Onze geest is geprepareerd om een tijger te vrezen, niet een document

Onze geest is geprepareerd om een tijger te vrezen, niet een document AI maakt van mensen doodenge bureaucraten, die hun keuzes door algoritmes laten bepalen, leest Gatool Katawazi in buitenlandse media. ‘Er was eens, lang, lang geleden, een groot en machtig rijk: het Romeinse Rijk’, schrijft klimaatwetenschapper Valérie Trouet in De Morgen . Dit rijk had zijn rijkdom niet alleen te danken aan zijn eigen vernuft, maar ook aan het gunstige klimaat van circa 300 voor Christus tot 200 na Christus.

‘Het opvallend milde en stabiele klimaat tijdens die periode hielp de Romeinse agrarische economie te floreren en het rijk zich uit te breiden.’ Met de splitsing van het rijk in 285 na Christus en de daaropvolgende klimaatinstabiliteit in het West-Romeinse Rijk begonnen de fundamenten te wankelen. Drie eeuwen volgden met afwisselend droge en natte decennia en uitzonderlijke koude zomers.



Dit verzwakte de al kwetsbare laat-Romeinse samenleving, die te maken kreeg met een relatief klein boerenbestand, minder vruchtbare grond en hongersnoden. Daarbij reserveerde de ‘genotzuchtige samenleving’ de beste landbouwgrond ook nog eens vooral voor winstgevende gewassen zoals druiven en olijven. Natuurlijk speelden ook andere factoren een rol bij de val van het West-Romeinse Rijk, maar dat is een verhaal voor een andere dag, schrijft de klimaatwetenschapper.

‘Denk vandaag eerst maar na over de mogelijke gevolgen van de combinatie van een elitaire en genotzuchtige samenleving met klimaatverandering; daarvoor hoeft u vast niet ver te kijken.’ De Georgische verkiezingen gaan over meer dan alleen het land zelf, stelt Georgische journalist Natalia Antelava in The Guardian . Het is onderdeel van het bredere conflict tussen het Westen en Rusland.

De Georgische Droom-partij, die zich steeds meer afzet tegen het Westen, lijkt gewonnen te hebben. De oppositie, die de uitslag niet accepteert, spreekt van verkiezingsfraude. Gestolen of niet, zegt Antelava: ‘deze verkiezingen passen helaas in de bredere richting die de wereld opgaat’ – een wereld van oligarchische allianties en desinformatie.

Verliezers zijn volgens haar niet alleen de Georgische oppositie, maar iedereen die waarde hecht aan vrijheid. En de winnaars zijn niet alleen de Georgische politici, maar iedereen wie geld en macht boven liberale waarden stelt. In Georgië is dat vooral het Kremlin, schrijft Antelava.

‘Zij hebben weer een slag gewonnen in de wereldwijde strijd tegen liberale democratieën.’ De pro-Europese oppositie kan alleen slagen als Europa en de VS hun volle aandacht geven – iets waar Antelava sceptisch over is. Iedereen die Rusland wil tegengaan, zou Georgië in gedachten moeten houden.

‘Een rijk brokkelt af aan de randen; daar ontstaat echte weerstand.’ En: ‘Georgië helpen om de democratie terug te winnen, houdt democratie ook elders levend.’ Sciencefictionfilms hebben ons lange tijd laten geloven dat we in de toekomst moeten vrezen voor opstandige robots, zoals in The Terminator of The Matrix .

Dit beeld klopt niet, schrijft auteur Yuval Noah Harari in The Financial Times . ‘Het zijn niet de moordende robots waar we ons zorgen over moeten maken, maar de digitale bureaucraten.’ Hij noemt Kafka’s Het proces een betere gids voor de AI-dystopie.

De huidige AI is te beperkt om een rebellie à la Terminator aan te voeren. Harari beschrijft AI-toepassingen als ‘idiote savanten’: ze kunnen specifieke taken uitvoeren, zoals schaken of teksten schrijven, maar missen de algemene intelligentie om wereldheerschappij na te streven. Het echte risico ligt in de bureaucratische macht die AI-toepassingen verwerven binnen onze complexe informatiesystemen.

Nu al beïnvloeden ze beslissingen over leningen, sollicitaties en zelfs strafzaken. Ze sturen ons nieuws op basis van algoritmes die verslavende emoties zoals angst en woede voeden, wat leidt tot polarisatie en maatschappelijke onrust. ‘In de komende jaren zullen miljoenen AI-bureaucraten steeds vaker beslissingen nemen over ons leven.

’ Het probleem is dat we bureaucratische bedreigingen moeilijk begrijpen, omdat dit een nieuwe ontwikkeling is in de evolutie. ‘Onze geest is voorbereid te vrezen voor een tijger, niet voor een document.’.