wordt uitgerekend wandelen aangeraden, omdat het ‘weinig belastend is en gemakkelijk voor gewrichten en spieren’. Ook Máxima verklapte onlangs dat ze gaat wandelen om energie te krijgen en er daarna weer mentaal tegenaan te kunnen.

Elk seizoen is het mooi lopen, maar in de herfst is het misschien wel nog specialer door de vuur-en-vlamshow van de natuur. Vijftig tinten bruin, rood en geel. Of zoals de Franse filosoof Albert Camus duidde: ‘De herfst is een tweede lente waarbij elk blad een bloem wordt’.



Het bos biedt aanwijsbare gezondheidsvoordelen. Een trend die vanuit Japan naar Nederland is overgewaaid, is Shrinrin-Yoku. Oftewel bosbaden, een natuurtherapievorm waarbij je met aandacht tussen de bomen loopt.

Het is goed tegen stress, je wordt er creatiever van. En het verfrist en verjongt. Kom je moeilijk de deur uit? Met een ‘lopen voor lekkers-garantie’ – een goede koffie, een verse appeltaart, een heerlijk glas wijn – is er altijd een beloning.

Lees ook: Fitter worden met wandelen? ‘Met dit schema verbrand je 1650 calorieën per week’ Ook in de drukke Randstad zijn uitgestrekte wandelgebieden. Meijendel bij Wassenaar is zo’n hotspot, en betekent: ‘het dal waar de meidoorns bloeien’. De 2000 hectare omvattende natuur vormt samen met boswachterij Hollandse Duin het grootste aaneengesloten duingebied van Zuid-Holland.

Vanuit bezoekerscentrum De Tapuit lopen meerdere gemarkeerde wandelroutes. Voor de ultieme ervaring tippen we een combinatie van de blauwe (eikenbosroute) en de gele (strandweg). Start je met de gele, dan loop je eerst over kleine zandpaadjes door de ‘duintuin’ en het vogelbos richting strand.

Het laatste stukje gaat over een verhard fietspad. Op het strand waai je heerlijk uit, daarna slinger je via een zandpad naar een vogelkijkscherm, met uitzicht op een duinmeertje en omliggend struweel. Bij uitkijkpunt Abelentop stap je over op de blauwe route, om via kronkelige paadjes door eikenbossen te meanderen.

Je komt vanzelf weer terug bij het beginpunt, de beroemde gemberpannenkoek bij de buur-boerderij is dik verdiend. Start en eindpunt: Bezoekerscentrum Tapuit, Meijendelseweg 40, Wassenaar Markering: Gele en blauwe paaltjes Hond mee? Ja, aangelijnd. Lopen voor lekkers: Bij boerderij Meijendel zit je met name leuk in de achtertuin Link naar de wandeling.

Voor wie wil genieten van alles wat Twente zo mooi maakt – de natuur, de rust, het diverse landschap, de geschiedenis én het noaberschap - is de Umfassungsweg van Twickel een perfect wandelpad. Op het gelijknamige landgoed kun je verschillende routes lopen, maar deze weg ‘ umfasst ’ (omvat) het hart van het landgoed en laat in ongeveer 11 kilometer zien hoe veelzijdig dit stukje Twente is. Deze weg is bedacht door landschapsarchitect Eduard Petzold, werkzaam op het landgoed rond 1890.

De Umfassungsweg loopt pal langs het bekende kasteel uit de 16de eeuw, maar ook het geweldige Victoriaanse huispark van het landgoed is zeker een paar extra kilometers in de benen waard, compleet met zijn eigen orangerie en prieeltje. Verder op de route: pittoreske erfpachtboerderijtjes, met zwart-wit luiken (de huisstijl van Twickel), een bloedje van een watermolen, en een stukje vlonderpad tussen de naaldbomen en heide. Lengte: 11 km Start en eindpunt: Landgoedwinkel, Twickelerlaan 7, Ambt Delden Markering: Paaltjes met UW er op, de vorm van de paaltjes is geïnspireerd op de jachtpalen van het landgoed.

Hond mee? Op delen van het traject is er een alternatieve route voor honden. Lopen voor lekkers: *De boerderijkar van Möllinkwoner (langs de route) met streekproducten. *Elke eerste zaterdag van de maand in de binnentuin van de Deldense Oude Blasiuskerk streekmarkt met de lekkerste Twentse ambachtelijke producten.

*Voor een hoger prijsniveau: restaurant Carelshaven in Delden zelf (14 uit 20 punten bij Gault & Millau). * Link naar de wandeling. Denk je aan herfstwandelen, dan zeg je Veluwe.

Vanuit Otterlo loop je zo de Zanding in, een uitgebreid heide- en zandgebied, via kronkelpaadjes op naar het bos, over een hoge duinkam. Je passeert het toepasselijke bord ‘laat het zand maar stuiven’. Hier loopt het pad gelijk op met het Eskooter klompenpad.

Op links zie je een afgerasterd rustgebied. Vervolgens steek je de Arnhemseweg over – even goed opletten – voor de rust van natuurgebied Planken Wambuis. Een must op deze route is het Mosselse Zand, een kuitenbijtertje om te beklimmen, met een grandioos uitzicht op heide en onbegroeid stuifzand.

