Laura van Dolron en haar vriend bieden relatie-APK aan: ‘Wij hebben een zootje gemaakt van onze liefdeslevens. Dat gebruiken we nu’

Theatermaker Laura van Dolron had lang een hekel aan liefdesliedjes – ze voelde zich er altijd zo eenzaam door. Maar in 2022 schreef ze zelf een liefdesverhaal: haar voorstelling De Uitnodiging . Want ja, nu was ze verliefd, en dat was het enige waar ze een voorstelling over kón maken.

De man in kwestie zette ze als een trofee naast haar op het podium. Avond na avond zat hij daar, in lotushouding. Nog geen jaar eerder was het enige waar Van Dolron een voorstelling over kon maken de scheiding van de vader van haar twee dochters.



Geen Verhaal heette die voorstelling. Het was ongemakkelijk om haar zo te zien, wankel en trillend, schreven recensenten. Elke avond weer doorvoelde ze de pijn voor de toeschouwer, „bijna een te grote verantwoordelijkheid” voor het publiek, aldus NRC .

Ook De Uitnodiging was soms ongemakkelijk. Omdat ze zó verliefd was op de persoon naast haar op het podium, dat je de neiging had om te denken: ja, tortelduifjes, nou weten we het wel. „Gelukkige mensen zijn algauw irritant”, zei ze in die voorstelling.

„Maar als je nooit naar gelukkige mensen kijkt, vergeet je dat ze bestaan.” Geen Verhaal en De Uitnodiging waren elke avond anders, omdat haar gevoelens over de scheiding en de liefde elke dag veranderden, en tussen de privé-Laura en podium-Laura zit nauwelijks een scherm. „Theater is een plek om oprecht te zijn”, staat groot op haar website, omdat „in het ‘echte’ leven al genoeg wordt gedaan alsof”.

Al meer dan twintig jaar staat Laura van Dolron op het podium als Laura van Dolron. In 2004 bedacht ze het genre stand-upfilosofie en sindsdien maakte ze 22 voorstellingen. Daarin deelt ze, met altijd een kop thee erbij, haar overdenkingen over de wereld ( Iemand moet het doen , 2009, My name is Rachel Corrie , 2011, Heel , 2023) of over zichzelf ( Liefhebben , 2014, Geen verhaal , 2022, De Uitnodiging , 2022).

Al zal ze zelf nooit dat onderscheid maken tussen het persoonlijke en het politieke. „Ik zet het persoonlijke verhaal altijd in voor een groter goed”, zegt ze in haar boshuisje op de Veluwe. „Ik ben altijd ook de wereld aan het verbeteren.

” Over een maand staat Laura van Dolron met een nieuwe voorstelling in het theater. Niks Nieuws gaat die heten. Waar die precies over zal gaan, daar heeft ze nog geen idee van.

Ze begint altijd eerst met een titel. „Het is alsof ik daarmee een ruimte open.” En ze begint vaak pas een week van tevoren met het in elkaar zetten van de voorstelling.

Vandaar dat ze haar teksten op het toneel nog vaak in haar hand houdt. Voor wie het zich afvroeg, ja, ze is nog steeds met Mark Kulsdom (net als zij 48), over wie De Uitnodiging ging en die nu bananenbrood staat te maken aan het kookeiland in het boshuisje. Kulsdom, die een dikke, geruite blouse draagt en een mutsje opheeft, werd bekend van veganistische burgers, gemaakt van zeewier, die hij op festivals verkocht.

Inmiddels is The Dutch Weed Burger in honderden restaurants te bestellen en verkrijgbaar in de grootste supermarkten. Hij verkocht het bedrijf in 2021. Terwijl het bananenbrood in de oven staat, snijdt Kulsdom behendig stukken watermeloen, die hij serveert op een plank met dadels en nootjes, en houdt hij het haardvuur brandend.

Het boshuisje heeft een ruime woonkamer, met houten vloer en houten balken in het plafond. Het uitzicht door de ramen bestaat uit alleen maar naaldbomen en struiken. Deze decembermiddag wordt het steeds donkerder, totdat het enige licht nog komt van de paar peertjes boven het aanrecht, en het vuur.

