Nederland aast op ondergrondse telescoop van 10 kilometer: 'Een ongekend project'

Iedereen kent een telescoop voor boven de grond. Om naar de sterren te kijken. Maar in Zuid-Limburg, op de grens met België en Duitsland, is het plan om juist een gigantische telescoop onder de grond te bouwen.

Op ruim 250 meter diepte, in de vorm van een driehoek met tunnels van een immense lengte: 10 bij 10 bij 10 kilometer. Natuurkundige Stan Bentvelsen weet er alles van: "In die enorme tunnels van kilometers lengte, kunnen we zogenoemde zwaartekrachtgolven opvangen. Dat zijn super-, superkleine trillingen uit de ruimte.



En die golven kunnen ons weer heel veel nieuwe inzichten over het heelal bieden." Einstein ontdekte het bestaan van deze zwaartekrachtgolven, vandaar de naam. Een ongekend project, noemt Bentvelsen het.

De wetenschapper werkt in een laboratorium in Maastricht waar een speciale testopstelling staat. Een prototype, oftewel: een Einstein Telescoop in het klein. Want de echte, die moet nog gebouwd worden.

"Met dit geweldig staaltje techniek kunnen we zoveel nieuwe dingen te weten komen. Kennis opdoen over de oerknal of over zwarte gaten. Leren hoe het universum in elkaar zit", zegt de natuurkundige.

Maar of dit prestigieuze project (totale kosten: 2 miljard euro) ook echt in Limburg komt, is onzeker. Ook Italië aast erop. In 2026 besluit de EU welke land 'm krijgt.

Volgens de Limburgers is de Limburgse bodem bij uitstek geschikt voor het project: twee bodemlagen op elkaar, die trillingen grotendeels absorberen. In Limburg dromen ze al van dit project. Want het is niet alleen goed voor de wetenschap, het zorgt ook voor banen en zet de provincie wereldwijd op de kaart.

Ook het kabinet wil de telescoop dolgraag. Op Prinsjesdag maakt het bekend dat er miljoenen worden uitgetrokken. Opvallend, want het nieuwe kabinet voert voor de rest flinke bezuinigingen door op de wetenschap.

Ook de provincie Limburg trekt de portemonnee. Zo gaan er miljoenen naar innovatie en technieken om de telescoop te ontwikkelen en te bouwen, melden ingewijden rond het project. Ook komt er een speciale Einstein Academy in de provincie.

Honderden mbo'ers en hbo'ers zullen opgeleid worden voor de bouw en het onderhoud van de telescoop. Waar die precies komt, moet nog verder worden besloten. Op Prinsjesdag horen we ook meer over de kosten van die 'academy'.

Natuurkundige Bentvelsen kan niet wachten totdat de telescoop naar ons land komt. Hij was bij de ontdekking van het higgsdeeltje , maar heeft nu zijn pijlen gericht op de Einsteintelescoop. En als het niet doorgaat? Is dan niet alle voorstudie en het geld dat er al in is gestoken, voor niets geweest? Nee, vindt hij.

"We hebben dan zoveel kennis in huis, dat gaat niet verloren. En we kunnen dan in onze testlocatie doorgaan. Maar ik ga er vanuit dat het goedkomt.

Die telescoop hoort hier. De wetenschapper klinkt zelfverzekerd en is niet bang dat hij zelf in een zwart gat valt. "Ook al wordt het nog heel spannend of we de telescoop echt krijgen; ik heb er alle vertrouwen in.

Wij kunnen het hier." Als het zover komt, zou de bouw in 2030 moeten starten..