Je werknemer een maand observeren om te kijken of hij echt ziek is, is te gortig

Bij een bandenspecialist in Schiedam treedt in 2019 een man in dienst. Hij heeft al een autobedrijf en mag daarvoor werkzaamheden blijven verrichten, zolang dat zijn werk voor de bandenspecialist niet belemmert. Het arbeidscontract bevat een clausule daarover.

In de zomer van 2021 meldt de werknemer zich ziek. Hij heeft lichamelijke en psychische klachten, constateert de bedrijfsarts. Daarna begint de werknemer met aangepast werk, twee keer twee uur per week.



Begin 2022 schakelt de werkgever een recherchebureau in. Dat observeert de werknemer in een periode dat hij re-integreert en opnieuw uitvalt. De werknemer is niet ziek, rapporteert het bureau.

De werkgever roept de man op het matje en dreigt met ontslag op staande voet. Als de werknemer daarna een advocaat in de arm neemt en een mediationtraject geen oplossing biedt, ontstaat een impasse. Per 1 december 2023 wordt de man ontslagen en ontvangt hij een WW-uitkering.

De ex-werknemer stapt naar de rechter voor een schadevergoeding. Na een afwijzing gaat de ex-werknemer in hoger beroep. Het belangrijkste verwijt van de ex-werknemer is het rechercheonderzoek.

Zijn advocaat schrijft: „De ontdekking dat zijn werkgever hem, zijn echtgenote, zijn dochtertje en zijn visite gedurende meer dan een maand, om de dag, heeft laten observeren, heeft werknemer psychisch geknakt.” Het gerechtshof is helder: het rechercheonderzoek kan niet door de beugel. Er lagen hooguit vage geruchten op tafel, zeker geen concrete verdenkingen van ernstige overtredingen door de werknemer.

Zulke verdenkingen moeten er wel zijn om inschakeling van een recherchebureau te kunnen rechtvaardigen. Aan het onderzoek zelf schort ook het één en ander. De conclusie dat de werknemer niet ziek is, omdat hij vaak in voertuigen van zijn huis naar de garage rijdt, vindt het gerechtshof problematisch.

Niet alleen omdat het onderzoek niet concreet is – hoe vaak en hoe ver reed hij bijvoorbeeld – maar ook omdat het bureau niet bevoegd is een medisch oordeel te geven. Evenmin is rekening gehouden met het feit dat de werknemer voor zijn eigen bedrijf mocht werken. De werkgever heeft ernstig verwijtbaar gehandeld, is de conclusie.

Dat geeft alleen recht op schadevergoeding als dat handelen de reden is dat de werknemer langdurig ziek werd met ontslag tot gevolg. Het gerechtshof vindt dat aannemelijk. Het zou vrijwel onmogelijk zijn om weer een vertrouwensbasis te scheppen als de werkgever de werknemer in het geheim een maand intensief laat observeren.

Ook dat de man door het rechercheonderzoek ernstige mentale klachten heeft ontwikkeld, zoals zijn psycholoog had geconstateerd, weegt mee. De bandenspecialist moet een schadevergoeding van 17.000 euro betalen, plus ruim 8.

000 euro aan advocaat- en proceskosten van de werknemer. Advocaat arbeidsrecht Dagmara van der Hout, partner bij Liance, staat zowel werkgevers als werknemers bij en ziet in de praktijk regelmatig dat werkgevers recherchebureaus inschakelen om zieke werknemers te observeren. Dat leidt niet altijd tot de uitspraak dat een werkgever ernstig verwijtbaar handelt.

Bij geruchten over wat de werknemer doet tijdens de ziekmelding, rijst voor de werkgever de vraag wat hij daarmee moet. Van der Hout: „Alleen bij mogelijk ernstige overtredingen is inschakelen van een recherchebureau verdedigbaar. In deze zaak is een belangrijke stap overgeslagen: eerst praten met de werknemer en hem met die geruchten confronteren.

” Soms is praten niet nodig, blijkt uit een zaak van de rechtbank Midden-Nederland uit 2022. De kantonrechter vond het begrijpelijk dat de werkgever een recherchebureau inschakelde om een zieke werknemer te controleren, omdat de werknemer loog. Achterhalen van de waarheid woog hier zwaarder dan de inbreuk op de privacy, oordeelde de rechter.

Ook vanwege de beperkte duur: drie dagen observatie van de werknemer die aan zijn huis kluste. In deze zaak ging de bandenspecialist veel verder. Die gaf het recherchebureau een kopie van het paspoort van de werknemer, waarna het bureau hem een maand lang observeerde, inclusief diens vrouw en kind, en zelfs de visite.

Van der Hout: „De werkgever heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen dat de inbreuk op de privacy proportioneel is.” Hoe het gerechtshof uiteindelijk tot het bedrag van 17.000 euro schadevergoeding is gekomen, is gissen.

Er bestaat geen algemene formule, legt Van der Hout uit. Wel heeft zij een vermoeden: het aantal dienstjaren maal het salaris maakt ongeveer 17.000 euro.

Hoe dan ook is de werkgever, inclusief advocaat- en alle proceskosten van de werknemer, ruim 25.000 euro kwijt. Terwijl zo’n recherchebureau ook een flinke kostenpost is.

Van der Hout: „Deze bandenspecialist had zich twee keer moeten bedenken en gewoon het gesprek moeten aangaan.” Uitspraak: Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 21 oktober 2024, ECLI:NL:GHARL:2024:6463.