Hoe we met kussen begonnen zijn

Met de meeste mensen zou je er niet aan moeten denken, maar als je verliefd bent, is een tongzoen hemels. De Franse kus, zoals Engelstaligen het noemen, doet twee mensen versmelten tot een eenheid van liefde waar niets tussen komen kan, zelfs geen broodje kebab. Ik herinner me ten minste dat ik het vlees en het brood en de saus uit zijn mond wilde eten, door zijn tong tussen mijn tanden geschoven alsof ik een kind was en inderdaad, met dat liefdesmaal waren we helemaal terug bij wat volgens sommige wetenschappers de oorsprong van de kus is: premasticatie.

Kinderen die van melk overgaan naar vast voedsel hebben daar enige hulp bij nodig: de ouder kauwt het voedsel fijn en stopt het in de mond van haar jong. Het is een gebruik dat mensen met veel dieren delen: van bonobo’s tot wolven en van vogels tot oorwormen, het gaat ver terug in de tijd. Toch is de kus, en zeker de tongzoen, bij mensen geen universeel verschijnsel.



Er zijn culturen waar verliefdheid heel anders wordt geuit, bijvoorbeeld door een wimperhaar af te bijten. Op andere plekken deden mensen wel aan kussen, maar niet met iedereen. Volgens Herodotus wilden Egyptenaren bijvoorbeeld niet met Grieken zoenen omdat die rundvlees aten en de koe in Egypte een heilig dier was.

Had de vader van de geschiedschrijving een blauwtje gelopen, 2.500 jaar geleden? Het antropologische tijdschrift Sapiens publiceerde in 2015 een onderzoek waaruit bleek dat van meer dan honderdvijftig onderzochte culturen in minder dan de helft gekust werd. Culturen met verschillende sociale klassen kussen meer dan egalitaire culturen van bijvoorbeeld jagers-verzamelaars.

In haar boek The Science of Kissing (2011) schrijft Sheril Kirshenbaum dat de Ituri Pygmeeën in Congo wel voedsel voor hun kinderen kauwden maar nooit tongzoenden. Misschien wel juist niet..

. De oorsprong is te dichtbij om romantisch te lijken. „Omdat culturen van jagers-verzamelaars als een venster naar samenlevingen uit het verre verleden kunnen dienen, is het redelijk om aan te nemen dat romantisch kussen pas recent in de menselijke geschiedenis is ontstaan”, schrijft Sapiens .

De romantische kus komt juist wel weer veel voor bij de poolcirkel volgens hun onderzoek. „Een verklaring hiervoor is dat mensen elkaar graag aanraken. Het is dus mogelijk dat wanneer mensen van top tot teen gekleed zijn in dikke bontjassen, het gezicht en de lippen de enige, of in ieder geval de meest voor de hand liggende, lichaamsdelen zijn die ze kunnen verkennen.

” Mmm. Zou het? Binnen blijft al dat bont wellicht niet altijd aan. Toch nog eens kijken naar de wonderschone film Atanarjuat: The Fast Runner (2001), van Zacharias Kunuk.

Misschien is kussen ook zoiets als het alfabet; het schrift is op verschillende momenten op verschillende plekken uitgevonden. Het kan ook weer vergeten worden. Helaas, want tijdens de kebabkus had ik me met iedereen verbonden gevoeld; met alle mensen en heel wat dieren die voor mij kwamen en alle mensen die nog na mij zouden komen; deel van een ononderbroken keten van telkens twee.

Kussen voelde als ademen; iets wat vanzelf gebeurt, zij het minder vaak. Maar kussen is aangeleerd, door honderden schilderijen en vooral films. Hollywood leek natuur.

Het is toch cultuur. Een recente theorie zegt dat kussen voorkomt uit insecten uit de vacht verwijderen, zoals apen dat doen. Bij weer een andere theorie of fantasie over de oorsprong van kussen draait het om spiegeling.

Een mond zou een echo van een vulva zijn (beide hebben lippen, ja), borsten een echo van billen, tongen een echo van tepels en zoenen een echo van neuken. Een op het eerste gezicht minder romantische theorie of fantasie misschien, maar wel een die uiteindelijk, bij het zoenen, alle deelnemers gelijk maakt. Welke lichaamsdelen elkaar raken doet er minder toe dan dat ze elkaar raken.

De sneeuw gesmolten..