Voor Telegram-topman Doerov staat niet alleen zijn vrijheid, maar ook zijn geloofwaardigheid op het spel

Het was een korte verklaring, zaterdagavond van het hoofdkantoor van Telegram in Dubai. „Telegram’s ceo Pavel Doerov heeft niets te verbergen en reist regelmatig naar Europa. Het is absurd om te beweren dat een platform of zijn eigenaar verantwoordelijk zijn voor misbruik van dat platform.

” Daar denken de Franse autoriteiten anders over. Zaterdag werd de 39-jarige Russische Telegram-baas door de Franse politie in de boeien geslagen. Zondag werd zijn voorarrest verlengd en beloofde de politie snel de officiële aanklacht bekend te maken.



De arrestatie van Doerov, die naast een Frans paspoort ook het staatsburgerschap heeft van Rusland, de eilandengroep Saint Kitts and Nevis én van de Verenigde Arabische Emiraten, maakt veel los. In Europa, waar het grotendeels ongereguleerde Telegram overheden een doorn in het oog is. Maar vooral in Rusland klonken kritiek en zorgen.

Russische media hekelden het Franse ‘gebrek aan vrije meningsuiting’ en suggereerden dat de Franse president Emmanuel Macron met Doerovs arrestatie de aandacht wil afleiden van zijn binnenlandse politieke problemen. „Het is op geen enkele manier een politieke beslissing”, verweerde president Macron zich op X. „De arrestatie van de president van Telegram op Franse bodem vond plaats als onderdeel van een lopend gerechtelijk onderzoek.

Het is aan de rechterlijke macht om, in volledige onafhankelijkheid, de wet te handhaven.” Ook gebruikten Russische propagandisten de arrestatie om Russen in het Westen duidelijk te maken dat zijzelf en hun meningen in Europa niet veilig zijn. „[Doerov] heeft zich misrekend.

(...

) Hij moet eindelijk begrijpen dat het vaderland, net als de tijden waarin we leven, niet gekozen kan worden”, schreef Dmitri Medvedev, oud-president en vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad, nota bene op Telegram . Hij voegde eraan toe Doerov jaren geleden al waarschuwde dat zijn weigering om samen te werken met de autoriteiten tot problemen zou leiden. De Russische verontwaardiging is op zijn zachtst gezegd ironisch.

Doerov en het Kremlin zijn al jaren verwikkeld in een kat-en-muisspel, waarbij het Kremlin probeert de controle over Telegram en de miljoenen Russische gebruikers van het platform te krijgen. Die strijd heeft de jonge internetondernemer al eens verloren: in 2013 dwong het Kremlin hem de aandelen van vriendenplatform VKontakte (het Russische Facebook), dat hij in 2006 had opgericht, te verkopen. Datzelfde jaar richtte hij Telegram op en nam hij de benen naar Dubai.

Daar bouwde Doerov zijn imperium uit en vestigde hij zijn reputatie van ongrijpbare internet-libertariër. Met succes. Inmiddels heeft Telegram wereldwijd 950 miljoen actieve gebruikers met tal van mogelijkheden en een eigen cryptomunt, de TON.

Met omgerekend bijna 14 miljard euro op de bank zette zakenblad Forbes Doerov op plaats 122 van de rijksten der aarde. Daarnaast kreeg hij vijf kinderen en pochte hij onlangs via spermadonaties honderd andere kinderen in twaalf landen te hebben verwekt. Sinds Doerovs vertrek is het Kremlinbeleid ten aanzien van Telegram wispelturig.

Tussen 2018 en 2020 werd de app in Rusland geblokkeerd, maar bleef deze in de praktijk toegankelijk. Na verschillende aanvaringen voerde Rusland het offensief deze zomer op en kregen Telegram en andere platforms, zoals YouTube en Signal, te maken met blokkadepogingen door de Russische censor. Afgelopen maart oogstte Doerov nog kritiek van het Kremlin na een dodelijke aanslag door islamitische terroristen in Moskou, omdat het volgens het Kremlin een „platform is voor terroristische doeleinden”.

Toch liet de censor toen weten geen reden te zien Telegram te blokkeren, omdat het platform had voldaan aan ruim 250.000 verzoeken tot verwijdering van informatie. Een volledige blokkade van Telegram in Rusland is niet alleen lastig te verwezenlijken, het Kremlin zou er zich ook mee in de vingers snijden.

De chat-app wordt intensief gebruikt door Russische en aan Rusland gelieerde propagandisten, overheidsinstanties en schimmige groeperingen, die er buiten het zicht van veiligheidsdiensten informatie uitwisselen en deals sluiten. Baltische onderzoeksjournalisten onthulden dat Telegram door Rusland ook gebruikt wordt om burgers te rekruteren voor sabotage-acties op Europees grondgebied. Bovendien fungeert Telegram sinds de Russische invasie van Oekraïne als een belangrijk logistiek kanaal voor het Russische leger en voor tal van paramilitaire formaties aan het Oekraïense front.

Doerovs arrestatie wekte de afgelopen 48 uur dan ook grote onrust onder Kremlingezinde militaire bloggers, die vrezen dat hij in Franse gevangenschap zal worden gedwongen om de versleutelingscodes af te staan. „Telegram is de basis voor militaire communicatie (..

.) en de belangrijkste civiele boodschapper in Rusland, vrijwel oncontroleerbaar door de westerse inlichtingendiensten. Vanaf nu is dat allemaal in gevaar”, schreef de ultranationalistische Russische blogger Aleksej Soekonkin zondag gealarmeerd.

Russische overheidsfunctionarissen en leden van de militaire staf zouden inmiddels zijn opgedragen de app te verwijderen. Volgens de Russische internetexpert Sarkis Darbinjan staat er voor Doerov meer op het spel dan zijn vrijheid. „Als hij te snel vrijkomt, dan is dat voer voor complottheorieën dat hij het op een akkoordje heeft gegooid met de Franse autoriteiten en zijn app dus niet meer veilig is.

” Met een langere detentie zal Telegram volgens Darbinjan weliswaar grote financiële schade lijden, maar heeft Doerov meer kans het vertrouwen te behouden van gebruikers en de digitale gemeenschap. Wat is Doerov meer waard? Het antwoord is te vinden in zijn laatste post op Telegram, waar hij op 14 augustus de elfde verjaardag van zijn platform vierde. „Toen ik elf werd, in 1995, beloofde ik mijzelf dat ik mezelf iedere dag slimmer, sterker en vrijer zou maken.

Vandaag wordt Telegram elf jaar en het is klaar om dezelfde belofte te doen.”.