Naakter dan ‘the naked dress’ van Censori wordt het niet

De naked dress is uitgespeeld. Een jurk kan onmogelijk naakter zijn dan de jurk waarin Bianca Censori dit weekend naar de Grammy Awards ging. Censori, de 30-jarige vrouw van van Ye (voorheen: Kanye West), stapte in Los Angeles de rode loper op in een lange bontjas.

Op filmpjes is te zien hoe ze met één hand de hand van Ye vasthoudt, terwijl ze met de andere de jas ter hoogte van haar navel gesloten houdt. Terwijl Ye, gekleed in een zwart T-shirt, zwarte broek en donkere zonnebril, zich positioneert, laat zij met haar rug naar tientallen fotografen de dierenhuid van haar schouders glijden om haar eigen huid te tonen. Ja, bij nadere inspectie blijkt dat ze een jurk draagt, maar die is nauwelijks zichtbaar.



Deze jurk laat niet weinig aan de verbeelding over, deze jurk laat niets aan de verbeelding over. En dan draait ze zich om. Censori heeft in de drie jaar dat ze met Ye is een reputatie opgebouwd rondom haar kleding – en vooral het gebrek daaraan.

Zo droeg ze eerder een transparante regencape, met niets daaronder. Maar nieuw is wat Censori doet niet. Ze sluit aan in een lange traditie van jurken, naakt en controverse.

In 1783 schilderde Élisabeth Louise Vigée Le Brun koningin Marie Antoinette, gehuld in een jurk van witte mousseline. De semi-transparante katoenen stof is in diverse laagjes gedrapeerd. Haar decolleté is bedekt, de mouwen reiken tot over haar elleboog.

Met de blik van nu is er niets naakts aan, maar toen werd het schilderij bestempeld als ongepast, schandalig zelfs. Ze had in deze korsetloze onderjurk, was destijds het idee, zo ongeveer geposeerd in haar ondergoed. Marie Antoinette zette zo een trend van luchtige, zachte, ietwat doorschijnende jurken.

Die vervolgens bruut werd verstoord door de Victoriaanse stijl, met zware, stugge stoffen in donkere kleuren. Het zou tot 1930 duren voor er voor het eerst werd gesproken over ‘ the naked dress ’, al ging het toen niet over doorschijnende jurken. De term werd gebruikt om bijvoorbeeld de aansluitende, satijnen halter-jurk die Jean Harlow draagt in de film Bombshell , uit 1933, aan te duiden.

Ook de semi-transparante jurk van Mae West in Go West, Young Man (1936) wordt tot het rijtje gerekend. Het zou Marilyn Monroe zijn die het concept de publieke ruimte in neemt. Op het sowieso al controversiële moment dat ze in 1962 president John F.

Kennedy toezingt voor zijn verjaardag (het gerucht ging dat ze zijn minnares was) draagt ze een huidkleurige, glitterende strakke jurk. Het komt haar, ondanks Harlow en West, op de titel van het ‘orginele naked dress model’ te staan. Vier jaar later presenteert Yves Saint Laurent een collectie doorschijnende kledingstukken.

„Het vrouwenlichaam werd langzaam onthuld”, staat in de eigen biografie van het modemerk te lezen. En: „de naakte look was geboren”. Waarbij het nu dus wél gaat om hoezeer een jurk doorschijnt.

Dankzij de seksuele revolutie in 1968 gaat het daarna snel. Zangeres en stijlicoon Jane Birkin draagt in 1969 een zwarte mini-dress met lange mouwen. De stof is dusdanig doorschijnend dat haar tepels en onderbroek duidelijk afsteken.

In Vogue Paris stelt ze later dat ze zich niet had gerealiseerd dat de jurk zo transparant was. „Als ik het had geweten, had ik geen onderbroek aangetrokken”, voegt ze eraan toe. En met dank aan het uitgebreide voorwerk van Cher, die sinds 1965 een veelvoud aan blote jurken draagt, zet de trend zich in de jaren negentig gestaag voort.

In 1993 vertaalt de dan 19-jarige Kate Moss de minimalistische trend van dat moment in een lange, rechte metallic zilveren jurk, die ze draagt naar een feestje. De foto’s van haar in die jurk worden iconisch. Zelf zegt Moss later, in de woorden van Birkin, dat ook zij niet wist dat de stof doorschijnend was.

De naam ‘naked dress’ wint aan bekendheid door de Sex and the City -aflevering waarin Carrie Bradshaw op haar eerste date met Mr. Big gaat, in een huidkleurige mini. Carries conservatieve vriendin Charlotte York, die pertinent tegen het idee van seks op de eerste date is, becommentarieert de jurk.

„Laten we het gewoon zeggen. Het is ‘the naked dress’”, zegt ze. „Je gaat overduidelijk seks met hem hebben vanavond.

” Rose McGowan laat in 1998 zien dat het veel naakter kan. Ze wil op de rode loper van de MTV Awards een statement maken over het objectiveren van vrouwen en draagt een jurk compleet gemaakt van kralen, waarbij haar billen zo goed als onbedekt blijven. Het was, zei ze zelf later, „mijn eerste grote publieke vertoning nadat ik seksueel misbruikt was”, waarmee ze verwijst naar de inmiddels veroordeelde filmproducent Harvey Weinstein.

Het is mijn lijf, wil ze zeggen, en ik bepaal zelf of dat naakt is. De lijst breidt zich in de jaren daarna uit. Jennifer Lopez in de iconische Cavalli-jurk met decolleté tot voorbij haar navel, Rihanna in doorschijnend metallic, Beyoncé in mesh met strategisch geplaatste bloemen Florence Pugh in een doorschijnende roze tule van Valentino.

Allemaal gingen ze Censori voor. En dan is er natuurlijk nog de vrouw die haar op meerdere manieren voorging. Kim Kardashian, de eerste vrouw van Ye, knipoogde veelvuldig naar iconische momenten uit de geschiedenis van ‘the naked dress’.

Toen ze zich in 2022, na een race om zoveel mogelijk gewicht te verliezen, in de ‘originele’ jurk van Monroe wurmde, werd dat door kunsthistorici met lede ogen aangezien. Nog voor de jurk daarbij beschadigd bleek , werd het al „onethisch” genoemd. Nu is ook rondom de jurk van Bianca Censori veel commotie.

Hoewel ze niet de enige is die zich deze Grammys minimalistisch kleedde – Julia Fox, die tussen Kardashian en Censori ook een maand een relatie had met Ye, had onder haar bijna net zo doorschijnende mesh jurkje wel ondergoed aan – gaat het vooral over haar. En vooral over haar náást Ye. Want welke traditie volgt Censori precies? Is het feminisme of onderdrukking? Een vrouw die de kracht van haar eigen lichaam claimt of seksualisering van het vrouwenlijf? Zolang ze zich niet uitspreekt, blijft het bij speculeren.

Zeker is dat er geen geschiedenis van ‘the naked dress’ meer zal bestaan zonder haar. Na decennia van steeds naakter is vrij plots de strijd gestreden, de eindstreep bereikt, de naaktste jurk gedragen..