Met ‘Cokesingel’ en ‘Er kleeft bloed aan jouw pil’ worden drugs gewoon: zo kun je gebruik wél bestrijden

DRUGSPROBLEMATIEK Met ‘Cokesingel’ en ‘Er kleeft bloed aan jouw pil’ worden drugs gewoon: zo kun je gebruik wél bestrijden Meike Schipper Vandaag, 19:00 • 5 minuten leestijd Met de drugscampagnes wil de gemeente de individuele drugsgebruiker aanspreken. © Gemeente Rotterdam | Jan de Groen Van ‘Er kleeft bloed aan jouw pil’ naar 'West-Snuifkade': de ludieke anti-drugscampagnes van dragen bij aan de normalisering van drugs, vindt preventiedeskundige Floor van Bakkum. En dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Hoe moet het volgens haar dan wél? “Het oogt allemaal heel goed, het lijkt alsof je echt iets doet", zegt Floor van Bakkum, preventiedeskundige bij Jellinek, over de gelikte anti-drugscampagnes van de gemeente Rotterdam. De straatnaamborden en billboards zijn onderdeel van een meerjarenplan van de coalitie, die Rotterdammers wil wijzen op de maatschappelijke gevolgen van het kopen van illegale drugs. Of die boodschap met deze campagnes over komt, is de vraag.



De straatnaamborden die de gemeente pas in de stad ophing, met namen als Cokesingel, West-Snuifkade en de Groene Pillendijk, zorgden vooral voor hilariteit en werden al snel gestolen. “Dat het grappig gevonden wordt, geeft wel aan dat de boodschap niet heel erg serieus genomen wordt. Zeker door mensen die misschien zelf ook drugs gebruiken.

Zij vinden het alleen maar grappig dat ze zo'n straatnaambordje in hun huis kunnen hangen. En dat is volgens mij nou juist niet de bedoeling.” LEES OOK Drugs-straatborden nu al massaal gestolen, West-Snuifkade hangt in studentenhuis Slechts 5 procent De gemeente wil duidelijk maken dat drugsgebruik niet normaal is, maar de campagnes hebben juist het tegenovergestelde effect, zegt Van Bakkum.

“Je doet alsof drugsgebruik zo normaal is, dat er blijkbaar straatnaambordjes voor nodig zijn. Dat suggereert dat heel Rotterdam, of zelfs heel Nederland cocaïne gebruikt.” Dat is niet het geval, want slechts 5 procent van de Nederlandse bevolking gebruikte het afgelopen jaar illegale harddrugs, zegt Van Bakkum.

"Dus het overgrote deel, 95 procent van de bevolking, heeft het afgelopen jaar geen illegale drugs (cannabis uitgezonderd) gebruikt.” De straatnaambordjes werden begin oktober opgehangen. © Gemeente Rotterdam/Jan de Groen Meer drugsgebruik Die normalisering kan ervoor zorgen dat mensen juist méér drugs gaan gebruiken.

"Mensen willen graag zijn zoals de rest van de samenleving. Dus als je het gevoel hebt dat iedereen in je omgeving drugs gebruikt en dat wordt versterkt door zo'n campagne, dan zou je kunnen denken: 'Nou, dan moet ik ook gebruiken.'" Het kan voor mensen die wél drugs gebruiken ook een enorme trigger zijn om overal te lezen over bijvoorbeeld cocaïne.

Zij kunnen daardoor meer drugs gaan gebruiken." Stigmatisering van gebruikers Met statements als ‘jouw drugsgebruik blaast portieken op’, legt de gemeente de verantwoordelijkheid voor drugscriminaliteit bij individuele drugsgebruikers. “Dat heeft het effect dat ze zich gestigmatiseerd gaan voelen.

En dat is een risico. We willen vooral dat gebruikers open kunnen zijn over hun drugsgebruik zodat ze daar ook hulp voor zoeken als ze in de problemen komen.” De bestrijding van drugsgebruik is bovendien geen waterdichte oplossing tegen drugscriminaliteit, zegt Van Bakkum.

“Een groot deel van de drugscriminaliteit heeft helemaal niets te maken heeft met de interne gebruikersmarkt. We weten dat ongeveer 80 procent van wat wij in Nederland produceren of doorlaten niet bedoeld is voor de Nederlandse gebruikersmarkt. Zelfs al zouden nu alle gebruikers in Nederland stoppen dan is Nederland nog steeds een land waar veel drugshandel plaatsvindt.

” 'Jouw drugsgebruik blaast portieken op' was één van de statements van de campagne in 2023. © Rijnmond 'Leuk voor de buitenwereld' De campagnes maken vooral zichtbaar dat de gemeente iets doet tegen drugscriminaliteit, zegt Van Bakkum. “Je voert een campagne, dus je bent ergens mee bezig.

