IMF vergadert met wereldwijde protesten in achterhoofd

featured-image

IMF vergadert met wereldwijde protesten in achterhoofd Protesten van Kenia tot Pakistan tegen strenge IMF-voorwaarden zijn in Washington niet onopgemerkt gebleven. Toch blijven beleidswijzigingen beperkt. Niet de voorwaarden, maar communicatie is het probleem, volgens de beleidsmakers.

In de aanloop naar de jaarlijkse plenaire vergadering van het IMF vrijdag hebben de economen in Washington zich flink achter de oren gekrabd. Het noodfonds was het onderwerp van hevige protesten in meerdere landen die geld ontvingen. Met name in Kenia ging het er afgelopen zomer heftig aan toe.



Hoe kunnen we eraan bijdragen dat structurele hervormingen sociaal geaccepteerd worden, zo vroeg het IMF zich af in een rapport dat begin deze week verscheen. De conclusie: betere communicatie. Het is de vraag of de gen Z-betogers in Kenia genoegen zullen nemen met de opvatting dat zij de fiscale plannen, die na het protest werden opgeschort, simpelweg niet begrepen hebben.

Wat vaak schuurt in landen die IMF-leningen ontvangen, is dat het volk hier onevenredig veel last van heeft, terwijl corruptie niet wordt aangepakt. Hogere belastingen en het afschaffen van subsidies is goed voor de staatskas, maar niet voor salarissen en de prijzen van voedsel en brandstof. In Pakistan kregen mensen het afgelopen jaar elektriciteitsrekeningen die hun maandsalaris overstegen; in Kenia lagen er plannen voor meer belasting op producten als maandverband en kookolie.

Dat in een land waar, volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW), ‘belastingontduiking door grote bedrijven endemisch is’. Waarom niet corruptie aanpakken en de rijken hoger belasten, vraagt HRW zich af in een rapport over de protesten in Kenia. HRW publiceerde het afgelopen jaar meerdere rapporten waarin het argumenteerde dat de maatregelen van het IMF mensenrechten schenden.

Uit een vergelijking van 38 landen die sinds 2020 een lening kregen, bleek dat meer dan de helft gepaard gaan met bezuinigingen op overheidssalarissen, waardoor publieke diensten als gezondheidszorg en onderwijs minder goed geleverd kunnen worden, en verhoogde btw-tarieven, waar armere mensen altijd onevenredig veel last van hebben. Op zich is dit niet nieuw, en ook protesten ertegen niet. The Economist blikte in een artikel vorige maand terug op protesten in het Midden-Oosten in de jaren 80, dat werd geteisterd door hoge voedselprijzen nadat het IMF bepaalde dat subsidies moesten worden afgeschaft.

Het grote verschil met nu, volgens The Economist , is dat het IMF zich destijds niet om de weerstand bekommerde. “Structurele hervormingen waren belangrijker dan populariteit. Nu is de zelfverklaarde prioriteit van het fonds echter ‘inclusieve groei’ – waarmee het terugdringen van ongelijkheid net zo belangrijk is als gezonde overheidsfinanciën.

In dit kader werd eerder deze maand een voorzichtige hervorming doorgevoerd bij het IMF. Zogenoemde toeslagen, die langdurig lenende landen vaak bovenop de lening en eventuele rente moeten betalen, zijn verlaagd, iets waar onder meer Kenia profijt van heeft. Het IMF verklaarde dat helemaal afschaffen er niet in zit, omdat het fonds de opbrengsten nodig zou hebben en omdat het moet werken als aanmoediging geen onnodige leningen aan te gaan.

Critici, onder wie de Nobelprijswinnende econoom Joseph Stiglitz, zeggen al jaren dat deze argumenten geen hout snijden. In 2021 schreef Stiglitz in een rapport dat de toeslagen juist een last zijn voor landen die het zich het minst kunnen veroorloven, waardoor de kans op wanbetaling toeneemt. In totaal 93 landen hebben een lening openstaan bij het IMF.

De pandemie en oorlogen hebben er flink ingehakt bij veel landen. Sinds 2020 wordt er jaarlijks gemiddeld 6,75 miljard euro uitgeleend door het IMF, tegen gemiddeld 1,47 miljard euro in de tien jaar daarvoor. Zeker vijf Keniaanse demonstranten zijn dinsdag door politiekogels om het leven gekomen bij de bestorming van het parlementsgebouw in Nairobi.

De demonstratie tegen een omstreden belastingwet liep volledig uit de hand. Dure elektriciteit drijft Pakistanen tot wanhoop . Een groot deel van hun inkomen gaat nu op aan stroom.

.