Uitspraak rechter over pesticiden bij lelieteelt kan vergaande gevolgen hebben voor landbouw

Een uitspraak van de rechtbank in Leeuwarden over het gebruik van pesticiden bij de lelieteelt kan vergaande gevolgen hebben. De provincie Friesland stond de teelt toe, maar een actiegroep heeft succesvol geprotesteerd. Het vonnis kan betekenen dat vluchtige bestrijdingsmiddelen niet langer zonder vergunning kunnen worden gebruikt in de buurt van natuurgebieden.

De werd aangespannen door Meten = Weten omdat er zonder natuurvergunning lelies werden geteeld vlakbij het Drents-Friese Wold & Leggelderveld, een Natura 2000-gebied. Volgens de actiegroep kunnen de bij die teelt gebruikte bestrijdingsmiddelen kilometers verderop in de natuur belanden en daar veel schade veroorzaken. Het gaat dan bijvoorbeeld om schade aan planten en sterfte van insecten, bodemleven en vogels.



Het bestuur van de provincie Friesland stelde echter dat die impact minimaal was, en wees het verzoek tot handhaving af. Daarbij baseerde zij zich daarbij onder meer op een door Eurofins uitgevoerd onderzoek waarbij monsters zijn genomen van de grond op en bij de lelieteelt. Daaruit zou blijken dat er geen ‘significante neveneffecten’ waren.

Maar in die redenering ging de rechter niet mee - die acht de monsters onvoldoende bewijs. ‘Ten tijde van besluitvorming stond onvoldoende vast stond dat gebruik bestrijdingsmiddelen bij lelieteelt geen significante gevolgen heeft voor Natura 2000-gebied', oordeelt deze dan ook in het vonnis. Grote gevolgen Het provinciebestuur had de mogelijke schade moeten meewegen toen het verzoek binnenkwam om maatregelen te nemen tegen het gifgebruik, vindt de rechtbank.

Van het aanvragen van een vergunning kan niet zomaar worden afgezien als onzeker is of er sprake is van significante gevolgen, stelt deze bovendien. Dat kan betekenen dat ook in andere gevallen vergunningen nodig zijn voor het gebruik van dergelijke middelen. En daarmee heeft de uitspraak mogelijk grote gevolgen, zegt ecoloog Henk Baptist van Meten=Weten: ,,De overheid staat nu voor een groot probleem.

In de uitspraak van 24 oktober stelt de rechter dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen eigenlijk niet is toegestaan zonder geschikte ecologische toetsing.” Er moet uitgesloten kunnen worden dat er negatieve effecten op beschermde natuur kunnen optreden. Maar omdat zo’n toetsing op korte termijn nog niet haalbaar is, is met de uitspraak ‘het gebruik van bestrijdingsmiddelen over heel Nederland in feite illegaal’, stelt Baptist.

Kan een bedrijf niet uitsluiten dat er géén negatieve volgen zijn voor de natuur, dan moet dat bedrijf een vergunning aanvragen voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen, legt hoogleraar omgevingsrecht aan de Universiteit Utrecht Chris Backes daarnaast uit. Vergelijkbaar met stikstof ,,De rechter heeft hier geoordeeld: op grond van het feit dat er niets in bodemmonsters is gevonden kun je niet met zekerheid zeggen dat er toch geen schade optreedt.” Dat komt vooral, vervolgt Backes, omdat Friesland zélf heeft gezegd dat het nog onduidelijk is in hoeverre de natuur negatieve gevolgen ondervindt van de bestrijdingsmiddelen.

,,Daarmee heeft de provincie eigenlijk haar eigen graf gegraven”, stelt Backes. ,,Dan kan de rechter eigenlijk niet meer anders dan concluderen: je zegt zelf dat onduidelijk is of het schadelijk is, dan moet je dus een vergunningsaanvraag eisen.” Nu is het volgens Backes zaak dat onderzoek meer duidelijkheid brengt in de mate waarin bestrijdingsmiddelen verwaaien, hoeveel daarvan waar neerslaat en of dat schade toebrengt aan de natuur.

,,Dit is een situatie die een beetje vergelijkbaar is met PAS-melders - een beetje, want daar wéten we dat het schadelijk is”, zegt Backes, verwijzend naar boeren die door het afschieten van de stikstof-aanpak zonder natuurvergunning zitten. ,,Daar is ook gezegd: de overheid moet tijd krijgen om dat voor elkaar te krijgen en te regelen. En hier is wat tijd nodig om die onderzoeken te doen en vast te stellen of je een vergunning kunt verlenen.

” Pleidooi voor verbod Het grootste probleem zijn volgens Baptist de vluchtige stoffen, die zich gemakkelijk kunnen verplaatsen en dus verspreiden in de omliggende natuur. Meten=weten pleit voor een direct verbod op deze stoffen. ,,Dat er ingegrepen moet worden is duidelijk: het gaat ontstellend slecht met de natuur in Nederland", aldus Baptist.

De organisatie wijst erop dat commissaris van de Koning in Drenthe Jetta Klijnsma vorig jaar iets vergelijkbaars opperde: ,,Stel een lijst op met gewasbeschermingsmiddelen die aantoonbaar de akker verlaten door verdamping, verwaaiing en uitspoeling. Dring er vervolgens bij het ministerie van LNV op aan deze middelen met prioriteit te verbieden.” Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!.