Joodse Nederlanders over geschiedenis en identiteit

Ronit Palache gaat in deze serie in gesprek met Nederlandse Joden van verschillende generaties. Ze dragen allemaal op een andere manier de Joodse geschiedenis en de holocaust, die voor hun ouders of grootouders de levensbepalende gebeurtenis was, met zich mee. Hugo Heymans bijvoorbeeld werd geboren in 1947.

Zijn broer en zus waren van 1937. Hij was de enige van het gezin die buitenstaander was in dat deel van het leven van de anderen dat op alles dat ze deden of niet deden grote invloed had. Er werd zoveel niet verteld.



Natuurlijk had hij meer moeten vragen, maar dat deed je niet, als kind. Je kon je maar beter, prentten zijn ouders hem in, gedeisd houden. Hij had en heeft de drang om zoveel mogelijk over oorlogservaringen van Joden te weten te komen.

Maar zijn conclusie is: “Je kunt misschien redelijk dicht in de buurt komen van wat ze hebben meegemaakt, maar voorstellen kun je je het uiteindelijk niet. Een film in het Holocaustmuseum in Washington kwam misschien nog wel het dichtste bij. Hij zag een vrouw in een barak.

Ze kon niet meer lopen. Ze kroop naar de deur, ze merkte verbaasd op dat er nergens meer bewaking was. Ze reikte omhoog naar de deurkruk en op dat moment ging de deur open.

Er stond een Amerikaanse soldaat. Ze keek naar hem op en hij vroeg: ‘Mevrouw, kan ik u misschien helpen?’” Palache is een empathische en scherpe interviewer tegelijk. Ze brengt met uiterste precisie een breed palet aan persoonlijke geschiedenissen in kaart waarin opvalt dat bijna niemand gezien wil worden als slachtoffer en dat de les die de Tweede Wereldoorlog ons leert, het „dit nooit meer” de laatste tijd van alle kanten onder druk staat.

We horen hier wat de geschiedenis en de omstandigheden met de individuele mens doet, hoe beschadiging leidt tot weerbaarheid en kwetsbaarheid, woede en wijsheid..