De titel Niks Nieuws komt niet helemaal uit de lucht vallen, zegt Van Dolron, die een grote pastelkleurige sjaal om zich heeft gewikkeld. „Ik wilde eigenlijk De Uitnodiging doorspelen. Maar na één seizoen zeiden theaters: nee, we willen je níéuwe voorstelling.

Toen vroeg ik, hebben jullie De Uitnodiging gezien? Hadden ze niet. Toen werd ik chagrijnig. Je wilt het nieuwe, terwijl je niet eens weet wat het is, en ook niet begrijpt waarom ik het oude wil doorspelen.

Ik speel elke avond met het hier en nu, en dat is elke keer nieuw. Vaak hadden we ruzie in de coulissen; dat werd gelijk verwerkt in de voorstelling. Toen heb ik Niks Nieuws bedacht.

Ook omdat ik al lol had over wat de verkoper dan tegen de theaters moest zeggen. ‘Wat maakt Laura?’ ‘Niks nieuws.’” Is het ook niet gewoon makkelijk om bestaand materiaal te gebruiken? „Ik vind originaliteit best een overschatte kwaliteit.

Ik associeer het met een kapitalistische impuls: originaliteit zet ons aan tot consumptie. Het nieuwe verkiezen boven het oude is natuurlijk wat deze hele aarde uitwoont. ‘Niks nieuws’ is ook toepasbaar op relaties.

Veel vrienden, en ik ook, zoeken een nieuwe partner als ze shit tegenkomen, in de hoop die shit te ontlopen. Waarmee je die shit gewoon een paar jaar later weer tegenkomt.” Voorafgaand aan de première op 6 maart organiseert ze in het Amsterdamse theater Frascati Laura’s Liefdeslab , waarin ze met Kulsdom een paar stellen gaat ‘vertrouwen’.

Want dat is wat Laura van Dolron en Mark Kulsdom tegenwoordig ook doen: ze geven ‘vertrouwerijen’ aan koppels. Die komen daarvoor naar het boshuisje, waar Van Dolron en Kulsdom met ze mediteren, ademoefeningen doen en praten over hun relatie. Tussendoor schrijft Van Dolron gedichten voor het stel, waarin ze wat er is besproken samenvat op rijm.

Een vertrouwerij kost 700 euro en kan een hele dag of zelfs 24 uur duren – in dat laatste geval met hotelovernachting tussendoor, waarin de koppels vaak weer voor het eerst sinds lange tijd vrijen, zegt Van Dolron. Aan het einde schrijven de stellen een soort geloftes aan elkaar. Hoe is jullie praktijk ontstaan? „Mark is twee keer getrouwd en gescheiden.

Hij zei ooit in de kleedkamer: laten wij ver van trouwen blijven. En toen hoorde ik opeens: hé, ver van trouwen, dat is vertrouwen, en dan noemen we De Uitnodiging een vertrouwerij. Op een vrijdagavond kwam er een stel kijken, dat daarna de hele nacht heeft nagepraat.

Zaterdagavond kwamen ze weer kijken, en hebben ze weer de hele nacht met elkaar gepraat. Ze vroegen ons: willen jullie ons een vertrouwerij geven? Die hebben we toen met hen ontwikkeld, met aan het einde een soort ceremonie waarin ze elkaar de liefde verklaren.” In anderhalf jaar hebben ze twintig stellen vertrouwd.

Hoe begint zo’n vertrouwerij? Moeten de stellen iets voorbereiden? Van Dolron, die niet veel aanmoediging nodig heeft om te gaan praten: „We laten ze van tevoren nadenken over wat vragen, zoals: wat wil je hier achterlaten en wat wil je meenemen? Wat heb je geleerd van je partner en wat had je liever niet willen leren? En als ze zijn getrouwd: wat zou je zeggen tegen de persoon die je toen was? „Dan komen ze hier binnen, en gaan dan eigenlijk meteen zitten.” Ze wijst naar de rode meditatiekussentjes op een Perzisch tapijt in een hoek van de kamer, met boeddhabeeldjes en kaarsen eromheen. „Ik heb een openingstekst geschreven op basis van de antwoorden die ze hebben gestuurd, daarna zijn we een tijd stil, en daarna gaat het eigenlijk heel intuïtief.

We vragen: hoe zitten jullie als stel in elkaar, wat is belangrijk voor jullie? En dan voel je vrij snel waar wat zit. Pijn of schaamte. De vrouw neemt bijna altijd het woord.

