Op migratie kan de VVD niet concurreren met de PVV, dus Yesilgöz concentreert zich nu op de economie

Een koerswijziging wil partijleider Dilan Yesilgöz het niet noemen – dat zou impliceren dat ze zich niet altijd al om de „hardwerkende Nederlander” bekommerde. Maar afgelopen week vertelde ze op een ledenbijeenkomst in Rotterdam een economisch rechts verhaal waar VVD’ers zich bij in de handen wrijven. Werken moet meer gaan lonen.

Kinderopvang moet goedkoper worden voor mensen die meer werken, wettelijk moet worden vastgelegd dat werkenden er altijd meer op vooruit gaan dan uitkeringsgerechtigden: de „verschrikkelijke Haagse herverdelingsmachine” moet worden stilgelegd, en dat moet met name betaald worden door tekorten op ontwikkelingshulp. Yesilgöz zette een stip op de horizon: een „rechtvaardig” land met een kleine overheid waar je „daadwerkelijk wat kan opbouwen voor jezelf en je kinderen”. Het thema migratie is de VVD echt niet vergeten, herhaalde ze.



Het is én-én, zegt ze tegen journalisten. Maar achter de schermen noemen sommige VVD’ers de economische plannen een echte draai, een poging om het debat te verleggen van culturele kwesties naar de economie. Daarmee hoopt de partij de PVV buitenspel te zetten en zich in een betere positie te manoeuvreren als het kabinet valt en er nieuwe verkiezingen komen.

De VVD probeerde de afgelopen periode met de PVV te concurreren op migratie. De partij van Wilders is een slag radicaler op asiel, maar Yesilgöz benadrukt dat PVV-minister van Asiel Marjolein Faber weinig voor elkaar krijgt. De VVD wil duidelijk maken: de PVV wil schreeuwen, wíj willen resultaten.

Het blijkt een boodschap die kiezers niet registreren of niet interessant vinden. De PVV blijft haast onverminderd populair met 36 zetels in de peilingen terwijl de VVD blijft steken rond de 22 zetels. Dat ze Wilders in de kaart spelen door culturele thema’s groot te maken, is de partij wel duidelijk.

Toch lukte het de liberalen eerder niet de aandacht te verleggen. Soms zitten ze zichzelf daarbij in de weg, klinkt het achter de schermen. Na Ajax-Maccabi pleitte de VVD voor een harde aanpak van Nederlandse jongeren die de confrontatie met Maccabi-supporters opzochten.

Logisch, gezien het law-and-order -profiel van de partij en Yesilgöz in het bijzonder: zij is al jaren zeer begaan met de strijd tegen antisemitisme. Maar Yesilgöz verschoof de discussie naar integratie, een PVV-thema. Staatssecretaris van Participatie en Integratie Jurgen Nobel (VVD) zei tegen journalisten dat islamitische jongeren „voor een groot deel onze Nederlandse normen en waarden niet onderschrijven”.

Kamerlid Bente Becker diende een motie in waarin ze voorstelde de normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond extra te monitoren. De ophef was enorm. Achteraf zeggen betrokkenen dat dat niet gepland was.

Nobel improviseerde, en bij de VVD hadden ze niet zien aankomen dat de motie-Becker een heftige reactie zou veroorzaken. Als het gaat over migratie en integratie, zegt een prominente VVD’er, is het „balanceren”. Is de VVD te kritisch, dan worden ze weggezet als racisten.

Zijn ze te ‘soft’, dan zegt Wilders dat ze problemen uit de weg gaan. Maar op economische onderwerpen kan de VVD „vol gas geven met een liberaal verhaal, dan hoeven we niet zo op onze woorden te letten”. Woensdagavond valt de naam van Wilders geen enkele keer.

Yesilgöz spreekt van „vermeend rechtse partijen”. Al onder Rutte zette de VVD de PVV graag weg als economisch links. Wie wél genoemd wordt – en vaak – is GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans.

Die wil middenstanders kaalplukken, zegt Yesilgöz. „De enige echte partij voor de arbeid”, zegt Yesilgöz, „is toch echt de VVD”. Yesilgöz maakt Timmermans de boeman en moffelt Wilders weg.

De linkse tegenstander is bij de rechtse kiezer impopulair en daarmee een makkelijker doelwit. GroenLinks-PvdA wil graag die tweestrijd aangaan met de VVD. In het verleden hebben ze vaker geprofiteerd van het hoog opspelen van verschillen met de liberalen.

Timmermans noemde de plannen van de VVD op X „asociaal” en prominent Jesse Klaver verkondigde bij Sven Kockelmann dat de VVD de middenstand in de steek laat. Of de VVD Wilders echt buitenspel kan zetten door de confrontatie met GroenLinks-PvdA te zoeken, is de vraag. Tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 opende de VVD ook een tweestrijd met GroenLinks-PvdA, maar werd BBB in alle provincies de grootste partij.

Het kan populistische partijen lukken door een links-versus-rechts-frame te breken. Bovendien zal Dilan Yesilgöz haar profiel moeten bijschaven. Zij is vooral een ‘veiligheids-VVD’er’: als raadslid in Amsterdam streed ze tegen straatintimidatie, als Kamerlid tegen terrorisme en georganiseerde misdaad en in Rutte IV was ze minister van Justitie.

Wat betreft de economie is Yesilgöz minder onderlegd en een minder zelfverzekerd spreker. De afgelopen weken leunde ze tijdens publieke optredens regelmatig op VVD-Kamerlid Thierry Aartsen: de technische vragen moest hij beantwoorden. Maar, zegt een VVD’er, „ze is aan het leren”.

Daarvoor willen ze Yesilgöz bij de VVD best even de tijd geven. „Rutte had niets met veiligheid toen hij partijleider werd.” En die is nu secretaris-generaal van de NAVO.

.