Servische betogers tegen grote zender Pink TV: ‘Lieg niet tegen mijn oma’

Een vrouw met enorme borsten, een man met extreem grote lippen en een man met stapels briefgeld: de spotprenten zijn getekend op een protestbord. Het bord wordt eind januari in Belgrado omhoog gehouden door een Servische student. „Lieg niet tegen mijn oma”, staat erbij geschreven.

De boodschap is voor de Servische tv-zender Pink TV. Op het protestbord staan de gezichten van de directeur van Pink TV, hun populairste presentatrice en de president van Servië. De commerciële zender Pink TV is met meer dan 60 subkanalen de grootste en meest bekeken zender van Servië (6,7 miljoen inwoners).



De zender is op de hand van de regerende Servische Progressieve Partij (SNS) en president Aleksandar Vucic. De 57-jarige Zeljko Mitrovic, directeur en oprichter van Pink TV, heeft namelijk banden met de zittende regering. Verder zijn er vierentwintig uur per dag realityprogramma’s te zien met ongecensureerd geweld en seks .

Volgens critici en meerdere onderzoeken leiden de programma’s – overwegend de journaals en de realityseries – tot polarisatie in het land. Meer dan 85 procent van de Serviërs kijkt naar televisie voor nieuws en amusement. Gemiddeld kijken zij zo’n acht uur per dag, blijkt uit onderzoek van Balkan Investigative Reporting Network (BIRN).

Al maanden demonstreren Serviërs tegen corruptie en uitholling van de rechtsstaat onder president Vucic. Ze eisen een transparant en democratisch Servië. De demonstranten keren zich ook tegen de „corrupte” tv-zenders, die op de hand van de regering zijn.

Pink TV is hiervan de wegbereider: ze zenden al ruim dertig jaar pro-regeringsprogramma’s en misinformatie uit. Pink TV reageerde niet op vragen van NRC . De populairste presentatrice van Pink TV, Jovana Jeremic (34), loopt een tv-studio binnen om het meest bekeken ochtendprogramma van het land, Novo Jutro ( Nieuwe Ochtend ), te presenteren.

Ze neemt in haar strakke, neongroene jumpsuit plaats aan tafel. De tune van het programma speelt af, ze kijkt bloedserieus in de camera en zegt: „Wat hou ik toch van dit deuntje. Dramatisch, dramaqueen.

” Tegenover haar zit haar gast Vojislav Seselj (70), oprichter van de regerende partij SNS en veroordeeld voor oorlogsmisdaden tijdens de Joegoslavische oorlogen. „Goedemorgen”, zegt hij met enige walging, mogelijk ietwat verbijsterd over de setting. De journaals en talkshows op Pink TV duren soms anderhalf uur.

Dat leidt zichtbaar tot verveling bij de presentatoren, die soms in de uitzending aan het appen zijn. Tijdens de zogenaamde informatieve programma’s praat presentatrice Jeremic over zichzelf, ze danst, plaagt, schreeuwt en is vaak schaarsgekleed – ook als ze de president interviewt. „Pink TV is een kitscherige troepzender”, zegt Nemanja Rujevic, journalist bij het Servische onafhankelijke nieuwsmagazine Vreme , aan de telefoon tegen NRC .

De meeste mensen die achter de buis zitten zijn ouderen. „Zij hebben niet zoveel verstand van technologie, houden van luchtige inhoud en hebben geen kritisch vermogen”, zegt Rujevic. Het ideale publiek voor propaganda, stelt hij.

„Ze kijken vooral naar Pink TV om zich te vermaken en daar maakt de zender gebruik van. Bijvoorbeeld door op primetime interviews met Vucic uit te zenden en te vertellen hoe geweldig hij wel niet is.” Overdag zendt Pink TV reclames uit met fragmenten van hun realityprogramma’s Zadruga of Elita 8 .

Al zappend langs de kanalen is turbo-folk (Servische popmuziek) te horen. Op bijna iedere kanaal zijn presentatrices te zien die realityshows presenteren. In die programma’s gaan deelnemers geregeld op de vuist, hebben ze seks met elkaar.

Er is hierbij sprak van verheerlijking van vrouwhaat, aldus een onderzoek van de Universiteit van Novi Sad. In de realityshows worden vijftig deelnemers acht maanden gevolgd. Iedereen die niet voor SNS is, wordt op Pink TV als vijand neergezet; de zender geeft de oppositie geen zendtijd.