Ze vergeet vaak aan hem te vragen hoe hij het ziet. „We vertellen ook over onszelf. Zoals laatst.

We hadden een stel te gast, waarvan de vrouw, een bekende therapeut, een enorme onaantastbaarheid uitstraalde. Toen vertelde ik dat ik laatst aan Mark vroeg om me vast te pakken. Ik zei toen: ik weet dat ik overkom als iemand die heel sterk is, maar pak me vast.

En toen zei Mark: ja, mag dat? Heb ik die macht? En ik: ja, je hebt die macht. En toen moest zij huilen. Ja, precies dat, zei ze.

En toen zei Mark tegen de man: dat lijkt me ook lastig voor jou, dat zij zo’n kracht uitstraalt. Toen durfde die man te zeggen: ja, dat is lastig. „Dat is ook echt een verschil met relatietherapie: wij zijn ervaringsdeskundigen.

Wij hebben best een zootje gemaakt van onze liefdeslevens. Dat gebruiken we nu.” Wat is het verschil met gewoon twee bevriende stellen die een goed gesprek voeren? „Idealiter zouden vrienden dit soort uitwisselingen hebben.

Maar aan die stellen merk je dat dat niet gebeurt. Ik denk dat stellen best vereenzaamd zijn. Dat het individualisme ook in ons sociale leven is gaan zitten.

Hoe heet die schrijver ook alweer van Slaughterhouse-Five , Mark?” Kulsdom: „Kurt Vonnegut.” „Die zei, en dat zit ook in Liefhebben , dat we allemaal minstens vijftig mensen nodig hebben om ons heen. Die hebben we niet meer omdat we zo geïndividualiseerd zijn, en dus verwachten we dat onze partner die vijftig mensen voor ons is.

” Kulsdom komt erbij zitten aan de ronde houten tafel, gooit een cashewnoot in z’n mond, en leunt naar achteren. „Mensen hebben weleens kritiek op het grote aantal coaches tegenwoordig”, zegt hij. „Die we betalen om onze vriend te zijn.

Maar dat moet omdat we zo vereenzaamd zijn.” Van Dolron: „Het is eigenlijk heel tragisch dat wij klanten hebben.” Kulsdom: „En als ik met een vriend over relaties praat, dan gaat dat niet echt de diepte in.

Kwalitatief luisteren is toch best een kunde.” Waarom kan dat niet bij een therapeut? Kulsdom: „Ik heb ook relatietherapie gedaan. Voordat je ergens bent is het uur voorbij.

Voordat iemand je kent ben je twee maanden verder.” Van Dolron: „Ik ben doorgaans niet zo onder de indruk, hoor, van relatietherapeuten.” Waarom niet? Van Dolron: „Ik vond bij mij dat ze heel gauw in jargon praatten.

Ik merkte ook dat ze, met één relatietherapeut op twee mensen, de hele tijd een kant kiezen. En het idee dat zij iets weten en jij niet, vond ik ook ingewikkeld.” Ben je niet bang het verkeerde te zeggen tegen de stellen die hier komen? Omdat je geen relatietherapeut bent? Kulsdom: „In het begin waren we voorzichtiger.

Maar ons vertrouwen groeide doordat stellen steeds verliefd bij ons vetrokken.” Van Dolron: „Ik durf nu te zeggen: jullie moeten gewoon vrijen met elkaar. Ik durf steeds meer die intuïtie te vertrouwen.

Omdat adviezen in dichtvorm zitten, zijn ze niet dwingend. Je kunt er als het ware omheen lopen, als een kunstwerk.” Wat is jullie professionele ervaring? Jullie zijn gecertificeerd ademcoach, wat nog meer? „Twintig jaar theaterervaring.

Dat kunst en therapie niet bij elkaar in de buurt mogen komen vind ik al twintig jaar onzin. Zeker met de wachtlijsten in de psychiatrie vind ik dat gewoon onverantwoord. Ik wil nu getest worden op ADHD, dat kan pas over twee jaar.

En dat is niet eens heel acuut. Als je dan 20 euro kan betalen voor een voorstelling, die echt een therapeutische waarde kan hebben..

.” Hoe kijk je naar het diploma van een relatietherapeut? „Vind ik niet boeiend. Ik ben ook kunstenaar ondánks mijn toneelacademie.

