Sympathie voor de schutter: moord op verzekeraar Thompson legt diepe onvrede bloot over het Amerikaanse zorgstelsel

Nadat Brian Thompson, topman van zorgverzekeraar UnitedHealthcare woensdagochtend op straat in New York werd doodgeschoten, spraken Amerikaanse politici en topbestuurders direct hun medeleven uit met de nabestaanden. „Een verschrikkelijke en schokkende daad”, schreef de Democratische senator Amy Klobuchar bijvoorbeeld op X – het hoofdkantoor van UnitedHealthcare is gevestigd in haar staat Minnesota. Maar online reageerden veel Amerikanen anders: met zwartgallige sympathie voor de schutter - wiens identiteit en verblijfplaats nog onbekend zijn.

Voor hen was Thompson niet zomaar een succesvolle bestuurder van een miljardenbedrijf, maar het gezicht van een industrietak die zij verantwoordelijk houden voor de dood van familieleden en bekenden. UnitedHealth Group, waarvan verzekeringstak UnitedHealthcare het grootste onderdeel is, is met zo’n vijftig miljoen klanten de grootste zorgverzekeraar van de Verenigde Staten. En met een jaarlijkse omzet van zo’n driehonderd miljard euro behoort het tot de tien grootste bedrijven ter wereld, blijkt uit het lijstje dat zakenblad Forbes bijhoudt.



Daarmee is het zorgbedrijf maar iets kleiner dan Apple en groter dan bedrijven als Shell en Alphabet (het moederbedrijf van Google). En terwijl UnitedHealth Group vorig jaar zo’n twintig miljard dollar winst maakte, stijgen de zorgkosten voor Amerikanen al jaren. Gemiddeld besteden zij jaarlijks zo’n 13.

000 euro aan gezondheidszorg: ruim twee keer zoveel als Nederlanders. Veel Amerikanen worstelen met die hoge kosten. Ze vermijden zorg, nemen niet de medicijnen die ze nodig hebben, of moeten schulden aangaan om hun zorg te betalen.

Verzekeraars als United worden verweten dat ze claims weigeren om hun winsten op te jagen; precieze cijfers ontbreken, maar United zou naar schatting een derde van de zorgclaims weigeren te vergoeden. Patiënten richten hun woede over die dure, ontoegankelijke zorg dan ook vaak op verzekeraars – en hun bestuurders. Onder LinkedIn-berichten van Thompson beschrijven mensen al jaren hun ervaringen met het bedrijf.

Zo schreef ene Lisa Galeski, die haar beroep omschrijft als „cancer warrior fighting like hell” , dat het bedrijf een behandeling van haar uitgezaaide longkanker weigerde te vergoeden. Daardoor moest ze ruim 20.000 dollar aan medicijnen zélf betalen.

„Elke maand is er weer een andere reden voor de afwijzing.” Op de hulzen van de kogels die de schutter woensdagochtend in Manhatten op Thompson afvuurde, stonden woorden geschreven als „delay” en „deny” : woorden waarmee United vaak haar klanten afscheept. Hoewel het motief nog niet bevestigd is, lijkt zijn daad daarmee voort te komen uit dezelfde woede die veel patiënten en andere Amerikanen ná de moord delen.

Op sociale media verschenen direct reacties van mensen die, verwijzend naar geweigerde zorg, overleden naasten of torenhoge rekeningen, weigeren om te rouwen om Thompsons dood. „Helaas vallen mijn condoleances buiten het netwerk”, schreef iemand op een Instagram-post van CNN over de moord, verwijzend naar de zorg die niet onder de dekking van verzekeringen valt. „Toen hij in het ziekenhuis aankwam zeiden de artsen dat acute loodvergiftiging een reeds bestaande aandoening was die niet onder zijn verzekering viel”, schreef een ander.

Ook veel gehoord: „ Thoughts and prayers vragen om toestemming vooraf”, een verwijzing naar de ‘prior authorization’ die zorgverzekeraars vaak moeten geven vóórdat een patiënt behandeld wordt. Blijft die toestemming uit, dan krijgen Amerikanen de vaak torenhoge rekening van de behandeling zélf. Ook op onder meer X en TikTok waren honderden vergelijkbare reacties te lezen.

Die sardonische sympathie voor het geweld roept herinneringen op aan een schietpartij in de metro van New York van veertig jaar geleden. Toen Bernhard Goetz werd lastiggevallen door een groepje zwarte jongens pakte hij een pistool uit zijn binnenzak en schoot ze alle vier neer – ze overleefden het, maar raakten wel zwaargewond. Voor veel New Yorkers werd Goetz, een getroebleerde einzelgänger die zich eerder racistisch had uitgelaten over zwarte Amerikanen, daarna een held.

Voor hen deed hij wat het stadsbestuur en de politie nalieten: opstaan tegen de groeiende criminaliteit en onveiligheid in de stad. De „Subway Vigilante” diende daarmee als inspiratie voor hoofdpersoon Arthur Fleck in de film Joker , een geflipte komediant en sociopaat. „Netflix komt morgen met een film”, reageerde iemand op een Instagram-post van CNN over de moord op Thompson.

Het idee van „gerechtvaardigde eigenrichting” ligt diep verankerd in de Amerikaanse cultuur. Zoals in de speelfilm Taxi Driver (1976), waarin de eenzame taxichauffeur Travis Bickle (Robert DeNiro) uit frustratie over het systeem eerst overweegt om een presidentskandidaat dood te schieten, en daarna uitgroeit tot held van de stad omdat hij de pooier van een minderjarig meisje op brute wijze vermoordt. Of Kyle Rittenhouse.

Deze witte tiener reed in 2020 naar de stad Kenosha in Wisconsin, waar Black Lives Matter-demonstraties aan de gang waren, om als een soort „burgerwacht” de „orde” te herstellen”. Nadat hij belaagd werd door demonstranten schoot hij met zijn semi-automatische AR-15 twee witte mannen dood. Uit „zelfverdediging”, claimde hij, en een jury sprak hem vrij.

Voor veel conservatieve Amerikanen groeide Rittenhouse daarna uit tot een volksheld die was opgestaan tegen de wetteloosheid en wanorde die met de protesten gepaard zouden zijn gegaan. De sympathie voor de moord op Thompson duidt ook op een toenemende acceptatie van geweld in de Amerikaanse samenleving, zei John Pape, expert in politiek geweld aan de Universiteit van Chicago, tegen The Guardian . „Wat we in het land zien is een erosie van normen.

Dat betekent dat geweld steeds meer een acceptabel middel wordt om conflicten op te lossen die ook op vreedzame wijze opgelost hadden kunnen worden.” Correctie (6-12-2024, 16.04 uur): In een eerdere versie van dit artikel stond abusievelijk dat Kyle Rittenhouse in 2020 twee zwarte mannen doodschoot.

Dat is hierboven aangepast..