Marc Van Ranst, het pandemisch kompas van België, kreeg elke dag haat over zich heen

Natuurlijk begint de Belgische viroloog Marc Van Ranst zijn boek Virologica met de zeer ernstige bedreiging van hemzelf en zijn gezin, toen beroepsmilitair Jürgen Conings hem gewapend met een raketwerper stond op te wachten bij zijn woning. Het was 17 mei 2021, België was juist bezig de coronamaatregelen te versoepelen. Van Ranst werd tijdig gewaarschuwd en met zijn gezin naar een schuiladres gebracht.

Pas een maand later kon hij terug naar huis, toen het levenloze lichaam van Conings was aangetroffen in het natuurgebied de Hoge Kempen. Zelfmoord, schrijft Van Ranst – die prompt door complotdenkers van moord op de ontspoorde militair werd beschuldigd. Van Ranst was een hoofdrolspeler in het Belgische coronabeleid.



Als deskundige diende hij de politiek gevraagd en ongevraagd van advies. Hij was voorstander van ingrijpende maatregelen om het virus in te dammen. Terwijl in Nederland Mark Rutte en in Frankrijk Emmanuel Macron aan het begin van de pandemie op tv het volk toespraken, had België te maken met een weinig voortvarende, demissionaire regering .

Wetenschappers als Van Ranst moesten vanaf de zijlijn om het hardst roepen om te waarschuwen. Hij werd het pandemisch kompas van België: zelfs koning Filip belde hem in de eerste maanden regelmatig voor nieuws en om te vragen of hij meer voor hem kon doen. Op de Belgische televisie ontwikkelden doventolken een eigen gebaar voor de naam Van Ranst („een V-gebaar dat start aan de hals en afdaalt naar de borst”).

Het verwijst naar de V-halstruien die hij bijna altijd draagt. Zijn boek Virologica zou eerst verschijnen als een terugblik na twee jaar op de pandemie, blijkt uit de website van uitgever Lannoo . Maar die versie zag nooit het daglicht, wellicht omdat de pandemie toen nog lang niet bedwongen was.

Waarschijnlijk ook omdat Van Ranst toen nog altijd verwikkeld was in rechtszaken met de Nederlandse dansleraar en virus-ontkenner Willem Engel en er mentaal nog niet aan toe was. Een terugblik na vijf jaar voelt toch wat logischer. Als het stof is neergedaald is de puinhoop beter te overzien.

Maar verwacht van dit boek niet puur een terugblik op de pandemie, want het bevat ook colleges over infectieziekten en vaccins, plus enkele autobiografische hoofdstukken. Van Ranst toont zich kritisch over de houding van veel anderen, al is hij soms ook lovend (zoals over minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke), maar hij zegt zelden wat hij zelf misschien anders had kunnen doen. Door zijn veelvuldige media-optredens en zijn nadrukkelijke aanwezigheid op sociale media werd Van Ranst het mikpunt van coronasceptici.

Hij schroomde toen niet man en paard te noemen en deinst daar ook in zijn boek niet voor terug. Bestuurders en anderen met wie hij in de clinch lag, krijgen opnieuw een draai om de oren. Van Ranst verdient er alle lof voor dat hij vocht met open vizier, altijd bereid was zijn mening uit te leggen en mensen te woord te staan.

Die volhardendheid heeft hij in een steeds verder radicaliserende online wereld moeten bekopen met ontelbare haatberichten . Aan het eind van zijn boek ruimt Van Ranst maar liefst dertig pagina’s in voor een bloemlezing uit de reacties die hij tussen 2022 en 2024 op Twitter ontving. Zo laat hij indringend zien hoe misselijkmakend de onophoudelijke stroom aan verwensingen en doodsbedreigingen aan zijn adres was.

Het gáát maar door. Dapper en bewonderenswaardig dat Van Ranst er nooit de brui aan heeft gegeven..