‘Turkse André Hazes’ Ferdi Tayfur (79) overleden: grondlegger van het genre Arabesk

De grootste hits van de donderdag overleden zanger, liedjesschrijver en acteur Ferdi Tayfur galmden vrijdag over schoolpleinen in zijn geboortestad Adana in het zuiden van Turkije. De snik in zijn stem, waardoor hij in Nederland wel wordt vergeleken met André Hazes, is duidelijk te horen. Tayfur wordt beschouwd als een van de belangrijkste vertolkers van het Turkse levenslied, een muziekgenre dat ‘Arabesk’ heet.

In zijn decennialange carrière, die zijn hoogtepunt beleefde in de jaren zeventig en tachtig, bracht hij ruim 30 platen uit en speelde hij in evenzoveel films. Hij overleed in een ziekenhuis in de stad Antalya en werd 79 jaar. Tayfur kwam in 1945 ter wereld in de volkswijk Hürriyet in Adana.



Zijn gezin was straatarm, geld voor speelgoed was er niet. Tayfur was nog jong toen zijn vader tijdens een vechtpartij in een kroeg werd neergestoken. Hij overleefde het niet.

Zijn moeder hertrouwde met een man die niet onder een baas wilde werken. Maar het gezin had wel geld nodig. In plaats van naar school te gaan, ging Tayfur in een snoepwinkel werken.

Om bij te verdienen begon hij ook te zingen op bruiloften. Dit was zo’n succes dat hij besloot mee te doen aan een zangwedstrijd van een radiozender in Adana, waarbij hij prompt tweede werd. Om een carrière in de muziek na te jagen, verhuisde Tayfur eind jaren zestig naar Istanbul.

Hij vond een baan in een casino, waar hij de saz (Turks snaarinstrument) speelde voor huiszangeres Nurten Innap. Maar Tayfur wilde meer. Hij tekende in 1968 een platencontract, en bracht twee albums uit die redelijk goed verkochten.

Maar zijn grote doorbraak kwam pas negen jaar later met ‘Cesme’, de titelsong van een gelijknamige film waarin Tayfur de hoofdrol vertolkte. Zowel het lied als de film werd een enorme hit. Er stonden lange rijen voor de bioscopen in steden waar de film draaide.

Met zijn liedjes was Tayfur een van de grondleggers van ‘Arabesk’, dat vanaf de jaren zeventig razend populair werd. Met name onder de arme arbeidsmigranten die van het platteland van Anatolië naar Istanbul en andere grote steden in het westen van Turkije waren getrokken. Het genre staat bekend om zijn tragische teksten over onvervuld verlangen en hartzeer.

Andere beroemde vertolkers zijn Orhan Gencebay, Müslüm Gürses, en Ibrahim Tatlises. Hun muziek was ook erg populair onder Turkse migranten in Europa, waar het werd verspreid via de bloeiende markt voor cassettebandjes. „‘Ferdi Baba’ heeft veel mooie liedjes over de liefde geschreven”, zegt de Turkse-Nederlandse zanger Ersoy Demir uit Arnhem, die diverse nummers van Tayfur in het Nederland heeft vertaald.

Demir trekt vaak een vergelijking met de muziek van Hazes, die hij ook op zijn repertoire heeft staan. „De liedjes van Hazes, zoals ‘Kleine Jongen’, raken je direct in je aderen. In het Turks noemen we dit soort muziek ‘damar’ (ader).

Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met de snik in zijn stem. Als je een nummer van Ferdi op zet, hoor je binnen drie seconden dat hij het is. Dat heeft Hazes ook.

” Nog een overeenkomst met Hazes is dat de culturele elite aanvankelijk niets moest hebben van Tayfur’s muziek. Arabesk werd door de seculiere elite van Turkije gezien als rebelse volksmuziek die niet in lijn was met de op Europa geënte Turkse klassieke muziek die op de staatszender TRT werd uitgezonden. Maar de nieuwe generatie heeft een minder krampachtige verhouding met het ooit omstreden genre.

De liedjes van Tayfur behoren inmiddels tot de canon van de Turkse popmuziek en worden elk weekeinde uit volle borst meegezongen in talloze meyhanes (restaurants waar mezze en raki worden geserveerd) door heel Turkije..