Te trage reactie van de Europese Centrale Bank droeg bij aan de hoge inflatie in de eurozone

De Europese Centrale Bank heeft in 2021-2022 bijgedragen aan de snelle stijging van de inflatie, door maanden te wachten met een eerste renteverhoging. Dit blijkt uit een onderzoek van De Nederlandsche Bank, dat begin deze maand is gepubliceerd. De inflatie in de eurozone begon vanaf medio 2021 op te lopen, maar de ECB verhoogde de rente pas in juli 2022.

Het inflatiecijfer bedroeg toen al 8,7 procent, terwijl de ECB een inflatiecijfer nastreeft van 2 procent. Andere centrale banken die te maken kregen met hoge inflatie, waaronder de Amerikaanse Federal Reserve en de Bank of England, hadden de rente toen al meermaals verhoogd. In de periode tussen de zomers van 2021 en 2022 „droeg het monetair beleid bij aan de inflatie”, schrijven de onderzoekers van DNB.



In de zomer van 2022 lag de inflatie in de eurozone zo’n procentpunt hoger door het uitblijven van een ECB-renteverhoging. Om dit effect te berekenen, gebruikten economen van DNB macro-economische modellen die beschrijven waar het rentepeil eigenlijk had moeten liggen, gezien de ontwikkeling van het prijspeil. „De toestand van de economie (in het bijzonder het hoge inflatiecijfer) zou een eerdere renteverhoging hebben gesuggereerd”, staat in het onderzoek.

Daarbij tekenen de auteurs aan dat de roerige periode in de nasleep van de coronapandemie werd getekend door „grote onzekerheid”: het was niet duidelijk hoe lang de inflatiegolf zou aanhouden. Die inflatiegolf had een mix van oorzaken. De pandemie leidde tot tekorten aan producten en arbeidskrachten.

Het gevolg: oplopende prijzen. Intussen gaven overheden massaal noodsteun aan burgers en bedrijven, waardoor consumenten flink geld bleven uitgeven. Ook dat wakkerde inflatie aan.

De Russische inval in Oekraïne stuwde vervolgens de energieprijzen op, wat breed doorwerkte in andere prijzen. De conclusie in de DNB-studie is saillant, omdat de ECB destijds al intern en extern onder vuur lag wegens de relatief trage reactie van de centrale bank op de inflatie. Alle centrale banken hadden de hoogte en de duur van de inflatie onderschat, maar voor de ECB geldt dat in het bijzonder.

De Bank of England verhoogde de rente vanaf december 2021, de Amerikaanse Fed volgde met een eerste verhoging in maart 2022. De ECB bouwde in december 2021 wel de opkoop van obligaties, waarmee de centrale bank de langetermijnrente drukte, een beetje af. Daardoor begon de marktrente in de eurozone al op te lopen.

Maar blijkens het DNB-onderzoek had deze stap eerder gevolgd moeten worden door een verhoging van de ECB-beleidsrente. Vanaf juli 2022 sloeg het beeld om: toen besloot de ECB tot een serie drastische renteverhogingen. Tussen juli 2022 en september 2023 steeg de rente van minus 0,5 naar 4 procent.

Dat was een „sterke beleidsreactie” die bijdroeg aan de daling van de inflatie (2,6 procent in juli dit jaar), aldus het DNB-artikel. In juni verlaagde de ECB de rente van 4 naar 3,75 procent, in de verwachting dat de inflatie verder zal dalen naar 2 procent..