De naam Mossel verwijst overigens niet naar het schelpdier, maar naar mos. Honderden jaren geleden trokken de herders met hun kudde de Veluwe over en bouwden op hun verblijfplek hutjes van mos. De toevoeging -el betekent ‘bos’.

Via het Roekselse bos loop je terug. Dat de bewoonde wereld in zicht komt, zie je aan de vele bungalowparken. Op de Koeweg staat ‘Kindertijd van de berg’ een kunstwerk van Adri Verhoeven, onderdeel van een Land Art-route rondom Ede.

Tijd en energie over? Keer dan om en loop richting Kreelseweg, waar nog veel meer kunst van Verhoeven staat. Lengte: 8,5 km Start en eindpunt: De Wever Lodge, Onderlangs 35, Otterlo Markering: Niet van begin tot einde bewegwijzerd, volg eerst de rode palen, daarna de GPX van Route.nl Hond mee? Ja, aangelijnd.

Lopen voor lekkers: *Heerlijk lunchen – met oesters en cava – bij De Wever Lodge, een kleinschalig hotel in een prachtige villa. Met vuurplaatsen op het buitenterras. *Otterlo telt meer fijne plekken, bij hotel De Sterrenberg is het ook goed toeven.

* Link naar de wandeling. Klompenpaden zijn er alleen in de provincies Utrecht en Gelderland en gaan zo veel mogelijk over boerenland, daardoor zijn honden vaak niet toegestaan. Dat betekent lopen over boerenerven, langs akkers, kabbelende beekjes, weiland, bossen, vaak over plekken die anders niet toegankelijk zijn.

Achter Winterswijk, tegen de Duitse grens, ligt een hele fraaie: het Achterwooldse Klompenpad. Winterswijk tikt sowieso een paar wandelboxen aan: Wandelgemeente 2020 en Nationaal landschap sinds 2015. Het magnifieke coulisselandschap wordt nauwelijks doorsneden door waterwegen, snelwegen of ander opknippend gebeuren, en ligt bespikkeld met boerderijtjes met ossenrode geveltekens, van oudsher horend bij imposante Scholtenboerderijen.

Je kunt starten bij kaasboerderij Brömmels (waar je ook een flyer van 2 euro kunt kopen met geïllustreerde uitleg) of bij het Keunenhuis van befaamde chef-kok Nel Schellekens. Je loopt door buurtschap Woold, vlakbij het beekje de Boven Slinge. Onderweg kom je langs eeuwenoude bomen, essen en ook leemputten, waar vroeger baksteen werd gewonnen.

Naast natuur is er ook cultuur en historie, zo loop je over de oude Bocholtsebaan, de oude (inmiddels afgebroken) spoorbaan naar Duitsland. Fotogenieke Bekendelle-watermolen zien? Loop dan een stukje om. Lengte: 8,5 km, te verlengen naar 18 km Start en eindpunt: De Brömmels, Meerdinkweg 5, Woold.

Of Keunenhuis, Wooldseweg 127, Woold Markering: Rode klomp Hond mee? Nee Lopen voor lekkers: *Probeer een reservering bij Nel Schellekens, de kop tot kont-chef van het Keunenhuis te krijgen voor zondagmiddag 12.30 uur. Start om 09.

00 uur met lopen en schuif daarna voor de ultieme beloning aan op de ‘deel’ van Nels boerderij. *Bij kaasboerderij Brömmels hebben ze koffie en lekkere geitenkaas. *Ben je met de auto? Rijd dan naar de andere kant van Winterswijk waar prijswinnende wijngaard Hesselink een grappig terras heeft.

(Vredenseweg 168). * Link naar de wandeling. Een fraaie en daardoor zeer populaire wandelroute in Brabant.

Tip: loop hem op een doordeweekse dag, dan heb je veelal de spiegelende vennen voor je alleen. Dit pad doet er maar liefst veertien aan. Variërend van onwijs groot – het Kolkven – tot piepklein – het Heiven.

Omlijst door bomen, stappend door het bos. De afwisseling van bos, heide en vennen maakt het ook een vogelparadijsje. Halverwege de route vind je een oud boswachtershuisje met kneuterige rood-witte luikjes: de Venkraai is een fijne horecaplek, even recupereren en door naar het Voorste Goorven.

Tegenwoordig een populaire Instagramspot, en onofficieel het meest gefotografeerde natuurwater van Oisterwijk. Iets verder wandel je ineens over losse stenen. Dit is puin van het in de oorlog platgebombardeerde Rotterdam.

Gevangen moesten deze paden aanleggen zodat de Duitsers begaanbare paden kregen voor hun voertuigen – het munitiedepot was diep verstopt in het bos. Lengte: 10 kilometer Start en eindpunt: Bezoekerscentrum Natuurmonumenten, Laan van Tienhoven 4, Oisterwijk Markering: blauwe houten pijlen Hond mee? Ja, aangelijnd. Lopen voor lekkers: *Boshuis Venkraai is een La Trappe-rustpunt voor bierfietsers, de bierkaart is enorm uitgebreid.

*Hotel Meneer van Eijck is leuk gelegen in de bossen. *In Oisterwijk zelf zijn meerdere pleisterplaatsen, voor worstenbroodjes moet je natuurlijk naar Robèrt van Beckhoven, zijn bakkerij huist in een schitterende voormalige leerfabriek. * Link naar de wandeling.

.