Ik zit liever bij een zenmeester, die vertelt mij meer over het leven.” Je zet daarmee wel een hele beroepsgroep opzij. „Nee hoor, die mogen gewoon doen wat ze willen.

Ik ken mensen die er wél iets aan hebben. Dat zijn er niet veel, moet ik eerlijk zeggen.” Kulsdom: „Ze zijn ook echt prijzig.

En vaak twintig jaar jonger dan jij.” Van Dolron: „Eén relatietherapeut zei in no time dat ik een incestverleden had en dat mijn ex seksverslaafde is, wat absoluut niet zo was. Dat zouden wij nooit tegen onze stellen zeggen.

Wij laten mensen over zichzelf dingen zeggen.” Kulsdom: „Mensen komen hier ook niet voor therapie, maar voor een vertrouwerij.” Van Dolron: „De premisse is niet dat een probleem opgelost moet worden.

Als mensen hier 24 uur willen gaan vertellen hoe goed het gaat tussen ze, dan steken wij een kaars aan en zeggen we: geweldig!” Jullie waren amper bij elkaar of jullie stonden al met jullie relatie op het podium. Bij de vertrouwerijen doen jullie dat eigenlijk ook. Waar komt die zendingsdrang vandaan? „Mijn ouders spraken weinig uit naar elkaar.

Mijn moeder houdt heel veel van mijn vader en mijn vader houdt heel veel van mijn moeder, maar dat is eigenlijk het best bewaarde geheim van hun huwelijk. Dat is heel frustrerend. Vroeger zetten ze af en toe een brief op de schoorsteen voor elkaar.

Als klein meisje dacht ik: lees hem hardop voor! Maar ik durfde dat niet te zeggen. Ik heb weleens het gevoel dat die vrouw die alles maar wil uitspreken een correctie is op dat meisje dat dat allemaal binnenhield. Daarom is het zo leuk voor mij om te mogen zeggen wat ik allemaal zie bij die stellen.

” Hebben je ouders een goede relatie? „Ik ben niet de goede persoon om dat te vragen. Mijn broer en zus zouden allebei ‘ja’ zeggen, maar ik ben ouder. De eerste drie jaar van mijn leven waren we met z’n drieën, en dat schijnt heel erg leuk geweest te zijn.

Daarna is er een relatiecrisis ontstaan, en ik denk dat ik daardoor een soort paradise-lost -gevoel heb. Dat ik die goede jaren ergens heb opgeslagen.” Jij ging door een relatiecrisis toen je dochters, Anna en Maya, vijf en drie waren.

„Dat is heel pijnlijk.” Zijn er meer overeenkomsten? „Zowel bij mijn ouders als bij ons was er sprake van bedrog, van de kant van de vader. En van een moeder die daar slecht mee kon omgaan.

Ik probeerde mijn dochters veilig te houden terwijl ik zelf onveilig was. Ik deed alsof ik stond, maar ik lag onder de grond. Zeker bij de jongste herkende ik, maar dat kan ook projectie zijn, de verdwaaldheid, de verwarring.

” Jouw ouders zijn bij elkaar gebleven, jij en je ex niet. Wat is beter? „Ik vind het moeilijk om te zeggen wat beter is. Het is anders.

Het voelde alsof ik iets deed wat niet mocht: ik vergaf hem, maar we stopten er ook mee. Mijn moeder heeft mijn vader niet vergeven, maar is wel bij hem gebleven. Dat is kort door de bocht, maar zo voelt het wel een beetje.

Alsof ik uit een familiepatroon stapte. Want mijn moeder was ook woedend op de vrouw met wie mijn vader was. Ik wilde dat niet.

Vergeving is een rustiger pad. En ik ben natuurlijk heel gelukkig met Mark nu. Dat helpt ook.

„Maar het blijft lastig. Mijn oudste heeft een verhalenschrift op school, en elk verhaaltje begint met: mama, papa, Anna en Maya. Op elke tekening van de jongste staan papa, mama, Anna, Maya.

Elke keer benadrukken ze die eenheid.” Wat denk je dan? „Dat zij dat gewoon willen. Ze vinden dat gewoon rustig.

