Unieke eigenschap: twee Amerikaanse ribkwallen kunnen samen één lijf vormen

Amerikaanse ribkwallen smelten samen als zij gewond raken, ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Exeter. De twee dieren leven zo voort als één. Dat Amerikaanse ribkwallen wonderlijke eigenschappen hebben, was al langer bekend.

Zo kan het dier, wanneer een roofdier een hap uit hun lichaam neemt, dit stuk gewoon weer laten aangroeien . Nu blijkt dat de dieren ook kunnen genezen door hun missende lichaamsdeel te vervangen door een niet-verwante soortgenoot . Twee uur na deze samensmelting verloopt 95 procent van de spiersamentrekking van het nieuwe dier synchroon.



Onderzoekers concluderen hieruit dat niet alleen het lichaam van de ribkwallen samensmelt, maar ook hun zenuwnetwerken. Zelfs het verteringsstelsel wordt één: nadat onderzoekers van de Britse Universiteit van Exeter de ene helft van het dier hadden gevoerd met fluorescerende pekelkreeften, poepten beide helften de kleurstof uit. Het experiment begon met een bijzonder grote ribkwal in het aquarium van de wetenschappers.

Het dier had twee achterkanten en twee zintuiglijke structuren die bekendstaan als apicale organen. Om te kijken of de bijzondere verschijning uit twee samengesmolten ribkwallen bestond, sneden de onderzoekers een stuk van het lichaam van 20 individuen. De dieren hebben namelijk een eenvoudig zenuwnetwerk (een soort spinnenweb van zenuwcellen) en geen brein, waardoor wetenschappers vermoeden dat ze geen pijn voelen.

De onderzoekers pinden de kwallen in tweetallen naast elkaar vast, met de gewonde zijden naar elkaar toe. Negen van de tien duo’s smolten vervolgens succesvol samen en overleefden de observatieperiode van drie weken. Dat twee niet-verwante ribkwallen samen kunnen smelten is volgens het onderzoeksteam een aanwijzing dat Amerikaanse ribkwallen geen alloherkenning hebben; het vermogen van organismen om de eigen cellen te onderscheiden van die van een ander.

Anders zouden ze elkaar afstoten, zoals bij de meeste andere meercellige dieren gebeurt. “Een zeer interessante ontdekking”, zegt mariene bioloog Lodewijk van Walraven van Wageningen Marine Research-instituut te Yerseke en zelf niet betrokken bij het onderzoek. “Het laat zien hoe bijzonder de dieren zijn.

” Het onderzoeksteam schrijft dat de overlevingsstrategie achter de samensmelting nog niet duidelijk is. Van Walraven: “Een volgende stap zou daarom zijn om te kijken of de samengesmolten dieren ook kunnen voortplanten.” De dieren zijn hermafrodiet, wat betekent dat ze zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen hebben.

In principe is één dier dus genoeg om voort te planten, aldus de bioloog, mits beide organen aanwezig zijn. Onduidelijk is of de dieren elkaar bewust opzoeken. Volgens Van Walraven gebeurt samensmelting toevallig als twee gewonde ribkwallen dicht genoeg bij elkaar in de buurt zijn.

Zoals de naam doet vermoeden, leeft de Amerikaanse ribkwal van origine in de wateren langs de oostkust van Noord- en Zuid-Amerika. Hier zwemt het 18 centimeter grote dier rond met behulp van zijn glasharen. Inmiddels komt de ribkwal ook voor in de Amsterdamse rivier IJ en de Nederlandse kustwateren, omdat de dieren zijn meegekomen in het ballastwater van schepen.

Ribkwallen zijn een belangrijke schakel in het voedselweb, zegt Van Walraven. Ze houden populaties onder controle door zoöplankton, kleine waterdiertjes, op te eten. Zelf zijn ze een prooi voor grotere zeedieren zoals schildpadden.

Ook zegt het aantal ribkwallen iets over de kwaliteit van het zeewater. De dieren doen het namelijk goed onder barre leefomstandigheden. Veel ribkwallen betekent vaak dus slecht nieuws.

Al denkt de duikliefhebber hier misschien anders over. Van Walraven: “Vanwege zijn lichtjes is de ribkwal een mooie verschijning.” Geselecteerd door de redactie.