‘Mijn hele leven bestaat uit opera, en in opera zit geen logica’

‘Mijn hele leven bestaat uit opera, en in opera zit geen logica’ D e kop boven deze column is een vrije vertaling van een quote uit de film Maria van Pablo Larraín. Een film over de laatste, eenzame week uit het leven van operalegende Maria Callas (1923-1977), gespeeld door Angelina Jolie. De uitgezongen zangeres reageert hier op de opmerking van een arts, die waarschuwt dat het oppakken van Callas’ zangcarrière haar weleens fataal kan worden.

‘I’m begging you to see reason’ , zegt de arts. Callas reageert heel gedecideerd: ‘My life is opera. There is no reason in opera’ .



De zinnen laten zich lastig vertalen, omdat de ‘reason’ (gebruik je verstand) van de arts, een andere is dan de ‘reason’ (logica) die Callas bedoelt. Het is een fraai moment in de film, waarin in een paar woorden heel veel gezegd wordt. Maar het is meteen ook de makke ervan.

Jolie moet best veel van dit soort quotes oplepelen, tegeltjeswijsheden zo u wilt. Quotes als perfecte cadeautjes, in een fraaie verpakking met een strik erom. Quotes die allemaal geschikt zijn om te gebruiken in een wervende trailer van Maria .

Het geeft de film een trage sloomheid, die waarschijnlijk goed past bij de benevelde staat van Callas’ geest in die week, verslaafd als ze was aan het slaapmiddel Mantrax. Maar eigenlijk wil je Callas (Jolie) ook weleens gewoon horen praten in deze film. Vooral omdat Jolie zich die lijzige, lage spreekstem van Callas zo perfect heeft toegeëigend.

Je zou haar willen horen praten over de dagelijkse dingen in haar dure Parijse appartement; over een omelet, over de dagelijkse boodschappen, ik noem maar wat. Die ochtendomelet is er, maar tijdens het bereiden ervan door haar huishoudster Bruna (Alba Rohrwacher), zingt Callas in de keuken voor haar het Ave Maria uit Verdi’s Otello . Meteen gaan we van die goeie spreekstem over in de zangstem, die al een paar jaar naar gort was.

Er is veel over te doen geweest dat Jolie zeven maanden zangles kreeg, om het gevoel van operazingen in haar lijf en strot te krijgen. Dat ze echt zelf zingt, werd in de recensie in deze krant ervaren als tenenkrommend. Ik denk er anders over.

Hoewel ik met veel reserves ging kijken, moest ik toegeven dat ik in de ban kwam van Jolie, en van haar stem, gemixt met die van Callas. Als we Callas in haar topdagen horen, horen we ook echt Callas. In haar nadagen, wanneer de stem al zo goed als veruïneerd is, wordt er steeds meer Jolie door Callas’ geluid heen gemixt.

Het werkt goed, net zoals destijds in de film Farinelli waarin het verloren geluid van de castraat kunstmatig gemaakt werd door de stemmen van een Poolse sopraan en een Amerikaanse countertenor digitaal te mixen. Zou je van de film Maria , de opera Maria kunnen maken? Als je daar lang over nadenkt, wordt het een steeds aantrekkelijker meta-idee. Aantrekkelijk was het in elk geval om van de Deense film Festen een opera te maken.

Mark-Anthony Turnage (1960), die in 2011 een operahit had met Anna Nicole (met in de hoofdrol Eva-Maria Westbroek), nam de handschoen op, en maakte van de fantastisch beklemmende film een compacte opera. Festen ging vorige week in wereldpremière in het Royal Opera House Covent Garden in Londen, en de kritieken logen er niet om. Bijna overal vijf sterren en teksten als: ‘de beste opera van de laatste vijftig jaar’.

In opera mag dan wel geen logica zitten, zoals Callas/Jolie beweert, maar een opera in optima forma heeft zijn eigen logica. Een logica die deze eeuw al top-opera’s opleverde als Written on Skin (Benjamin, 2009) en Innocence (Saariaho, 2021). En nu dus Festen .

Best een goede score. Peter van der Lint schrijft iedere week met aanstekelijk enthousiasme over de wereld van de klassieke muziek. Lees zijn columns hier terug .

.