Trump is moe en verward, zegt Harris. Zijn achterban ligt er niet wakker van

Zijn wereldbeeld is altijd vijandig geweest. Zijn uitspraken hyperbolisch. Zijn spreekstijl omslachtig en onnavolgbaar.

Maar in de slotweken van zijn derde verkiezingscampagne oogt en klinkt Donald Trump (78) naast apocalyptisch, wraaklustig en sarcastisch ook moe, verward en incoherent. De jaren tellen en Trump telt de dagen. „Ik doe dit nu 42 dagen, zonder pauze.



Kun je het geloven? 42”, vertelde hij zijn aanhangers vorige week op een campagnebijeenkomst in Georgia. Even later, monotoon en met zachte stem: „Als we niet winnen is het allemaal, euh”, hij haalde zijn schouders op, „allemaal voor heel weinig geweest.” Twee dagen later leek hij tijdens een rondetafelgesprek in Michigan knikkebollend in slaap te dommelen en deed hij zijn beklag over het campagneschema.

„Jullie denken zeker dat ik een lekker leventje heb? Als ik hier wegga vraag ik ‘ben ik klaar’ en dan zeggen ze ‘nee meneer, nog een toespraak’.” Dit speelde zich af daags na een zogeheten town hall in Pennsylvania, waar Trump na interactie met enkele vooraf geselecteerde kiezers aankondigde dat hij het had gehad met vragen. Hij gleed bijna veertig minuten weg in wiegen en zwaaien op verzoeknummers en vertrok toen abrupt.

Politico meldde vervolgens dat Trumps personeel „ uitputting ” had gebruikt als reden om interviews en een bijeenkomst met de wapenlobby NRA af te zeggen. Ook in reactie daarop uitte Trump zijn grief dat hij die dag al drie activiteiten en vijftien telefoontjes had moeten afhandelen. „Ik ben nu 48 dagen aan de gang, zonder rust, en ik heb te maken met die loser die nog niet de energie van een konijn heeft”, zei hij, doelend op zijn politieke tegenstander Kamala Harris (60), die er – naast haar vicepresidentschap – net zo’n moordend campagneschema op na houdt als hij.

Met nog tien dagen te gaan, en deze zondag een grote verkiezingsrally in New York op het programma, neemt de kritiek toe dat Trump te oud is en aftakelt. Althans, onder Harris en haar medestanders. „Als je uitgeput bent tijdens de campagne, roept dat serieuze vragen op over of je geschikt bent voor de zwaarste baan in de wereld”, zegt zij bij herhaling.

Op sociale media knipt haar campagneteam de zwakste momenten uit zijn optredens. Traditionele media zoomen in op zijn vermoeidheid, versprekingen en onbegrijpelijke ‘ patronen ’, waarin hij vaker niet dan wel terugkeert bij het begin van zijn argumentatie. Er circuleren beelden van mensen die Trumps bijeenkomsten, waar hij soms uren oreert, vroegtijdig verlaten.

Trump is de oudste presidentskandidaat ooit. Als hij opnieuw verkozen wordt en een tweede termijn volbrengt, is hij bejaarder dan Joe Biden (81) nu. En waar kritiek op diens leeftijd en wankele publieke optredens hem in juli zijn kandidatuur kostte, lijkt Trumps afmatting geen deuk in zijn populariteit te slaan.

Sterker nog, als er de afgelopen weken één trend is te destilleren uit de extreem krappe peilingmarges, is het dat Trump op Harris inloopt. Binnen de rechtse bubbel die elke verspreking of wankele pas van Bidens als reden voor afzetting zag, wordt Trumps slijtage weggewuifd. Dit zegt veel over Trumps grip op de Republikeinse Partij.

Het is onvoorstelbaar dat daar kritiek klinkt onder mensen die nog een toekomst voor zichzelf zien in de partij. In 2016 kon Trump kandidaat blijven toen er enkele weken voor de verkiezingen een geluidsopname uitlekte waarin hij opschepte over hoe hij vrouwen in hun kruis greep. Een paar wankele optredens in 2024 zijn daar niets bij.

