Lange optocht van Palestijnen terug naar Noord-Gaza: ‘Nu ga ik hier nooit meer weg’

In een kilometerslange stoet, twintig man breed, keerden tienduizenden Palestijnen die vanwege de oorlog naar het zuiden van Gaza waren gevlucht maandag voor het eerst terug naar het noorden. Op beelden is te zien dat sommigen van hen op krukken lopen. Anderen duwen in kinderwagens hun bezittingen voor zich uit.

Tegen persbureau AP zei Yasmin Abu Amshah, moeder van drie kinderen, dat ze zes kilometer had gelopen om haar huis in Gaza-Stad te bereiken. Het huis bleek beschadigd, maar nog wel bewoonbaar. Ze zag ook haar jongere zusje voor het eerst in meer dan een jaar.



„Het was een lange, maar gelukkige reis”, zei ze. „Het belangrijkste is dat we terug zijn.” Persbureau Reuters citeert Umm Mohammed Ali, een vrouw die maandagochtend deel uitmaakte van de stoet die zich langzaam over de kustweg voortbewoog: „Het is alsof ik opnieuw geboren ben en wij weer overwinnaars zijn.

” Veel mensen die nu terugkeren waren ontheemd sinds het begin van de Gaza-oorlog, in oktober 2023, toen Israël de inwoners van het noorden opdroeg om het gebied te verlaten. De Israëlische strijdkrachten deelden de Gazastrook vervolgens in tweeën met de zogeheten Netzarim-corridor, vernoemd naar een illegale nederzetting. Palestijnen die van het noorden naar het zuiden van Gaza vluchtten konden sindsdien niet terug naar hun huizen.

Naar schatting is zo’n 90 procent van de 2,3 miljoen inwoners van Gaza ontheemd geraakt als gevolg van de oorlog. In oktober vorig jaar begon Israël met een nieuwe invasie van Noord-Gaza. Op dat moment waren er naar schatting nog zo’n 300.

000 van de 1,1 miljoen inwoners van het noorden van Gaza achtergebleven. Israël wilde met de invasie naar eigen zeggen Hamas-militanten uitschakelen. Door de nieuwe invasie daalde de hulpverlening aan Noord-Gaza aanzienlijk.

Ziekenhuizen werden beschoten. Met de splitsing van Gaza in twee delen leek Israël een plan uit te voeren van oud-generaal Giora Eiland voor de militaire bezetting van het gehele gebied ten noorden van de corridor. De bevolking zou volgens dit plan worden opgedragen om te vertrekken, of te verhongeren door een volledige blokkade van het gebied.

Dit generaalsplan wakkerde langdurige Palestijnse angsten over permanente verdrijving aan. Zes op de tien inwoners van Gaza zijn (nakomelingen van) mensen die in 1948, tijdens wat Palestijnen de Nakba (Catastrofe) noemen, verdreven werden uit het gebied dat nu Israël is. De recente gebeurtenissen in Gaza kwamen volgens sommigen op een tweede Nakba neer.

Afgelopen weekend suggereerde de Amerikaanse president Donald Trump dat Jordanië en Egypte Palestijnen uit de Gazastrook zouden moeten opnemen, wat volgens critici op etnische zuivering zou neerkomen. Egypte en Jordanië hebben de suggestie afgewezen: de Arabische wereld zet traditiegetrouw in op een Palestijnse staat, die niet bespoedigd zou worden als buurlanden vluchtelingen zouden opnemen. In Jordanië wonen al miljoenen Palestijnen, de meesten ook weer nazaten van degenen die Israël in 1948 verdreven heeft.

Egypte verwelkomt van oudsher amper Palestijnse vluchtelingen; de Gazastrook werd in 1949 juist mede gevormd omdat Egypte zijn grenzen gesloten hield voor degenen die uit het midden en zuiden van de nieuw opgerichte staat Israël verdreven waren. Ook tijdens de recente oorlog hield Egypte de grens met de Gazastrook zo goed als potdicht. In weerwil van al deze onheilstijdingen bracht het staakt-het-vuren juist hoop voor de inwoners van de Gazastrook.

In dat bestand sprak Israël vorige week met Hamas af dat de ontheemden uit het noorden toch naar hun huizen mochten terugkeren. Wel was deze afspraak even in het geding, vanwege onenigheid over de vrijlating van een vrouwelijke gijzelaar. De 28-jarige Arbel Yehud zou vrijdag al worden vrijgelaten, maar dat gebeurde niet.

Daarom hield Israël zich niet aan de afspraak om de corridor zaterdag open te stellen. Zondag had zich evengoed een enorme mensenmassa verzameld aan de zuidkant van de Netzarim-corridor. Nadat Israël en Hamas zondagavond alsnog een akkoord over de vrijlating van Yehud hadden bereikt, stelde het Israëlische leger maandagochtend de corridor open.

Eerst werd er alleen een doorgang langs de kust geopend. Een paar uur later ging er nog een tweede doorgang open, waar ook auto’s doorheen konden. Volgens de gemaakte afspraken mogen alleen ongewapende mensen naar het noorden terugkeren.

Het Israëlische leger waarschuwde de inwoners van Gaza om geen wapens bij zich te dragen of bij Israëlische soldaten in de buurt te komen. Ooggetuigen zeiden dat Egyptisch veiligheidspersoneel toezicht hield op de terugkeer van Palestijnen in voertuigen langs de Salah al-Din-weg, de hoofdweg die van noord naar zuid door de Gazastrook loopt, met Hamas-politieagenten in de buurt. Volgens een woordvoerder van de Israëlische regering zal ook een particulier Amerikaans beveiligingsbedrijf aan de controles deelnemen.

Zo keerden de eerste ontheemden terug naar hun huizen – of wat daarvan over is. Volgens de Verenigde Naties is 92 procent van de woningen in Gaza beschadigd of helemaal verwoest. Na zijn terugkeer zei de vijftigjarige ambtenaar Osama, vader van vijf kinderen, evenwel tegen Reuters dat hij Gaza-Stad en het noorden nooit meer zou verlaten.

„Zelfs niet als Israël voor ieder van ons een tank zou sturen.”.