Ongezond wantrouwen tegen oliën

Robert Kennedy jr. is benoemd tot Trumps minister van Volksgezondheid. Wat betekent dat voor de gezondheid van Amerikanen? Kennedy wil iets doen tegen dikmakende industriële eetwaren en dat is goed, al is het de vraag of zijn aanpak werkt .

Kennedy wil ook actievoeren tegen zaadoliën . Wat zijn dat en zijn ze zo slecht als hij beweert? ‘Zaadoliën’ is geen wetenschappelijk begrip. Het is een scheldwoord van voedingsgoeroes voor plantaardige oliën zoals zonnebloem-, mais-, soja- en koolzaadolie.



Die zouden volgens hen hartinfarcten, beroertes, obesitas, alzheimer, reuma en kanker veroorzaken. En parkinson, jeugdpuistjes, onvruchtbaarheid, astma en hersenmist . In werkelijkheid zijn er geen voedingsmiddelen zo grondig onderzocht als dit soort oliën, en daaruit bleek dat ze het risico op hart- en vaatziekten verkleinen zonder schadelijke bijwerkingen.

Kennedy en zijn volgelingen hebben geen boodschap aan deze wetenschappelijke consensus. Ze zien overal samenzweringen . Bij zaadoliën gaat hun wantrouwen richting de voedselindustrie, de overheid en de universitaire wetenschap.

Toch gebruiken voedingsgoeroes in hun strijd tegen zaadoliën graag wetenschappelijk klinkende argumenten. Ze beroepen zich op het gevaar van geoxideerde stoffen in het lichaam die door zaadoliën zouden worden gevormd, op het ontbreken van heilzaam geachte omega-3-vetzuren in sommige oliën en op ‘chronische ontstekingen’ die door zaadoliën zouden worden gestimuleerd. De hypothese dat geoxideerde stoffen in het lichaam hart- en vaatziekten en kanker veroorzaken leek veertig jaar geleden heel aantrekkelijk; ik heb er zelf onderzoek naar gedaan.

Maar uiteindelijk bleek na jarenlange experimenten bij tienduizenden mensen dat het verminderen van geoxideerde stoffen door middel van antioxidanten de gezondheid geen goed doet . Een tweede argument van voedingsgoeroes is dat bij frituren in zaadoliën schadelijke stoffen kunnen worden gevormd. Dat zijn echter minieme hoeveelheden die de gezondheid niet beïnvloeden .

Het argument dat zaadoliën te weinig omega-3-vetzuren bevatten snijdt ook geen hout; het effect van omega-3-vetzuren op hart- en vaatziekten bleek uiteindelijk een illusie . Een laatste argument tegen het eten van zaadoliën is dat ze leiden tot ‘chronische ontstekingen’. Daarbij wijzen gezondheidspredikers vooral naar het omega-6-vetzuur linolzuur, het voornaamste bestanddeel van veel oliën.

In grote gecontroleerde experimenten blijken linolzuurrijke oliën echter bij mensen geen effect te hebben op optreden van ontstekingen. Het is trouwens de vraag of die ontstekingen ertoe doen, want het onderdrukken van ontstekingen leidt niet of nauwelijks tot minder ziekten . Voedingsgoeroes beroepen zich in hun strijd tegen zaadoliën dus op achterhaalde ideeën.

Kennedy en zijn volgelingen kunnen zich kennelijk niet voorstellen dat hypotheses die jarenlang werden bepleit door wetenschappers van naam en faam uiteindelijk fout bleken te zijn. Maar zo gaat dat in de wetenschap; de meeste theorieën houden uiteindelijk geen stand. Zaadoliën zoals maisolie en koolzaadolie zijn op zich prima voor de gezondheid.

Maar omdat ze zo goedkoop zijn verwerken fabrikanten ze graag in goedkope, ultrabewerkte voedingsmiddelen zoals chips en koekjes, en dat zijn dikmakers. Evenzo gebruiken fastfoodrestaurants zaadoliën om in te frituren. Kennedy wil dat McDonald’s gaat frituren in rundvet, daar word je volgens hem minder dik van.

Dat is onzin, Amerikanen zullen daar geen patatje minder door eten en er dus niet van afvallen. Het zal wel hun cholesterol verhogen en daardoor hartinfarcten en beroertes veroorzaken . Maar we hebben nu toch geneesmiddelen, statines, die het cholesterol geweldig verlagen? Die tabletjes kosten maar een euro per maand ; ruim een derde van de 65-plussers slikt ze.

Zij hoeven zich het hoofd niet meer te breken over het cholesterolverhogend effect van rundvet. Maar bij hun risico op een hartinfarct tellen die vijfenzestig levensjaren met een bloedsomloop vol cholesterol ook mee. Het is vergelijkbaar met roken; longkanker wordt niet veroorzaakt door je laatste pakje sigaretten maar door hoeveel je in totaal in je leven hebt gerookt.

Bij cholesterol is dat net zo. Als je slagaderen tot aan je vijfenzestigste waren blootgesteld aan hoge concentraties cholesterol als gevolg van ongezonde voeding dan spoel je dat met statines niet zo maar weg. Een gevolg van Kennedy’s opvattingen kan zijn dat de sociale verschillen in gezondheid in de VS groter worden.

Arme, laagopgeleide mensen hebben veel minder vertrouwen in de wetenschap dan hoog opgeleiden en zij zijn daarom misschien ontvankelijker voor Kennedy’s betoog. Dat zie je ook aan vaccinatiecijfers; mensen die zich niet lieten vaccineren tegen covid hadden gemiddeld een lagere opleiding en een lager inkomen dan gevaccineerden. We moeten afwachten hoeveel Amerikanen de adviezen van Robert Kennedy jr.

gaan opvolgen, maar hoe dan ook zal hij aan het eind van zijn ministerschap een aantal hartinfarcten op zijn geweten hebben..