Steeds meer werknemers laten vakbond links liggen

Vooral jongeren worden geen lid meer van de bond. De gemiddelde leeftijd van vakbondsleden in loondienst was in 2023 47 jaar. Onder werknemers die geen vakbondslid zijn, was dit 40 jaar.

Eerder bleek al uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam dat jongeren vooral lid worden wanneer het individuele voordeel daarvan voor hen duidelijk is. Bonden hebben het imago vooral voor ouderen op te komen. De bonden zagen in 2023 wel dat weer meer mensen lid werden.



Zo kreeg de FNV, met bijna 1 miljoen leden de grootste vakbond van ons land, er na een jarenlange daling weer zo’n 62.000 nieuwe leden bij. Volgens de bonden kwam dat door de acties die werden gehouden voor hogere lonen.

Maar die opleving in het aantal nieuwe leden kan de grotere, dalende trend niet stoppen, blijkt uit de CBS-cijfers. Steeds meer mensen zijn aan het werk. Van alle werknemers tussen 15 en 75 jaar was vijf jaar geleden nog 18 aangesloten bij een vakbond, inmiddels is dat verder gedaald naar 15 procent.

Door die dalende populariteit willen bonden laten zien dat ze nog wel degelijk belangrijk zijn, zo valt te horen bij het kabinet en de werkgeversorganisaties. Zij verwijten de bonden onnodig fel van leer te trekken in de discussie over het behoud van een vroegpensioenregeling. Hoewel er een bod op tafel ligt van het kabinet, weigeren de bonden te onderhandelen.

Dit weekeinde legden werknemers in de Rotterdamse haven tijdelijk het werk neer en komende week staan onder andere stakingen in het openbaar vervoer op het programma. Volgens premier Dick Schoof is het ‘strategie’ van de bonden om te kiezen voor acties in plaats van te onderhandelen. ,,Ik weet dat de minister van Sociale Zaken met een reëel voorstel aan tafel zit.

Ik vind het jammer dat de bonden toch hebben besloten van tafel weg te gaan.’’ De bonden op hun beurt verwijten het kabinet ‘een spelletje te spelen'. De ruzie gaat over een regeling waardoor werknemers met zware beroepen eerder kunnen stoppen met werken.

Nu is er een tijdelijke regeling waar onder andere agenten gebruik van kunnen maken: de Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU). Als mensen drie jaar eerder stoppen met werken, mag de werkgever hen een geldbedrag ter hoogte van de AOW-uitkering betalen tot de tijd dat ze echt AOW krijgen. Die regeling vervalt echter eind 2025.

De RVU-regeling kost de overheid zo’n 70 miljoen euro per jaar aan gederfde belastinginkomsten. Het kabinet lijkt bereid die huidige regeling permanent te maken, maar de vakbonden vinden dat niet genoeg. Zo moet de regeling rianter worden, omdat veel mensen met lagere inkomens nu afzien van vroegpensioen omdat ze er dan financieel te veel op achteruitgaan.

Ook willen bonden per cao kunnen bepalen wat als zwaar werk geldt. In hun strijd worden ze in de Tweede Kamer gesteund door oppositiepartijen GroenLinks-PvdA en de SP. Het kabinet en de werkgeversorganisaties lijken bereid iets te doen voor mensen met lagere inkomens.

Maar ze willen wel een duidelijke afbakening voor wie de regeling gaat gelden. Zij willen niet dat er net als vroeger een VUT-regeling ontstaat voor tal van beroepsgroepen. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt is iedereen hard nodig.

Probleem is alleen dat sinds de VUT in 2005 door het toenmalige kabinet min of meer onmogelijk werd gemaakt er een discussie loopt over wat te doen met mensen die door zwaar werk niet langer door kunnen. Dat probleem werd pregnanter toen later ook de AOW-leeftijd omhoog ging. Een discussie om te bepalen wat een zwaar beroep is en wat niet, heeft echter nooit iets opgeleverd.

De bonden zijn dat nu zat. Volgens de bonden zelf is de stakingsbereidheid onder hun leden groot. Zo meldt vakbond CNV dat de helft (48 procent) van haar leden bereid op meerdere momenten het werk neer te leggen voor een betere vroegpensioenregeling.

Eén op de drie zou bereid zijn tot langdurig staken tot er een regeling komt. Al onze podcasts vind je op ad.nl/podcasts .

Bekijk hier al onze video’s over de politiek:.