2 weeks Ago
Ambtenaren waarschuwen voor 'aanzienlijke sociaal-maatschappelijke en financiële consequenties' omdat er 'binnen zeer korte tijd een hoge stikstofreductie moet worden gerealiseerd', zo staat in de notitie. Alles draait om een rechtszaak aangespannen door Greenpeace. Voor eind 2025 moet de uitstoot van stikstof sterk zijn teruggedrongen, anders is de schade aan de natuur onherstelbaar, vreest Greenpeace, dat zegt geen andere keuze meer te zien dan naar de rechter stappen.
De milieuorganisatie heeft een rode lijst opgesteld met veertien gebieden waar de natuur er zeer slecht voorstaat. Als de rechter Greenpeace in het gelijk stelt, moet in één of meer van die gebieden de stikstof voor eind volgend jaar fors worden teruggedrongen. Het kabinet moet dan met maatregelen komen die aantoonbaar effect hebben.
Greenpeace vergelijkt hun zaak zelf met de rechtszaak van Urgenda. In die zaak, die in 2019 definitief werd na een uitspraak van de Hoge Raad, werd de Staat gedwongen voor eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen met een kwart te verminderen ten opzichte van 1990. Ook toen moest het kabinet halsoverkop maatregelen nemen.
Het leidde er mede toe dat de kolencentrale in Amsterdam vervroegd dicht moest. Het kabinet gaat er nog een flinke kluif aan krijgen de rechter te overtuigen van haar gelijk. In het hoofdlijnenakkoord is op voorspraak van coalitiepartij BBB het grote stikstoffonds van 25 miljard euro de nek omgedraaid.
Ook de maatregelen die de provincies met dat geld konden nemen, opgetekend in het Nationaal Programma Landelijk Gebied, zijn door de nieuwe Landbouwminister gestopt. In december komt zij met de eerste contouren van haar nieuwe plan, maar dat is vermoedelijk niet op tijd voor de rechtszaak. Daardoor is de kans levensgroot dat het kabinet de rechtszaak verliest, schrijven ambtenaren.
"Het verweer van de staat is wegens het stoppen met NLPG zwakker geworden", is te lezen. Het is 'aannemelijk' dat Greenpeace van de rechter gelijk krijgt, en dat kan leiden 'tot aanzienlijke sociaal-maatschappelijke en financiële consequenties omdat er dan naar verwachting binnen zeer korte tijd een hoge stikstofreductie moet worden gerealiseerd'. Met andere woorden: als de rechter Greenpeace volledig gelijk geeft, dan moeten acute stikstofmaatregelen worden genomen.
Het gaat dan maatregelen die nog datzelfde jaar effect moeten hebben, bijvoorbeeld door stikstofuitstoters zoals boeren en industrie te sluiten. Dat kost geld. In stukken die zijn gedeeld tijdens de formatie werd rekening gehouden met kosten die kunnen oplopen tot 15 miljard euro, voor onder meer nadeelcompensatie voor getroffen boeren en bedrijven.
Op 12 november is de eerste zitting van de Greenpeace-rechtszaak, op z’n vroegst in januari wordt de uitspraak verwacht. Op betrokken ministeries, zoals Landbouw Visserij Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), wordt hard gewerkt aan de verdediging. Maar de zenuwen en zorgen zijn groot.
"Hier dreigt een nieuw, groot probleem voor het kabinet, met name voor de twee BBB-ministers op het landbouwministerie. Want als de rechter daadwerkelijk dwingt tot maatregelen, dan dreigen die maatregelen ingrijpender te worden dan de stikstofmaatregelen van Rutte-4. Die maatregelen hebben het land op z’n kop gezet, geleid tot massale boerenprotesten en de opkomst van de BBB", zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
"Op betrokken ministeries en in de coalitie maakt men zich grote zorgen. Kabinet en coalitie staan al onder hoogspanning door migratie. Het stikstofdossier is politiek ook explosief.
Het besluit om in de formatie de miljarden uit het stikstoffonds te schrappen kan via de rechter als een boemerang terugkomen. Het BBB-duo op het ministerie van Landbouw had al geen makkelijke klus, maar dit zet alles op scherp." Het ministerie Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur laat in een reactie weten dat 'de zaak van Greenpeace tegen de Staat natuurlijk de aandacht heeft van dit kabinet' en 'dat het kabinet op regelmatige basis wordt bijgepraat op de impact van de gehele economie'.
Verder wil het ministerie niet vooruitlopen op de inhoud van de zaak..
