‘Je kunt net zo goed je eigen lijkwade meenemen.’ De levensgevaarlijke vlucht uit Noord-Gaza

Ze kon haar huis niet verlaten. Uit het raam kijken was te gevaarlijk. Tijdens de eerste twee weken van de huidige Israëlische belegering van Jabalia, in Noord-Gaza, zat Noor Attalah (24), die voor de oorlog rechten en Frans studeerde, vast met haar familie.

Rondom het huis waren luchtaanvallen en beschietingen. „Drones hielden het huis in de gaten, verlichtten het van binnen en vervulden ons met doodsangst”, vertelt Attalah via audioberichten vanuit het al-Shati-vluchtelingenkamp, ten westen van Jabalia. Door de volledige blokkade van het noorden raakte het drinkwater op, waardoor de familie zout water moest drinken.



Op de derde dag werd het internet afgesloten. Na een week ging een buurman met zijn zoon naar buiten. Attalah zegt dat ze werden gedood door een raket, afgeschoten door een drone.

Ze was opgelucht toen na twee weken belegering het Israëlische leger arriveerde. Samen met ontheemden in een nabijgelegen school kregen ze het bevel om te vertrekken. „Wie zonder bevel vertrekt riskeert de dood”, zegt Attalah.

Sinds het begin van de hernieuwde Israëlische belegering van Noord-Gaza op 5 oktober zitten tienduizenden mensen vast in het omsingelde Jabalia. Ze kunnen nergens heen. Het Israëlische leger zegt dat Hamas zich in het noorden aan het hergroeperen is.

Het droeg de circa vierhonderdduizend overgebleven inwoners van het noorden, inclusief Gaza-Stad, begin oktober op te vertrekken naar het zuiden, via op flyers aangegeven routes over centrale wegen. Maar wie daaraan gehoor gaf, liep onderweg een groot risico. De meesten konden niet weg, door de belegering en aanhoudende beschietingen en luchtaanvallen.

De groep mensen met wie Attalah uiteindelijk vertrok, werd door een drone geïnstrueerd naar de Al-Awda-straat te gaan die deels was geblokkeerd door een bulldozer. De vrouwen werden gescheiden van mannen en jongens van boven de zestien, zegt Attalah. „Een soldaat beschimpte ons en riep sarcastische opmerkingen als ‘laat Hamas je komen redden, waar is Sinwar? Waar zijn de miljoenen Arabieren’?” „We zaten in de zon met ouderen, zieken en kinderen.

Iedereen had zware tassen bij zich. Kinderen huilden, er was geen water”, zegt Attalah. „Links en rechts stonden tanks opgesteld.

Overal waren soldaten. Een sluipschutter keek op ons neer, terwijl drones laag boven ons hoofd vlogen.” Na lang wachten mochten alleen de vrouwen door, zegt Attalah.

De mannen werden tot middernacht vastgehouden. „Veel van hen werden opgepakt voor ondervraging, anderen werden gedwongen zich uit te kleden.” Bovenstaande scène komt overeen met beelden uit Noord-Gaza die op sociale media worden verspreid, ook door het Israëlische leger.

Informatie over wat er zich precies in het noorden afspeelt is schaars: er zijn nog maar enkele Palestijnse journalisten actief. Duidelijk is echter dat de vrijwel volledige blokkade van het noorden doorgaat en er naar verwachting dagelijks mensen door honger sterven. De bevolking wordt onder zeer gevaarlijke omstandigheden gedwongen naar het zuiden te vertrekken, waar het evenmin veilig is.

Volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid heeft Israël sinds begin oktober meer dan duizend Palestijnen gedood in Noord-Gaza. Human Rights Watch analyseerde op basis van onder meer satellietbeelden en droneopnames, gedeeld door het Israëlische leger, dat scholen die als schuilplaatsen dienden herhaaldelijk zijn aangevallen. De drie nog functionerende ziekenhuizen in het noorden zijn gebombardeerd, meldt de VN.

Eerder kondigden reddingswerkers van de Palestijnse burgerbescherming aan dat zij niet langer hun werk konden doen door constante luchtaanvallen en beschietingen. Ook Mundhur al-Dahshan (25) uit Gaza-Stad, die voor de Palestijnse burgerbescherming en als ambulancemedewerker in het noorden werkte, heeft zijn werk neergelegd. Na het begin van de belegering kregen al-Dahshan en zijn collega’s, toen ze in de stad aan het werk waren, via aan drones bevestigde luidsprekers te horen dat ze via een checkpoint naar het Indonesische ziekenhuis in Beit Lahia moesten gaan, zegt hij.