„Naar welke zender iemand kijkt in Servië zegt al genoeg over op wie diegene gaat stemmen”, zegt Jelena Kleut, hoofddocent mediastudies aan de Universiteit van Novi Sad, in een videogesprek met NRC . Kleut en Tijana Uzelac, onderzoeker bij BIRN, zien een verband tussen hoe demonstranten worden gepresenteerd op Pink TV en hoe ze daarna worden behandeld. „Op het journaal beweren ze dat de protesten door het buitenland gesteunde samenzweringen zijn om de Servische bevolking uit elkaar te drijven.

Of zelfs te zorgen voor een burgeroorlog”, zegt Uzelac in een videogesprek met NRC. Dit zorgt ervoor dat de demonstranten worden gedehumaniseerd, vindt Kleut. „Tijdens demonstraties wordt er herhaaldelijk op demonstranten ingereden met auto’s.

” Volgens haar wordt deze agressie aangewakkerd doordat de president op televisie dreigt met het inzetten van troepen om de betogers uit te schakelen. Het agressieve taalgebruik en gedrag is ook te zien in de realityshows van Pink TV. Zo schoot een 13-jarige scholier in 2023 negen mensen dood op een middelbare school in Belgrado.

„Veel mensen denken dat hij een voorbeeld had genomen aan de agressieve ex-criminelen en veroordeelde moordenaars die deelnemen aan realityprogramma’s op Pink TV”, zegt Uzelac. Na de schietpartij werd een van die programma’s, op verzoek van Vucic, een paar maanden van de buis gehaald, omdat het volgens hem de veiligheid van de Servische burgers in gevaar zou brengen. Maar na een paar maanden was het gewoon weer te zien.

De journalist en de onderzoekers zeggen alle drie dat Pink TV verslag lijkt te doen vanuit een parallelle realiteit. Rujevic: „Als mensen alleen maar nepnieuws krijgen voorgeschoteld worden ze naïef en weten ze niet meer hoe ze echt nieuws moeten controleren. Ze zijn namelijk niet meer gewend om naar serieuze media te kijken.

Als mensen voortdurend worden blootgesteld aan lichte vormen van entertainment, raken ze gevoelloos. Het is hetzelfde als drie uur achter elkaar op TikTok scrollen.” Volgens critici had Pink TV allang gestraft moeten worden.

Want de zender overtreedt de voorwaarden die de overheid stelt om op nationale televisie uitgezonden te mogen worden. Zo heeft de zender geen educatief-, wetenschappelijk-, cultureel- of kinderprogramma. „Iedere keer als Pink TV een regel overtreedt dan past mediatoezichthouder de regels aan zodat ze kunnen blijven uitzenden”, zegt Rujevic.

De Servische mediatoezichthouder (REM) is op papier onafhankelijk, maar bestaat voornamelijk uit door de overheid benoemde leden . In 2017, toen Vucic president werd, is Pink TV nog meer politieke programma’s gaan uitzenden. „De regering dreigt namelijk de zender op te heffen als Mitrovic geen pro-regeringsprogramma's uitzendt.

Mitrovic ziet niets meer dan geld en zet daarom alles in om maximale zendtijd te krijgen”, zegt Rujevic. Ook zijn de reclameblokken gevuld met politieke campagnes. De verslaggevers van Pink TV zijn net marionetten, zegt hij.

Zo werd er in de afgelopen maanden tijdens de (studenten)protesten desinformatie verspreid over het aantal demonstranten. In het journaal Nacionalni Dnevnik werd alleen het midden van een brug in Novi Sad tijdens een protest gefilmd. Hierdoor leek het alsof er weinig betogers waren.

Oppositiezender N1 toonde wél shots van alle betogers die rondom de brug stonden. Pink TV verspreidt ook manipulatieve beelden. „In de aanloop naar de verkiezingen in 2023 zond Pink TV deepfake beelden uit van een politicus van de oppositiepartij.

” Het was een fragment uit het praatprogramma Utisak Nedelje van de onafhankelijke televisiezender Nova S. Door middel van kunstmatige intelligentie leek het alsof hij aan het schelden was. „Veel kijkers zijn er ingetrapt”, zegt Uzelac.

Volgens haar brengt Pink TV ook onschuldige betogers in gevaar. „De zender publiceerde laatst de privégegevens en de paspoorten van twee studenten die hadden gedemonstreerd.” Uzelac verwacht dat deze voorvallen zich opnieuw gaan afspelen als er dit jaar nieuwe verkiezingen komen.

.