Onverwachte lichtheid in theatervoorstelling over pedofilie

Enge mannen? Hij komt ze niet tegen, zegt Ted. Als tiener fietst hij ’s nachts door het bos, soms extra langzaam, nieuwsgierig naar wat daar gebeurt, wat de mannen daar doen. Ze zoeken liefde, denkt hij, hebben weinig kwaads in de zin.

Dus stapt hij soms bij ze in de auto. Ted is de hoofdpersoon van theatervoorstelling Schuldig kind over een jongen die een man ontmoet, die seksuele interesse in hem toont. Hij is op dat moment een knul van een jaar of elf die gepest wordt, zoekt naar vriendschap en graag bijzonder gevonden wil worden.



Hij wil later schrijver, tekenaar of architect worden; de vriendelijke man zegt hem te willen helpen om zijn dromen waar te maken. Dat is het begin van een reeks ontmoetingen, waarin hij steeds verder gaat in de zoektocht naar intimiteit met de jongen. Er is genegenheid, misschien zelfs iets dat op liefde lijkt, maar je ziet vooral ook een volwassen man die een veel te jonge jongen er – stapje voor stapje – inluist.

Schuldig kind is gebaseerd op de gelijknamige roman en op het – eveneens autobiografische – Mijn meneer van de bekroonde auteur Ted van Lieshout. Regisseur Belle van Heerikhuizen vulde deze verhalen aan met andere teksten van de schrijver, zoals gedichten of citaten uit interviews. De hoofdpersoon laat ze spelen door drie acteurs, die bepaalde kanten van Teds karakter uitvergroten.

In rake dialogen springen de Teds door de tijd: van puber – terug naar kindertijd, naar flarden van een volwassen leven. De ontmoetingen met de eerste man krijgen een vervolg wanneer Ted als tiener experimenteert met zijn homoseksualiteit tijdens nachtelijke tochten door een bos, waar mannen ‘cruisen’. Hij laat zich betalen voor seksuele handelingen, komt gewelddadige kerels tegen, maar blijft uitgesproken mild.

Toch kun je je niet aan de indruk onttrekken dat deze roekeloze avonturen voortkomen uit zijn ervaringen als elfjarige. Het decor, een rode bank tussen een paar berken, ademt intimiteit. Het is een plek waar je je kan verschuilen, maar waar ook duistere geheimen sluimeren; een plaats tussen onbezorgd verstoppen en een angst voor wat zich in het donker ophoudt.

Dat is een tegenstrijdigheid die uit de hele tekst spreekt: Ted is vrolijk, wil ontdekken en liefhebben, maar loopt al snel tegen de grenzen van zijn vrijheid aan. Opvallend genoeg is Schuldig kind geen loodzware voorstelling. De thematiek is indringend, roept vragen op en zet aan tot verder nadenken over (on)schuld en slachtofferschap, maar de voorstelling kan ook onverwacht licht zijn in momenten waarop Ted tederheid ervaart.

Tegelijkertijd maakt dat de situatie des te schrijnender. Doordat zijn ervaringen niet alleen negatief zijn, voelt Ted zich schuldig. Hij kan zijn gevoelens niet rijmen met de maatschappelijke walging over pedoseksualiteit, maar is duidelijk ook beschadigd door wat er is gebeurd.

Al die verwarrende en door elkaar lopende gevoelens worden prachtig gespeeld door de drie acteurs. Sander Plukaard stuitert over het toneel als een jonge hond, kwetsbaar en onbezonnen tegelijk. Florian Myjer is bedachtzamer.

Hij wikt en weegt, probeert verstandige beslissingen te nemen in onalledaagse situaties. Bram Coopmans focust, veelal woedend, op de schade die het misbruik heeft aangericht. Emoties wisselen, perspectieven schuiven, maar de verhaallijn blijft onwrikbaar overeind.

Schuldig kind is duidelijk: seks tussen volwassenen en kinderen kan niet. De volwassene zadelt het kind op met verwarrende gevoelens, een geheim waar het geen raadt mee weet, iets dat uit kan groeien tot een trauma van formaat. Maar doordat het personage Ted met een zekere vriendelijkheid terugkijkt op zijn jeugd wordt zwart/wit-denken getart.

Het maakt Schuldig kind tot een huiveringwekkende en gelaagde voorstelling, die nog lang bij zal blijven..