1 month Ago
Hij is misschien de meest geliefde kinderboekenolifant uit de geschiedenis, en anders wel de oudste. De Franse Babar (1930) laat soortgenoten als de Amerikaanse Dombo (1941) en de Britse Elmer (1968) met gemak achter zich. En elke keer als hij lijkt te verdwijnen uit het collectieve kindergeheugen, wordt hij weer ergens opnieuw uitgevonden – kunstenaars gaan graag met hem aan de haal.
Generatie Alpha – het kroost van de millennials – kan nu kennismaken met het vermaarde olifantje in de muzikale familievoorstelling Babar en het ontstaan van de wereld. Ze krijgen een dynamische Babar, met Franse en Afrikaanse muziek, een verteller, live-animaties en een nieuw verhaal waarin een deel van het oude is opgenomen. De voorstelling is bedacht door Pauline Post, pianist en artistiek leider van het negenkoppige Ensemble SeaSession.
‘Ik ben altijd fan geweest van Babar’, zegt Post. Ze bedoelt daarmee niet alleen de deftige olifant, maar ook de compositie l’Histoire de Babar (1946) van diens landgenoot Francis Poulenc, een werk voor piano en verteller dat later werd georkestreerd. Babar is het geesteskind van de Franse pianist Cécile de Brunhoff.
Ze verzon verhaaltjes over een olifantje als haar kinderen de slaap niet konden vatten. Haar man, de kunstenaar Jean de Brunhoff, begon de vertelsels te tekenen. Na het overlijden van de tekenaar zette zijn zoon Laurent de serie voort.
De goedmoedige koning van het olifantenrijk – kroontje op, driedelig groen kostuum – heeft een dramatische jeugd. Zijn moeder wordt gedood door een jager, waarna hij verdwaalt in de stad. Daar wordt hij liefdevol opgevangen door een rijke dame en doet hij kennis op die niet voorhanden is in het dierenrijk.
Daarom wordt hij bij terugkeer in de jungle tot koning gekozen. Post knoopte voor ‘haar’ Babar meerdere kunstdisciplines aan elkaar en voegde nieuwe elementen toe aan het verhaal uit het allereerste, klassieke Babar-boekje . ‘De compositie van Poulenc is te kort om een hele voorstelling mee te maken’, zegt ze.
‘Ik heb er passend werk bij gezocht.’ Ze kwam uit bij de balletcompositie La création du monde van de Franse componist Darius Milhaud, uit 1921. Franse muziek bij een verfranste olifant uit Afrika – wie raciale of neokoloniale controverse zoekt is te laat, want Babar is al in de vorige eeuw beschuldigd van neokolonialisme.
Laurent de Brunhoff, die in mei dit jaar overleed, liet in de jaren zestig een Babar-editie van zijn vader uit productie nemen na klachten over racisme. Een ander deeltje uit de serie ontdeed hij van Afrikaanse stereotypen. De gelouterde Babar bleek veerkrachtig en hij bleef onverminderd populair onder nieuwe generaties.
Dat is mede te danken aan zijn bonhomie, zijn stille wijsheid, creatieve oplossingen voor allerhande problemen en de prachtige, inmiddels iconische tekeningen waarmee zijn leven is vastgelegd. Post voegde juist Afrikaanse elementen toe aan het verhaal en de muziek. Ze liet niet alleen de percussie in Milhauds compositie vervangen door Afrikaans slagwerk, ook vroeg ze componist Richard Rijnvos om tussenstukken te componeren.
Die worden gespeeld op een voor deze voorstelling gebouwde amadinda , een Oegandees familielid van de marimba. La création du monde is gebaseerd op Afrikaanse verhalen over de schepping. Post benaderde Mylo Freeman voor een nieuw scheppingsverhaal, dat begint voordat Babar ter wereld komt.
De kinderboekenmaker en beeldend kunstenaar is onder meer bekend van de boekenserie over Arabella , het prinsesje van kleur. ‘Voor deze Babar ben ik inspiratie gaan zoeken in Afrikaanse legenden en mythen’, vertelt Freeman. Goden liet ze achterwege, ‘daar zijn er al genoeg van’.
In haar schepping zwerft een eenzame maan door het universum en vindt warmte bij de zon. Een onmogelijke liefde: de zon is te heet, de maan breekt in stukjes. Eén stukje groeit uit tot een nieuwe planeet, de aarde, waar allerlei levensvormen ontstaan, inclusief Babar en zijn kornuiten.
In de theaters wordt het verhaal verteld door actrice Jennifer Muntslag, terwijl illustrator Sjeng Schupp live tekeningen maakt die op een groot scherm worden geprojecteerd. De musici van SeaSession zijn gekleed in witte pakken met Afrikaanse motieven. Die patronen lijken te knipogen naar de kostuums uit de première van het ballet La création du monde, in 1923, ontworpen door Fernand Léger.
Als het scheppingsverhaal overgaat in het levensverhaal van de olifant – en Milhauds La création in Poulencs l’Histoire – krijgt de Babar uit de live-animaties weer de originele vorm die De Brunhoff hem heeft gegeven. Een kleine eeuw oud nu, dartelt hij levenslustig over het scherm, nog altijd deftig in het driedelige kostuum waarmee hij is vergroeid, maar in een onmiskenbaar Afrikaanse context. Babar en het ontstaan van de wereld (6+), Ensemble SeaSession .
Première 27/10, Muziekgebouw Amsterdam . Tournee. Geselecteerd door de redactie.