Wat voor shit wij ook met elkaar hebben, dat maakt hun niet uit. Mijn dochter van zeven zegt dat ook heel helder. Overigens staat er sinds kort ook ‘bonusfamilie’ bij haar verhalen.

” Denk je dan: misschien hadden we niet uit elkaar moeten gaan? „Ik ben voorbij het beslissingsmoment. Als je een wond hebt, denk je ook niet: is die wond goed of slecht? Het doet gewoon pijn.” Kulsdom: „Iets in jou had graag gewild dat het bij elkaar bleef.

Zo ben je geprogrammeerd: je blijft bij elkaar. Je maakt je kinderen blij.” Van Dolron: „Ik vind het afschuwelijk om niet elke dag mijn dochters te zien.

Daar had ik veel voor geslikt. Maar dan was ik in dat familiesysteem gestapt van heel veel slikken. Ik ben daar nu aan ontsnapt, maar het voelt alsof die ontsnapping op de schouders van mijn kinderen terechtkomt.

Dat vind ik moeilijk.” Laura van Dolron maakte achttien jaar geleden al indruk op Mark Kulsdom toen ze op een theaterevenement op een stoel een bevlogen toespraak hield. Daarna raakten ze bevriend.

Hij, videomaker, ging trailers voor haar maken en registraties van haar voorstellingen. Ze maakten daarna met z’n tweeën een reis naar Gaza om een film te maken. Van Dolron zag die trip eigenlijk als manier om lang bij Kulsdom in de buurt te zijn.

Kulsdom interpreteerde het geflirt van Van Dolron niet als verliefdheid, meer gewoon als iets wat actrices doen. Ze klinken als kinderen als ze praten over hun jarenlange spel van aantrekken en afstoten dat daarop volgde, waarin ze beiden af en aan relaties hadden. Is er in die periode nooit iets gebeurd? Van Dolron: „Nee, nee, nee.

Ja, één keer heb ik hem in een steeg een soort halve tongzoen gegeven. Toen ging hij daar niet op in.” Kulsdom, plagerig: „En toen?” „Toen stapte ik op de scooter bij iemand anders.

Hahaha!” Kulsdom: „Iemand anders?” „Je buurjongen. Maar Mark pakte de opening niet. We denken allebei nog weleens: als jij toen jouw hand op mijn onderrug had gelegd.

.. Maar ja, dan kijk ik naar m’n kinderen en denk ik: maar dan had ik die niet gehad.

En die wil ik wel. Ik dacht ook niet dat Mark de vader van mijn kinderen kon worden. Met hem kan je niet ontspannen, dacht ik.

Hij neemt mensen ook wel de maat. Zijn vriendinnen moesten vegan worden. Mochten niet drinken.

” Kulsdom: „Nou, ik vind het gewoon heel vies om te zoenen met iemand die vlees eet.” Van Dolron: „Ja, schat, maar dat voelt bij jou alsof het niet mag.” Kulsdom: „Maar nu klinkt het net alsof ik.

..” Van Dolron: „Nou, het lijkt me geen pretje om naast jou te drinken of vlees te eten.

Ik weet nog dat ik bij hem dacht: met hem kan je nooit een serie kijken, of naar de film. En dat klopt ook: we kijken nooit series. We gaan nooit naar de film.

Met mij kun je trouwens ook helemaal niet ontspannen. Dat zullen al mijn exen zeggen.” In het boekje Liefhebben (2016), waarin je ‘onderzoekt wat liefhebben is’, schrijf je al twee pagina’s vol met: ‘Stop met series kijken’.

„Series zijn veel spannender dan je eigen leven, waardoor je je eigen leven saai gaat vinden, waardoor je nog meer series gaat kijken. Het is niet gezond om je steeds te voeden met fictie.” Het bananenbrood is klaar.

In de keuken legt Kulsdom hem op een houten plank, op tafel snijdt hij er dikke, stomende plakken van. Het brood is gemaakt van glutenvrij amandelmeel, walnoten en kokosbloesemsuiker. „We hebben hier best veel klanten, vrouwen, die iets met gluten hebben”, zegt Van Dolron.

Kulsdom: „Dat was maar één keer.” „Nee, ik geef hier ook schrijfretreats. Daar zitten best veel glutenpatiëntjes bij.