Voor zijn aanhangers is de wijze waarop hij opkrabbelde en zijn vuist balde na te zijn beschoten hét teken dat er niets mis is met zijn fitheid, instinct en verstand. In tegenstelling tot Biden, die moeilijk loopt en spreekt, is er van fysieke aftakeling weinig te zien bij Trump. Hij oogt slanker dan hij tijdens zijn eerste race en presidentschap was.

En hoewel hij nauwelijks interviews doet met kritische journalisten en maar één debat met Harris aandurfde, is hij tijdens persmomenten vrijwel altijd ad rem. Harris’ doel is vooral om de schaarse nog zwevende kiezers in enkele cruciale staten te bereiken. Zij hadden waarschijnlijk twijfels over Biden en kunnen door Trumps gebrekkige uithoudingsvermogen worden afgeschrikt.

Maar de Democraten bestoken kiezers niet met een consistente boodschap. Biden schilderde Trump vooral af als gevaar voor de democratie. Harris en haar running mate Tim Walz zetten hem liever weg als rare stakker.

Na een New York Times -interview met John Kelly, Trumps langstzittende stafchef in het Witte Huis, die zijn oude baas een fascist en Hitlerbewonderaar noemde, zijn de Democraten weer terug bij Trump als bedreiging. Harris bevestigde tijdens een CNN-town hall op woensdag dat haar tegenkandidaat fascist genoemd kan worden. Dat hij tegelijkertijd voor autoritair, dictatoriaal én oud wordt versleten, is net zo onsamenhangend als veel van Trumps hersenspinsels.

Wellicht dat de Democraten hopen dat hun bespotting van Trump bij een deel van de kiezers aankomt en hun angst bij een ander segment. Maar de afgelopen negen jaar bewijzen: kritiek op Trump komt bij bijna de helft van het land sowieso niet aan. Media zijn ondertussen verwikkeld in wederzijdse verwijten dat ze Trump ofwel te veel podium geven door permanent verontwaardigd over hem te zijn.

Ofwel zijn uitspraken en gedrag bagatelliseren door zijn uitspraken (bijvoorbeeld over het geslachtsdeel van een beroemde golfer) te kuisen en over hem te schrijven alsof hij een ‘normale’ politicus is. „Zijn journalisten Trump aan het ‘ sanewashen ’ of bezwijken ze onder de ‘banaliteit van de waanzin’?”, vroeg persbureau Associated Press zich af . Ze besteden in ieder geval veel woorden aan hoe er binnen de Trumps campagneteam geklaagd wordt over hoe hij zich nooit aan het script houdt, maar telkens dingen zegt die zijn kansen kunnen schaden.

Trump zelf is lichtgeraakter over de kritiek dat hij zwak zou zijn dan dat hij een gevaar vormt voor rechtsstaat en wereldorde. Zelfs ‘fascist’ lijkt hij geen scheldwoord te vinden. Harris tergt hem dus met haar uitspraken over zijn uithoudingsvermogen.

Maar getergd tegen de zittende macht zien zijn fans hem het liefst. Daarvoor komen ze ook deze zondag naar zijn rally in New York. Een stad en staat die Trump niet lijkt te kunnen winnen, maar waar hij vandaan komt en veroordeeld werd.

Trumps vervolging en veroordeling voor het afkopen van een pornoster om de verkiezingen van 2016 te beïnvloeden, spelen een opvallend marginale rol in de campagne van de Democraten. Trump, die zelf belooft zijn tegenstanders en ‘ de vijand van binnenuit ’ te vervolgen, heeft de processen tegen hem als politieke inmenging bestempeld. Alleen Joe Biden, tijdens een toespraak in New Hampshire, pleitte er afgelopen week voor om Trump „op te sluiten”.

Hij herstelde zichzelf door toe te voegen. „Politiek op te sluiten”. Of nee, „uit te sluiten”.

Waardoor het toch weer over zijn ouderdom ging, en niet die van Trump..