‘Uit alles bleek dat Bouterse veel liefde had voor het land’

In de Surinaams-Christelijke Wi Eegi Kerki in Amsterdam-Zuidoost weegt iedereen vandaag zijn woorden. Het is Eerste Kerstdag, een aantal uur na de bevestiging van het overlijden van Desi Bouterse, die binnen de Surinaamse gemeenschap zowel in leven als in dood sterke gevoelens oproept. Tijdens de dienst in het moderne gebouw klinken geloofsliederen in het Nederlands en in het Sranantongo.

Naast een preek over de geboorte van Jezus, is er aandacht voor actuele onderwerpen, zoals de oorlog in Palestina en de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg. De naam van de oud-president van Suriname valt niet. Martin Heyde (76), gekleed in een nette blazer en een stropdas, staat net op het punt te vertrekken.



„Ik heb niet zo’n sterke politieke mening”, zegt hij. „Mijn hoop is dat Bouterse in vrede mag rusten.” Moord moet ten alle tijden worden afgekeurd, benadrukt Heyde, maar Bouterses goede daden mogen óók genoemd worden, vindt hij.

Hij noemt bijvoorbeeld de ontwikkeling van Staatsolie, het nationale oliebedrijf van Suriname, die bijdroeg aan de economische onafhankelijkheid van het land. „Uit alles bleek dat Bouterse veel liefde had voor het land”, zegt hij. „Dat moet niet onderschat worden.

Veel mensen zullen op dit moment in diepe rouw zijn.” Bouterse werd in december 2023 veroordeeld voor zijn rol in de Decembermoorden van 1982, waarbij vijftien van zijn politieke tegenstanders om het leven werden gebracht. De veroordeling kwam na jaren van juridische procedures en werd gezien als een belangrijke stap in het streven naar gerechtigheid voor de slachtoffers en hun families.

Talita Keerveld (69), gekleed in een felrode outfit voor de kerstsfeer, heeft de ontknoping van het proces vorig jaar „niet echt” gevolgd. „Ik heb me zo lang afgevraagd: waarom zijn andere betrokkenen wel gestraft, maar Bouterse niet?” Toen hij uiteindelijk toch werd veroordeeld tot een gevangenisstraf, merkt ze op, bouwden ze een aparte cel voor hem. „Dat is toch geen gevangenis?” Keerveld kwam in 1979 van Suriname naar Nederland, één jaar voordat Bouterse de staatsgreep pleegde.

Over de Decembermoorden uit 1982 wil ze liever niet praten, „want ik was er niet bij”. Wat er is gebeurd, noemt ze verschrikkelijk. „Maar ik zeg altijd: ‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.

’ Iedereen maakt fouten in dit leven – groot of klein.” Het valt Keerveld op dat het vaak gaat over de negatieve kanten van Bouterses nalatenschap. Ze vindt het belangrijk ook aandacht te hebben voor de andere kant van het verhaal: Bouterse was iemand die mensen bij elkaar bracht en zich inzette voor de ontwikkeling van Suriname.

In de Surinaams-Christelijke Koningskerk, vijf kilometer verderop, zijn de houten bankjes inmiddels weer leeg. Iedereen is thuis Kerst gaan vieren, zegt predikant Clifton Walker (52). Een van de laatste aanwezigen vindt dit niet het juiste moment om over Bouterse te praten.

„Er zijn zoveel dingen die in Suriname spelen. Maar pas als het over Bouterse gaat, komen journalisten langs”, zegt de mevrouw. Haar reactie toont de gevoeligheid van het onderwerp, zegt Walker, die een kleine grijze baard heeft en een vriendelijke uitstraling.

„Mensen willen het er niet graag over hebben.” In de kerkdienst van vanochtend is zijn overlijden niet ter sprake gekomen. „Bouterse wordt altijd afgeschilderd als de Decembermoordenaar”, zegt de predikant.

Die moorden wil hij absoluut niet bagatelliseren, maar de geschiedenis, benadrukt hij, moet je ook in haar context zien. „Wie heeft Bouterse gevormd? Wie heeft hem geleerd een coup te plegen?" Het tij keerde toen Bouterse „niet meer wilde dansen naar de pijpen van Nederland”, denkt Walker. „Toen wilden ze hem veroordelen.

Maar uiteindelijk heeft Nederland hem gemaakt tot wie hij was.” Volgens Walker leerde Bouterse Surinamers nationalistisch te zijn en zich los te maken van Nederland. Hij werkte hard om veeteelt, landbouw, bosbouw en visserij gezonde sectoren te maken.

„Hij was een hevige bestrijder van het kolonialisme.” Het was een man van het volk, zegt Walker. „Hij stond dicht bij de mensen.

”.