Dat is een bepaald type vrouw dat haar eetprobleem herformuleert naar gezond eten.” Naast zijn zeewierburgerbedrijf verdiept Mark Kulsdom, opgeleid tot cultuurhistoricus, zich al 25 jaar in de Chinese adem- en bewegingsleer qi gong, het taoïsme en het boeddhisme. Laura van Dolron deed ademsessies bij hem in de periode voor haar scheiding in 2021.

„Ik voelde: de hel gaat losbarsten, maar ik wilde er nog niet helemaal aan. Ik ging naar een therapeut en een haptonoom, maar het enige wat hielp waren die ademsessies. De meeste therapeuten praat ik zo van tafel.

Ademen gaat daaraan voorbij.” Kulsdom: „Door op een bepaalde manier te ademen” – Van Dolron doet het voor, het lijkt op hyperventileren – „kun je je lichaam verschonen van trauma’s die het heeft opgeslagen. Dan komen de emoties vrij die veel mensen wegdrukken.

” Voor de eerste sessie kwam Kulsdom naar Rotterdam, naar de tuin van haar tante. Van Dolron „stierf en kwam weer tot leven”, die lentemiddag. „Ik ging al mijn bevallingen en mijn miskraam door, omdat die zo verweven waren met mijn scheiding.

En hij raakte mij voor het eerst aan, dat was heel indrukwekkend.” Kulsdom: „Maar er gebeurde niks tussen ons.” Van Dolron: „Je maakte wel een groot gebaar.

” Kulsdom: „Die ring?” Van Dolron: „Hij heeft toen mijn verlovingsring af geschoven. Hij zei: dat is niet goed voor je qi.” Kulsdom: „Je energie.

Mijn leraar zei altijd dat metaal je energiehuishouding verstoort.” Of wilde je ook iets over haar verloving zeggen? „Ik wist helemaal niet dat het haar verlovingsring was.” Van Dolron: „Voor mij voelde het als een omgekeerde trouwerij.

Het voelde belangrijk.” En dat liet je dus ook toe. Van Dolron: „Jazeker.

Ik heb hem daarna niet meer omgeschoven.” Kulsdom: „Daarna kreeg je ook sores, toch?” Van Dolron: „Ik haalde een soort kracht uit die ademsessies, waardoor ik de confrontatie met mijn ex durfde op te zoeken.” Vlak voor je scheiding maakte je de voorstelling De Nieuwe Laura.

„Ja...

” Een ‘ode aan eerlijkheid en kwetsbaarheid’. „Ik voel me al blozen. Als ik de tekst nu teruglees, denk ik: oh lieverd, je bent de hele tijd niet aan het zeggen wat er echt aan de hand is.

Maar het was wat ik kon op dat moment.” Wat lees je dan? „Ik ging het de hele tijd hebben over werk en moederschap, over de staat van het theater. Van die semi-problemen die niet erkennen dat er een ramp in aantocht was.

” Toch kreeg je goede recensies. „Als ik op 60 procent eerlijkheid zit, ben ik nog steeds dubbel zo eerlijk als een normaal iemand. In mijn paniek verkondig ik nog steeds heel veel waarheid.

Maar ik kon niet delen hoe ik me echt voelde.” Kulsdom: „Waarom niet?” Van Dolron: „Omdat ik niet wist wat er aan de hand was.” Kulsdom: „Wat dan?” Van Dolron: „Dat Kayo aan het uitchecken was, het aan het opgeven was.

” Hoe weet je dat je nu wel eerlijk bent in je voorstellingen? „Dat weet je niet. Dat weet je nooit.” Dat je bijvoorbeeld nu een minder fijne kant van je relatie met Mark weglaat? „Maar dat zit ook in De Uitnodiging .

Die gaat helemaal niet over de romantische liefde, maar over wat er allemaal lastig en ingewikkeld is aan een nieuwe liefde na een scheiding.” Kulsdom: „Jij vond het altijd wel moeilijk dat als we net ruzie hadden gehad, je in de voorstelling weer een ode aan mij moest brengen.” Van Dolron: „Ja, maar dan zei ik dat ik dat moeilijk vond, in de voorstelling.

En dan kon het weer.” Na je scheiding bracht Mark je ook naar een ayahuasca-ceremonie. Kulsdom: „Ik moet even naar de wc!” Is dat een gevoelig puntje? Kulsdom: „Nee hoor.