„Mijn collega’s en ik verlieten het gebied, maar andere collega’s zijn opgepakt”, vertelt hij via Whatsapp. Volgens het mensenrechtenkantoor van de VN kan het optreden van het Israëlische leger in het uiterste noorden van Gaza leiden tot de „vernietiging van de Palestijnse bevolking” aldaar. De Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem spreekt over etnische zuivering in Noord-Gaza.

De Israëlische krant Haaretz gebruikt deze week vergelijkbare bewoordingen: „Als het eruit ziet als etnische zuivering, dan is het dat waarschijnlijk ook”, schrijft de krant in haar commentaar . Terwijl diverse politieke leiders in Israël openlijk zeggen nieuwe nederzettingen te willen in Gaza, is in het noorden volgens Haaretz sprake van „de facto verdrijving”. Vorige week publiceerde het onderzoeksinstituut Forensic Architecture van Goldsmiths, University of London bovendien een ruim achthonderd pagina’s tellend rapport over het optreden van het Israëlische leger in Gaza sinds oktober 2023, waarin het concludeert dat er sprake is van genocide.

Het leger voert in Gaza „een systematische en georganiseerde campagne om leven, levensvoorwaarden en levens ondersteunende infrastructuur te vernietigen”, aldus het rapport. Door de hernieuwde Israëlische belegering van Noord-Gaza zijn naar schatting van de VN sinds begin oktober zestigduizend mensen uit het noorden richting het zuiden gevlucht, met name uit Jabalia, Beit Lahia en Beit Hanoun. Maar veel inwoners willen of durven niet weg.

„Iedereen die van het noorden naar het zuiden gaat kan net zo goed zijn eigen lijkwade meenemen”, zegt Ismail Mahmoud Khaled Qasim (45), eigenaar van restaurant Abu Zuhair in Gaza-Stad. Hij vertelt telefonisch vanuit de zuidelijke kuststrook al-Mawasi dat hij, nadat hij zijn zoon verloor, niet meer de kracht had om in het noorden te blijven. Met anderen trok hij over een centrale weg richting al-Mawasi, ondanks waarschuwingen van anderen dat tanks en soldaten mensen beschoten.

„We liepen over de al-Rashid weg, waar langs de kant lichamen en skeletten lagen en straathonden lagen te wachten. Ik huilde om de verschrikkelijke aanblik, terwijl er vanuit tanks en via luidsprekers naar ons geschreeuwd werd.” Ze moesten twee uur in de zon wachten, zegt Qasim.

Daarna werden ze meegenomen naar een kamer, waar hun namen en identiteitskaarten één voor één werden genoteerd. In rijen werden ze vervolgens naar een ander checkpoint geleid, waar zich hetzelfde proces voltrok, voor ze Wadi Gaza bereikten, ten zuiden van Gaza-Stad. Anderen hebben geen gehoor gegeven aan de ‘evacuatiebevelen’ van het Israëlische leger.

Velen vrezen net als hun voorouders te eindigen, die tijdens de Nakba in 1948 naar Gaza werden verdreven uit hun woonplaatsen in het huidige Israël, en nooit meer terug konden keren. „We zijn niet naar het zuiden gegaan, ondanks de verklaring van de bezetting [Israël] dat het daar veilig zou zijn. Ze liegen en bombarderen dan het zuiden”, zegt Fatina Abdel Karim Mahna (24) die in het noorden aan de kust woont.

„We willen in ons huis blijven. En hier kennen we in ieder geval mensen die ons kunnen begraven als we sterven.” Ook Basil Mustafa Khalid (45), die oorspronkelijk uit Beit Lahia komt, maar eerder naar Jabalia vluchtte, blijft in het noorden.

„We zijn volledig afgesloten van andere gebieden in het noorden, waardoor het extreem moeilijk is om water en eten te krijgen”, zegt hij. „We kunnen ons huis niet uit vanwege dronebeschietingen, en we hebben geen toegang tot humanitaire hulp.” Net als veel anderen durft hij niet naar het zuiden te gaan, hoewel al zijn familieleden daar zijn.

„Er is geen veilige doorgang, en vertrekken is een groot risico. De situatie in het zuiden is ook rampzalig, bijna nog erger dan in het noorden, dus dan sterf ik liever in mijn huis in het noorden dan te vluchten.”.