” Maar de meest zichtbare, voor de hand liggende vormen van preventie, zoals campagnes of voorlichting op scholen, werken volgens haar niet zo goed. “Het is leuk voor de buitenwereld om allerlei campagnes te voeren, maar het gaat er vooral om wat daadwerkelijk effect heeft.” Spiegel voorhouden Goed werkende maatregelen zijn vaak heel specifiek gericht op de doelgroep van drugsgebruikers en dus minder zichtbaar voor mensen die geen drugs gebruiken.

“Dan ga je bijvoorbeeld met mensen praten over wat de functie van het drugsgebruik in hun dagelijks leven is, waarom ze dat doen. Op die manier houd je mensen een spiegel voor: past dat gebruik wel in je leven en zou je iets willen veranderen?” Met zo'n persoonlijke benadering kun je beter aansluiten bij de belevingswereld van de drugsgebruiker, legt Van Bakkum uit. “Het kan best dat zo'n persoon heel ontvankelijk is voor het argument dat het bijdraagt aan de criminaliteit.

” Tegelijkertijd passen mensen vaak hun gedrag niet aan naar hun idealen. "Bijvoorbeeld dat je erg milieubewust bent, maar nog steeds wel voor jezelf goed praat dat je ergens naartoe vliegt op vakantie. Dat heeft een beetje hetzelfde effect.

Je kunt het bestrijden van criminaliteit ontzettend belangrijk vinden, maar toch nog gedrag vertonen waardoor je er eigenlijk aan bijdraagt.” Met de nieuwste videocampagne wil de gemeente de recreatieve drugsgebruikers aanspreken. © Gemeente Rotterdam Struikelblokken wegnemen Als je toch een zichtbare campagne wilt organiseren dan moet je van tevoren goed nadenken over het doel en hoe je dat kunt bereiken, stelt Van Bakkum.

Ze raadt de gemeente aan om gedragswetenschappers mee te laten denken. “Samen met gedragswetenschappers kijk je dan naar wat het gedrag is dat je wil beïnvloeden en waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen. Wat is het alternatieve gedrag waar je mensen naartoe wil bewegen en wat zijn de mogelijke struikelblokken voor mensen om dat niet te doen? En hoe kun je die wegnemen?” Op basis van dat onderzoek kun je dan een geschikte campagne ontwikkelen.

"Maar er kan ook uitkomen dat een campagne helemaal geen effectieve methode is voor het gedrag dat je wilt beïnvloeden en dat je iets heel anders moet doen.” Pakket van maatregelen In ieder geval moet een campagne altijd onderdeel zijn van een pakket aan maatregelen en preventieactiviteiten, meent Van Bakkum. De landelijke NIX18-campagne tegen alcoholgebruik onder de 18 jaar is een goed voorbeeld.

“De leeftijdgrens van alcohol werd ook daadwerkelijk verhoogd en er werd iets gedaan met ouders en scholen. Dan kan een campagne wel een aanjagend effect hebben.” Volgens Van Bakkum zijn grote campagnes rondom alcohol logisch, omdat veel mensen alcohol drinken.

Maar voor drugs geldt dat niet. “Je wil niet zo'n grootschalige campagne die op de hele bevolking is gericht, over een middel dat zo weinig gebruikt wordt.” Drugsgebruikers wil je juist laten zien dat ze de uitzondering zijn, zegt Van Bakkum.

“En dat mensen die nog geen drugs gebruiken, weten dat ze bij de meerderheid behoren.” Daarmee voorkom je dat mensen drugs gaan gebruiken ‘omdat iedereen het doet.’ “Je moet niet gaan roepen dat het zo genormaliseerd is, want dan normaliseer je het zelf.

” De woordvoerder van wethouder Lansink-Bastemeijer, die over de drugscampagnes gaat, benadrukt in een reactie dat de campagnes niet bedoeld zijn om het gedrag van gebruikers te veranderen. “De campagnes zijn gericht op bewustwording en het aanjagen van het debat over drugs(gebruik) en de impact daarvan op de stad.” De gemeente hoopt dat gebruikers gaan ‘nadenken over hun gebruik'.

“We willen gebruikers, hoe onschuldig het ook bedoeld is, bewust maken van de samenhang tussen hun lijntje in het weekend en de georganiseerde misdaad die daarachter zit.” De gemeente is van mening dat de campagnes niet bijdragen aan normalisering van drugsgebruik. “Je kunt niet zeggen dat drugsgebruik genormaliseerd wordt, dat is het al.

” De gemeente zal de campagnes wel evalueren. “Er zijn uiteraard lessen getrokken uit andere campagnes, we monitoren de effecten en gaan de campagne-effecten toetsen.” LEES OOK Politiemensen willen drugs uit de criminaliteit: ‘We hebben het monster zelf gecreëerd’.