Nee, nee.” Van Dolron: „Wel, wel.” Kulsdom: „Je scheiding was achter de rug.

Als in: het hoge woord was eruit. Je was door Rotterdam aan het zwerven met je kinderen.” Van Dolron: „Ja, dat was vreselijk.

” Kulsdom: „En het jaar ervoor was ik in Costa Rica geweest, bij een gemeenschap die een hele mooie ceremonie had. Ik had daar hele verdiepende, heilige ervaringen. Toen hoorde ik dat iemand in Nederland die ik kende dat deed.

Ik vroeg Laura mee, niet realiserend dat ik voorzichtig met haar moest zijn.” Van Dolron: „Maar ik liet dat niet aan jou zien. Als je je niet kwetsbaar toont, kan je ook niet van iemand verlangen dat die je als zodanig behandelt.

Ik wist niet precies wat een ayahuasca-ceremonie was, maar ik hoorde dat het met overnachting was...

Ik dacht: als ik hem wil, dan moet ik dit doen. Ik kon niet rustig nadenken, mijn therapeut noemde mij iemand in shock.” Kulsdom: „Het was achteraf ook een beetje een donkere club waar we terechtkwamen.

” Van Dolron: „Daar aangekomen zei ik tegen iemand: het gaat heel slecht met me. Maar die zei: nou, je praat er zo mooi over dat ik me geen zorgen maak. Daar had bij mij natuurlijk een alarmbel af moeten gaan.

Mijn intentie was compleet onzuiver: ik wilde bij Mark zijn. Dat kwam ik keihard tegen. Ik ben het universum ingeschóten.

Ik had twee enorme bad trips. Het was de hel, de hel, de hel. Maar dat was wel de hel waar ik al in zat door de scheiding.

De ayahuasca heeft niets gegenereerd wat er niet al zat. „Ik kon daarna drie maanden lang niks. Níks.

Ik kon alleen maar op de bank liggen. Ik kon nog net mijn kinderen van school halen, maar dan moest mijn zus of schoonbroer af en toe helpen. Een arts stelde PTSS vast, zo heftig is die sessie binnengekomen.

Toch ben ik dankbaar dat Mark me daarnaartoe heeft genomen. De ayahuasca heeft mij gedwongen te gaan liggen.” Had dat niet ook zonder de ayahuasca gekund? „Dan had ik er veel langer over gedaan, en was ik nu niet met Mark geweest.

Ik geloof dat ayahuasca je dingen laat zien die er al zaten. Ik ben op een hele nare manier verlaten, maar door zo’n sessie kreeg ik dat label PTSS. Daardoor kon ik mezelf toestaan te gaan liggen.

” Bij De Uitnodiging zat je op het podium, Mark, daarna bij Heel, en straks weer bij Niks Nieuws. Hoe is dat voor jou? Kulsdom: „Soms denk ik: wat doe ik hier. Maar Laura zei vorige week nog: ‘Door jou durf ik zo politiek te zijn op het toneel, bijvoorbeeld over Gaza.

’” Van Dolron: „Hij geeft mij geloofwaardigheid. Hij is veel activistischer dan ik. Ik vertel het publiek meestal dat hij een half jaar vast heeft gezeten voor het bevrijden van nertsen.

” Kulsdom: „En jij zei dat je ook wel een beetje klaar was om altijd in je eentje die shows te doen.” Van Dolron: „Ja, dat is echt heel deprimerend. Dat je thuis komt bij je vent en zegt: ik heb iets magisch gedaan.

Dan lijk ik een enorme narcist. Dat vond de vader van m’n kinderen ook. Terwijl als jij erbij bent, dan zeggen we samen in de auto: wow, het was magisch.

” Waarom hou jij van Mark, Laura? Van Dolron: „Ik heb vaak het verwijt gekregen dat ik te veel ruimte inneem. Mark heeft mij geleerd dat ruimte innemen niet ruimte afnemen is van de ander, maar ruimte máken is voor de ander.” Kulsdom: „Grappig, dat zou ook mijn antwoord zijn.

” Van Dolron: „Bij mijn exen moest ik altijd een beetje inklappen. Alsof ik te kleine schoenen droeg. Dat doet altijd een beetje pijn.

Die pijn ging ik afreageren. Bij Mark kan ik tot mijn volle wasdom komen.”.