Is het pijnlijk om te sterven aan een hartaanval?

Het ziet er heel naar uit: dat iemand naar de borst grijpt en ter aarde stort met een hartaanval. Is dat pijnlijk? En is het moment van sterven zelf eigenlijk ook pijnlijk? We vragen het aan Marielle Emmelot-Vonk, hoogleraar klinische geriatrie aan het UMC Utrecht. Zij legt ons eerst even uit wat het verschil is tussen een hartaanval, een hartinfarct en een hartstilstand.

„Uiteindelijk stopt bij iedereen die doodgaat, het hart met kloppen”, zegt Emmelot. „Maar de term ‘hartstilstand’ gebruiken wij in de medische wereld alleen als het stoppen van het pompen van het hart de doodsoorzaak is. Stel dat je sterft aan een longontsteking, dan stopt het hart uiteindelijk ook, door zuurstofgebrek of door de ernstige infectie.



Maar dat noemen we dan niet een hartstilstand.” Een hartstilstand kan verschillende oorzaken hebben. „De bekendste en meest voorkomende is de hartaanval”, vertelt Emmelot.

„De medische term hiervoor is een hartinfarct.” Een hartinfarct treedt op als een of meerdere kransslagaders, die de hartspier van bloed voorzien, verstopt raken. Bijvoorbeeld door een bloedstolsel, vaak het gevolg van slagaderverkalking.

Een deel van de hartspier krijgt dan te weinig zuurstof en raakt beschadigd. „Dan kan het hart niet meer goed pompen, of treedt er een hartritmestoornis op. Het hart kan daardoor stoppen met kloppen.

” Een andere mogelijke oorzaak is hartfalen. Het hart is dan ‘uitgeput’ doordat het te hard moet werken. „Bijvoorbeeld als gevolg van vaatschade, een te hoge bloeddruk, defecte hartkleppen of een hartspierziekte.

” Terug naar de hartaanval: die kost in Nederland jaarlijks aan circa vijfduizend mensen het leven; zo’n 37.000 belanden ermee in het ziekenhuis. Twee derde van hen is man.

„Driekwart van de mensen met een hartaanval ervaart een enorme druk op de borst”, vertelt Emmelot. „Alsof een riem heel strak wordt aangetrokken. Of alsof er een olifant op je borst gaat staan.

Dat komt door zuurstofgebrek van het hartspierweefsel. De pijn kan ook uitstralen naar de linkerarm of de kaak.” Als dit echt leidt tot een hartstilstand, dan zal de persoon binnen tien seconden het bewustzijn verliezen, benadrukt Emmelot.

„Dan merk je er dus niets meer van. Mensen die succesvol worden gereanimeerd, rapporteren: het werd me zwart voor de ogen en van daarna weet ik niets meer.” Deze mensen kunnen wel wakker worden met pijn: het is niet ongewoon dat er tijdens de reanimatie een paar ribben breken.

Als de persoon niet wordt gereanimeerd, dan blijft het zwart. Emmelot: „Na vier tot zes minuten treedt er ernstige hersenschade op door zuurstofgebrek en na ongeveer tien minuten is de persoon echt overleden. We gaan ervan uit dat mensen daar niets van merken.

” Ook bij andere doodsoorzaken is het niet waarschijnlijk dat het stoppen van het hart op zichzelf pijnlijk is. „Maar dat kunnen we natuurlijk niet onderzoeken. Er zijn wel verhalen van mensen met bijna-doodervaringen: dat ze een mooi licht zagen, of andere beelden.

Deze mensen rapporteren voor zover ik weet geen pijn. Dat is wel een fijn idee, toch?” Over de pijn bij een hartinfarct wil Emmelot nog wel iets benadrukken wat iedereen zou moet weten: „Bij een kwart van de mensen presenteert een hartinfarct zich anders, zonder pijn. Veel van hen zijn vrouwen of ouderen.

Zij hebben aspecifieke klachten: kortademigheid, misselijkheid, buikpijn, duizeligheid, plotselinge moeheid. Daardoor wordt het hartinfarct bij hen helaas vaker gemist. Daar moeten we alert op zijn.

”.