NU+ | Defensie-expert Ko Colijn over de Oekraïense strijd in verre buitenlanden

Oekraïne vecht nu op ten minste vier fronten tegen agressor Rusland. Allereerst is er het 1.200 kilometer lange landfront dat we dagelijks in beeld zien, vol ellende en loopgraven.

Daar boeken de Russen elke week een paar kilometer terreinwinst. Dat gaat ten koste van onwaarschijnlijke verliezen (twaalfhonderd man per dag), maar dat deert ze blijkbaar niet. Dan zijn er de Russische raketten die wekelijks Oekraïense energiecentrales en steden onder vuur nemen.



Voor een boze Poetin is dat 'vergelding' voor Oekraïense kruisraketten en aanvallen met Amerikaanse ATACM-raketten op installaties in Rusland zelf. Vervolgens is er sinds 6 augustus een Oekraïense bezetting van een deel van de provincie Kursk. Dat is een stukje Rusland dat de Russen nu voor de helft hebben terugveroverd, met behulp van Noord-Koreaans kanonnenvlees.

En als laatste zijn er acties die Oekraïne uitvoert in verre buitenlanden. Diplomatiek, om aandacht en steun voor de goede zaak te werven, maar ook militaire acties. Die moeten de landen in kwestie laten voelen dat ze de verkeerde keuzes maken, bijvoorbeeld door pro-Russische huurlingen gastvrijheid te bieden.

Meestal halen dat soort operaties de media niet en ontsnappen ze aan de radar van oorlogsverslaggevers die in Oekraïne zelf aan het werk zijn. Van al die fronten zijn de landoorlog in Oekraïne en de raketten, die ook de uitslag van de krachtmeting bepalen, het zichtbaarst. Het vierde front ligt een beetje buiten ons gezichtsveld.

Laten we die onzichtbare en verre component eens belichten. 'Handel' in inlichtingen is belangrijk voor Oekraïne Oekraïne voert zijn strijd op basis van inlichtingen. Die verzamelt het zelf of krijgt het van bondgenoten.

Voor de opsporing van doelwitten en (idealiter) informatie over wat het Kremlin plant en besluit, is dat vooral Amerikaanse en een beetje Britse informatie. Die bestaat uit satellietfoto's en afgeluisterd materiaal. Daarnaast zijn er dingen die we niet weten, en waarvan we niet weten dat we ze niet weten.

Die worden ook wel de unknown unknowns genoemd. Er wordt bijvoorbeeld druk gespeculeerd dat landen die geen tanks leveren, Kyiv achter de schermen wel voorzien van inlichtingen. Neem bijvoorbeeld Israël, dat een Oekraïens verzoek om eersteklas luchtverdediging weigerde, maar wel beloofde "onzichtbare info" te geven.

In de inlichtingenwereld is niets gratis, dus in ruil deelt Oekraïne met deze landen gevechtservaringen die het op het slagveld heeft opgedaan. En natuurlijk weet de Oekraïense militaire inlichtingendienst GUR ook het nodige over de Russen. Signaal aan Rusland: jullie zijn nergens veilig Oekraïense operaties in Russische buitengewesten, bijvoorbeeld gericht tegen de Trans-Siberische spoorlijn, zijn niet alleen een teken van Oekraiëns kunnen en een waarschuwing aan de Russen dat ze ook kwetsbaar zijn in eigen land.

Ze zijn ook een signaal naar China en Noord-Korea, dat hun militaire hulp aan Rusland via Wladiwostok in het verre oosten niet veilig is. Die havenstad is meestal hun tussenstation. Het is ook niet toevallig dat een Russische olietanker op de Middellandse Zee onlangs plotseling in de problemen kwam: de eindbestemming was Wladiwostok.

Hier was het signaal: Rusland is nergens veilig. De lange arm van Oekraïne blijkt ook uit drie andere gevallen. Het land laat zich gelden in het globale zuiden (wat vroeger de Derde Wereld heette).

Het gros van de landen die daaronder vallen zijn onverschillig over de flagrante Russische schendingen van het internationale recht en pappen zo nodig zelfs aan met de agressor: Poetin. Van Syrië tot West-Afrika jaagt Oekraïne op Russen Allereerst Syrië: dat was onder dictator Bashar Al Assad een onversneden bondgenoot van Rusland. Tal van Russische wapens die in Poetins 'speciale militaire operatie' worden losgelaten op Oekraïne, werden eerst getest op rebellen in Syrië.

Russische marineschepen stopten voor brandstof in de Syrische marinebasis Tartus, nadat Oekraïne hun verblijf in de marinehaven Sebastopol op de Krim onveilig had gemaakt. Er was Oekraïne dus wel wat aan gelegen om Al Assad op te ruimen. Van meet af aan waren er nauwe contacten (iets te nauw naar de zin van zowel de Russen als de Amerikanen) tussen Oekraïne en de islamistische rebellen van Hayat Tahrir al Sham (HTS) uit Idlib.

De Oekraïners verschaften inlichtingen, en toen HTS begon aan een opmars naar Damascus, kreeg het naast informatie ook twintig dronespecialisten en 150 Oekraïense drones. Nu lobbyt Kyiv om het nieuwe Syrische regime te paaien en de Russen elke verdere vorm van gastvrijheid te onthouden. Afgelopen zomer werd bekend dat Oekraïense militairen in Mali bijna vijftig Malinese soldaten en meer dan tachtig Russische ex-Wagner-huurlingen hadden gedood.

Een blamage voor Moskou en reden voor gejuich in Kyiv. De Russische militairen staan sinds de dood van Wagner-baas Yevgeny Prigozhin onder rechtstreeks bevel van het Kremlin. Onder de nieuwe naam Korps Afrika vechten ze in dienst van de Malinese junta tegen nomadische Toearegs in het noorden van Mali, die een eigen woestijnstaat willen.

De Toearegs worden door Oekraïne gesteund met inlichtingen en drones. Iets vergelijkbaars gebeurde in Soedan, waar Oekraïense commando's al in het najaar van 2023 Russen en Soedanezen doodden. Oekraïense optredens in verre buitenlanden liggen gevoelig Niet ieder land is gecharmeerd door dit soort wereldwijde Oekraïense optredens.

Diplomatieke stappen van Kyiv mogen best, maar militair geweld tegen Afrikaanse regeringen die voor Rusland hebben gekozen, roept ergernis op. Nieuwe Oekraïense ambassades, prima. Studiebeurzen aan Oekraïense universiteiten, uitstekend.

Geweren, nee. De diplomatieke betrekkingen met Mali en buurland Niger sneuvelden direct en er kwam verontwaardigd gepruttel uit Senegal, Ivoorkust en Guinee-Bissau. De West-Afrikaanse intergouvernementele organisatie ECOWAS, waarbij vijftien landen zijn aangesloten, keurde het militaire vertoon van Kyiv ronduit af.

Zelfs westerse landen keken handenwringend toe hoe Oekraïne zijn gang ging in Afrika: zulke zaken controleren ze liever zelf. Met zulke grensoverschrijdende operaties win je de grote oorlog uiteindelijk niet. Maar ze maken wel iets duidelijk: Oekraïne wil de onderhandelingspositie verbeteren door de strijd overal te laten plaatsvinden.

Maak binnen 1 minuut een gratis account aan en krijg toegang tot extra artikelen. Gelieve een geldig e-mailadres in te geven..