Macron en Mohammed VI willen laten zien dat Marokko en Frankrijk weer door één deur kunnen

In de straten van de Marokkaanse hoofdstad Rabat wappert deze week om de paar meter de Franse vlag naast de Marokkaanse. Je waant je in de decennia vóór 1956, toen Frankrijk Marokko als protectoraat bestuurde. Maar de vlaggen zijn nu gehesen omdat de Franse president Emmanuel Macron een driedaags bezoek brengt aan koning Mohammed VI.

Het is het eerste bezoek van Macron aan Marokko sinds 2018 en zijn eerste staatsbezoek aan het land. Koning Mohammed VI trekt alles uit de kast om zijn gast welkom te heten. Macron krijgt onder meer een staatsbanket met de hele koninklijke familie en een tour door Rabat met een bezoek aan het mausoleum waar koning Hassan II ligt begraven.



In Rabat zijn overheidsgebouwen nog snel in de verf gezet voordat de Franse president landde, om iets over vijf maandagmiddag. Macron neemt een grote delegatie mee, met negen ministers en vertegenwoordigers van tal van Franse bedrijven. Zo willen de staatshoofden laten zien dat Frankrijk en Marokko weer door één deur kunnen: bij zijn uitnodiging eind september noemde koning Mohammed VI het bezoek een kans voor „een hernieuwde relatie”.

Dat kunnen de landen gebruiken: Marokko en Frankrijk hebben turbulente jaren achter de rug waarin de diplomatieke spanningen hoog opliepen. Er waren meerdere punten van frictie. In 2019 bleek dat de Marokkaanse inlichtingendienst Macron en leden van de Franse regering had afgeluisterd met de Israëlische Pegasus-spionagesoftware.

Frankrijk opende in 2021 een justitieel onderzoek, maar Rabat ontkende de aantijgingen en was beledigd door „het gebrek aan vertrouwen”. Vervolgens zette Macron kwaad bloed door tijdelijk het aantal visa dat Frankrijk aan Marokkanen verstrekt, te halveren. Ook zijn pogingen om de banden met rivaal Algerije aan te halen, werden niet gewaardeerd.

Een volgende knauw kreeg Frankrijk na de dodelijke aardbevingen in Marokko vorig jaar. Franse hulptroepen stonden klaar om af te reizen naar het rampgebied, maar waar Marokko de deuren openzette voor hulp van andere landen, was die uit Frankrijk niet welkom. Een grote rol speelde de discussie omtrent de Westelijke Sahara, een voormalige Spaanse kolonie die grotendeels wordt gecontroleerd door Marokko.

Het gebied is van groot economisch belang voor het Noord-Afrikaanse land vanwege zijn fosfaatvoorraden en rijke viswateren. Rabat beschouwt de Westelijke Sahara sinds 1975 als eigen grondgebied. Die claim wordt sinds enkele jaren door de Verenigde Staten en verschillende Europese landen erkend, maar Frankrijk weigerde dat ook te doen.

Niet zonder reden: Macron wist dat steun aan Marokko in dit conflict ruzie met Algerije zou betekenen, het land dat Frankrijk van 1830 tot 1962 koloniseerde. Algerije steunt Polisario, een beweging die strijdt voor onafhankelijkheid in de Westelijke Sahara. Dit jaar probeert Frankrijk de banden met Marokko aan te halen: in februari nodigde presidentsvrouw Brigitte Macron de zussen van Mohammed VI uit voor een lunch in Parijs.

En afgelopen juli verraste president Macron door steun uit te spreken aan een Marokkaans plan voor meer autonomie in de Westelijke Sahara, onder Marokkaanse soevereiniteit. Het zette zoals verwacht kwaad bloed in Algerije, dat zijn ambassadeur terugriep, maar Marokko was verheugd. De diplomatieke deuren gingen weer open.

Eind september viel de uitnodiging voor het staatsbezoek op de mat. In Marokko gaan nu geruchten dat Macron tijdens zijn bezoek nog een stap verder zal gaan en de Westelijke Sahara officieel zal erkennen als Marokkaans grondgebied. Er wordt zelfs gesproken over het openen van een Frans consulaat in Dakhla, een stad in het betwiste gebied.

Parijs hoopt ook dat betere bilaterale banden met het land, waar 13 miljoen Franstaligen wonen en 43.000 kinderen naar Franse scholen gaan, de in Afrika tanende francofonie nieuw leven kan inblazen. Ook wil Frankrijk de economische banden met Marokko, zijn belangrijkste handelspartner in Afrika, aantrekken.

Zo gaat het Franse bedrijf Egis een hogesnelheidslijn tussen de steden Marrakesh en Kenitra bouwen en heeft energiebedrijf Engie een contract ondertekend met Marokko om een waterontziltingsinstallatie te bouwen in de Westelijke Sahara. Naar verwachting zullen deze dagen nog meer nieuwe samenwerkingsakkoorden worden gesloten. Hiermee kan Frankrijk laten zien dat het niet uitgespeeld is in zijn voormalige koloniën in Afrika, die worden geplaagd door anti-Franse sentimenten.

Wel is dit een gevoelige exercitie: ook in Marokko willen steeds meer, vooral jonge, burgers af van de Franse invloeden – van de taal in overheidsgebouwen en op veel scholen, tot Franse bemoeienis met interne politieke zaken. Het sentiment leeft dat, ook al is Marokko sinds 1956 onafhankelijk, de Fransen nooit écht verdwenen zijn. Koning Mohammed VI zal deze dagen daarom hameren op het belang van een relatie tussen twee gelijkwaardige partners.

Verder kan Marokko de Franse investeringen gebruiken om het land op te knappen voor de Afrika Cup van volgend jaar en het WK van 2030. Daarnaast wil het land geld en expertise van Frankrijk gebruiken om koploper te worden in de markt van groene energie. Zo lijkt het geruzie over spionage, visa en hoe om te gaan met de Westelijke Sahara ineens heel lang geleden.

De komende dagen staan er veel gesprekken op de planning in het kader van economie, veiligheid en soevereiniteit. Daarbij zullen de staatshoofden zoveel mogelijk het beeld willen neerzetten van een vernieuwde, broederlijke band, gebaseerd op gelijkwaardigheid. Het Élysée nam alvast een voorschot door te spreken van „een nieuw hoofdstuk” en „een nieuwe ambitie voor de komende dertig jaar”.

Het is de vraag of de volgende diplomatieke crisis zo lang op zich zal laten wachten..