Op 7 oktober mag ‘moord’ wel op de voorpagina

Op 7 oktober mag ‘moord’ wel op de voorpagina Op de voorpagina staat dat Hamas op 7 oktober 2023 een ‘aanval' uitvoerde, in de bijlage gaat het om ‘moorden’ en ‘plunderen’. Vanwaar dat verschil? O p maandag 7 oktober en de zaterdag daarvoor memoreert de voorpagina van Trouw dat het een jaar geleden is dat ..

. ja, wat eigenlijk? ‘Dat Hamas Israël binnenviel’, is te lezen op zaterdag, bijna 1200 mensen ‘doodde’ en 251 mensen ontvoerde. Dit artikel gaat over de verschillende visies in Israël op wat er herdacht moet worden en de koppenmaker heeft er boven gezet ‘Israël strijdt ook over de herdenking’.



In bijlage de Verdieping diezelfde dag staat een groot artikel over de huidige situatie in Israël. Daarin staat over vorig jaar: “Strijders braken door de elektronische hekken, drongen dorpen en kibboetsen binnen, moordend en plunderend.” Het voorpaginastuk op de herdenkingsdag zelf spreekt over de ‘aanval van Hamas’ en het ‘bloedbad’ van vorig jaar.

Waarom worden de gebeurtenissen van 7 oktober op de voorpagina niet omschreven als wat ze inhielden: een pogrom. Dat schrijft een lezer over de voorpagina van zaterdag. De omschrijving diezelfde dag in het achtergrondstuk spreekt hem veel meer aan.

Dit soort kritiek komt de laatste tijd ook van andere lezers: die zien het liefst benoemd hoe ernstig, wreed en terroristisch de actie van Hamas op 7 oktober was. Zeker nu de aandacht voor een belangrijk gedeelte is verschoven naar de rol van Israël als agressor, in Gaza en Libanon. Deze lezer vindt ook de kop suggestief: alsof het heel gewoon is dat er behalve in Nederland ‘ook’ in Israël discussie is over deze herdenking.

De redactie heeft het afgelopen jaar de afspraken over taalgebruik in deze oorlog nog maar eens bevestigd. De leden van Hamas zijn militanten of strijders. Ze worden niet stelselmatig terroristen genoemd, hoewel de aanslag van vorig jaar wel terroristisch was.

Tegelijkertijd is het weer te positief om Hamas een ‘verzetsbeweging’ te noemen, gebruik eerder ‘strijdgroep’ of ‘militie’. De buitenlandredacteur die de berichten op beide voorpagina’s maakte, gebruikt de termen ‘aanslag’ en ‘aanval’ afwisselend, als synoniem. Aanslag klinkt volgens haar niet direct erger dan ‘aanval’.

“Met aanval’ maak je weer duidelijker dat dit ging om een gecoördineerde, grote actie.” Het was een wrede en bloederige actie, dat wil de buitenlandredacteur allerminst verbloemen. En in het tweede stuk staat het ook: bloedbad.

“Het viel mij op dat we de laatste weken in meerdere stukken standaard spraken over ‘wreed’ of ‘bloederig’ als het om 7 oktober ging. En terecht, want dat was het. Maar doen we dat ook elke keer als we over bijvoorbeeld de Israëlische bombardementen in Gaza schrijven? Ik vraag me af of het lezers stoort dat we dat niet doen.

” Dat is een klacht die inderdaad ook wel eens binnenkomt, maar niet zo vaak. Deze lezers willen ook dat de redactie de term ‘genocide’ gebruikt voor het optreden van Israël in Gaza, maar dat gebeurt alleen in citaten. De maker van de kop bevestigt dat de mededeling dat ‘Israël ook’ strijdt over de herdenking, geen verwijzing is naar Nederland.

Het gaat erom dat Israël deze interne strijd voert naast de militaire strijd op meerdere fronten. Wie het artikel leest, zal zien dat de kop daar inderdaad op slaat. En de benaming van de Hamas-actie? Goede journalistiek is feitelijk en per definitie ook enigszins afstandelijk: waarde-oordelen worden zo veel mogelijk vermeden.

Wees ook zuinig met bijvoeglijke naamwoorden. Dat is in dit geval extra hard nodig omdat, zoals de buitenlandredacteur terecht constateert, anders aan beide kanten de omschrijvingen als ‘wreed’ en ‘bloederig’ de lezer om de oren vliegen. Tegelijkertijd beschrijven deze kwalificaties precies de actie van Hamas van vorig jaar.

Juist rond de dag dat de slachtoffers van deze terroristische aanslag worden herdacht, is het begrijpelijk dat lezers verwachten dat de dingen bij hun naam worden genoemd, ook op de voorpagina. Dat die 1200 mensen vorig jaar werden ‘gedood’, is feitelijk correct maar op dit moment nogal afstandelijk. Het ging om een doelbewust actie, en was gepland: ‘vermoord’ zou hier beter op zijn plek zijn.

Wees daarom ook niet ál te zuinig met termen als ‘bloederig’, en let ook op de plek en het moment. Laat lezers dan niet verrast zijn als dit soort beschrijvingen ook – eveneens met mate – opduiken in feitelijke beschrijvingen hoe het handelen van Israël uitpakt. Edwin Kreulen schrijft wekelijks een column als ombudsman van Trouw.

Eerdere afleveringen vindt u hier . Wilt u hem een kwestie voorleggen? Mail dan naar [email protected] .

.