Ook Telefilms kunnen ambitieus zijn, maar vaak voelen ze als trauma-van-de-week-films

Vanaf acht februari wordt een nieuwe reeks van Telefilms op NPO 3 (en online) uitgezonden. Sinds 1999 werken de filmindustrie en de publieke omroepen samen om zes speelfilms per jaar voor de televisie te maken door vaak opkomende filmtalenten. Soms leiden ze tot een doorbraak.

Regisseur Martin Koolhoven is Telefilm-alumnus, met successen Suzy Q. , Het schnitzelparadijs en ’n Beetje verliefd . Ook Diederik Ebbinge (Matterhorn ), Nicole van Kilsdonk ( Man, Vrouw, Hondje ) slepen hun talenten er, naast meer gevestigde makers als Frans Weisz ( Storm in mijn hoofd ) en Mijke de Jong ( Uitgesloten ).



Verder gebeurt het vaak dat een Telefilm aan de zenderprogrammering ontsnapt en een bioscooprelease krijgt. Dat gebeurde bij Koolhovens Telefilms en in 2020 nog met wraakthriller De Kuthoer (2020), die ook het buitenland haalde – weliswaar onder de minder prikkelende titel The Columnist . De afgelopen jaren waren er thema’s voor de Telefilm-reeksen: ‘cultureel diverse verhalen’ in 2024 en ‘de inclusieve kinderfilm’ in 2023.

Dit jaar kregen makers maximale vrijheid. In de persinformatie gaat het over ‘eigentijdse’ films over ‘actuele onderwerpen’. Zo gaat Project Herbert , de eerste film van de nieuwe lichting, over de wooncrisis.

Herbert is een veertigjarige, slaapwandelende protocolnazi van het Stadsloket die tevreden bij zijn moeder woont. Als zijn moeder hem er eindelijk uittrapt, is zijn laatste optie de hospiteeravond van een studentenhuis. Regisseur Barbara Bredero ( Mees Kees ) toont vettig de studentenchaos en de stille marteling van de kantoortuin.

En de dialogen vatten de studententaal perfect: „Ik ga de burgerrups [trein] pakken!” Maar de film lijdt onder een verhaal dat zó voorspelbaar en formule-achtig is, dat het zelfs onontdekte stammen in de Amazone nog bekend voor zou komen. Dat is helaas het geval bij meerdere Telefilms dit jaar. De meeste zijn ‘wat als’-films: wat als een veertiger bij studenten zou wonen? Er is één gebeurtenis, één handeling, waarvan dan de rest van de film de nasleep onderzocht wordt.

Wat als je ontdekt dat je vader een relatie met een man heeft? Dat is de plot van En iemand anders . Vertelt de zeventienjarige Tommy het aan zijn moeder? En hoe moet hij zich nu tot zijn vader verhouden? Die was altijd een heteroseksueel toonbeeld: een kale man met een baard die met hout werkt. In lieflijk naturalisme kabbelt het naar een weinig verrassende conclusie.

In Love me, love me not belandt erotisch dichter Ines in een identiteitscrisis als haar boezemvriendin gaat samenwonen. Ze vlucht in het „feesten, neuken en gedichten schrijven in bad”, maar gaandeweg blijkt ze ook voor iets duisterders te vluchten. De film laveert tussen herkenbaar en cliché.

Denk: ‘saaie dertigers’ die bezig zijn met tafelzetting, wijn en baby’s. Maar hij heeft een onmiskenbare charme en gevoel voor humor. Voornamelijk door hoofdrolspeler Nora El Koussour ( Layla M.

) die de escapist van dienst irritant, charmant en diepgaand speelt. Vooral in de verwoestende slotscène is ze stuitend goed. Ook Wheelie heeft een wat-als-plot over een hedonist.

De 21-jarige skater Reza geniet van het leven. Hij gaat naar gen-z-punkconcerten waar zangers schreeuwen over ‘verwachtingen’, drukt sigaretten uit op zijn lijf, zoent in de kledingkast. Totdat een dronken motorongeluk in Thailand hem vanaf zijn navel verlamt.

Hoewel ook dit verhaal een bekende lijn volgt, is het een van meest originele films in de reeks. Schrijver-regisseur Isis Mihrimah Cabolet laat na haar Gouden Kalf voor het scenario van Dit is geen Kerstfilm zien dat ze ook als schrijver-regisseur een talent is. Dit scenario is het verhaal van haar broertje, zei ze tegen In de buurt Den Haag .

Veel blijft onbesproken (zeldzaam tussen de Telefilms) en juist daarom wordt Wheelie een psychologisch diepgaand portret. Iedereen behandelt Reza anders, voor hen is zijn ongeluk heel betekenisvol. Terwijl hij zó graag aan zijn oude leven wil vasthouden, dat het bijna zelfdestructief wordt.

Cabolet filmde alles met een humoristische skate-video-stijl die goed past bij haar onderwerp: snelle edits, originele camerakeuzes, harde rockmuziek. Af en toe gaat ze over de top, maar de creatieve energie is verslavend. Toch voelen de meeste Telefilms een beetje als ‘trauma-van-de-week’.

Daar is weinig mis mee, de films zijn oprecht en veelal interessant. Maar juist omdat de Telefilm zo’n speeltuin kan zijn voor jonge makers, zou het leuk zijn films met iets meer risico te zien. Een origineel verhaal, iets conceptuelers, een genrefilm? In de zes films zie je veel gelijkenis in verhaalstructuur en stijl.

Het wordt lachwekkend als Olga Zuiderhoek opduikt in niet één maar twee Telefilms om een zó Olga Zuiderhoeks mogelijk personage te spelen. De twee meest ambitieuze films zijn ook het interessantste. En we vliegen door de dagen gaat over iemand die haar vriendin helpt om euthanasie te krijgen.

De film is niet voor iedereen en kan weerstand oproepen. Vooral omdat de noodzaak voor euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden als gegeven behandelt wordt, niet als discussiepunt. Daarnaast zet de film de persoon die euthanasie moet krijgen, bewust op afstand van de kijker.

Hoe verbeeld je iemand die dood wil? De Pinksterprins is de beste film van de reeks. Het is een persoonlijk verhaal van regisseur Karsten de Vreugd. Thomas (Jonas Smulders) is de kroonprins van zijn pinkstergemeenschap.

Maar als kerkleider Daniel (Daniël Boissevain) een troonopvolger moet aanwijzen, wordt hij opeens overgeslagen. Zijn geloof wankelt. De Vreugd schetst de gemeenschap scherp: zowel troostend als beklemmend.

Zolang je je overgeeft, is de parochie een zalvende gemeenschap, waar zwervers een plek aan de familietafel krijgen en problemen hand in hand worden aangegaan. Maar is je overgave niet volledig, dan word je uitgestoten, verketterd, dan merk je dat de paradijsvogel die de kerk leidt meer met zijn invloedssfeer bezig is dan zijn God. Er zijn prachtige shots van poëtisch realisme in de duinen, of de roze gloed van het neon pinksterkruis.

Belangrijker is dat De Vreugd de paradox van de afvallige overbrengt. Thomas verliest zijn geloof, terwijl hij harder dan ooit werkt om dat te behouden. Smulders speelt die negatieve spiraal fantastisch.

Hem wordt verteld dat hij moet luisteren naar God, in het gefluister van de wind en het geritsel van de bladeren, maar hij merkt dat God opeens een ander dialect spreekt..