Het Star Wars-universum snakt naar een nieuwe visie

Dat de nieuwe Star Wars -serie Skeleton Crew voortkomt uit jeugdherinneringen van jaren-80-kinderen, hoef je eigenlijk niet eens uit de mond van maker Chris Ford te horen. Vanaf de eerste minuten ademt de Disney+-reeks de sfeer uit van oude avonturenfilms van Steven Spielberg: kinderen die worden meegesleept in een piratenavontuur, ver van de veilige thuishaven, en met koppigheid en kinderlijke vindingrijkheid alle uitdagingen overwinnen. Het is „wensvervulling” voor kinderen, zegt Ford; het normale kind dat ineens in een magische wereld stapt.

Het is een format dat werkt. De eerste drie afleveringen van Skeleton Crew zijn fijne kinder-tv, vergelijkbaar met de vele kinderfilms met piratenthema die al decennialang worden gemaakt. Er wordt veel monter uitgelegd, vooral door de kinderen onder elkaar.



Overal vallen verwijzingen naar klassieke piratenverhalen als Treasure Island . En natuurlijk weten de kinderen het uiteindelijk beter dan de volwassenen – ze prikken overal doorheen. Wim (Ravi Cabot-Conyers), Fern (Ryan Kiera Armstrong), KB (Kyriana Kratter) en Neel (Robert Timothy Smith) wonen op de vreedzame planeet At Attin, waar alles in dienst staat van de ‘Great Work’ om de Republiek beter te maken.

Wim is ongelukkig thuis, Fern worstelt met een moeder met hoge verwachtingen. Dan vinden ze het wrak van een ruimteschip. Eenmaal aan boord gaat de motor aan en komt het viertal per ongeluk op een piratenplaneet terecht.

Daar blijkt dat niemand gelooft dat At Attin echt bestaat – de planeet is een fabeltje, deel van een mythe over een grote schat. De mysterieuze Jod Na Nawood (Jude Law) schiet de kinderen te hulp. Maar is hij wel te vertrouwen? Prima kinder-tv, dus, goed voor een lekkere binge op de bank in de kerstvakantie.

Maar in hoeverre is dit nog Star Wars? Voor de sets en de verhalen wordt duidelijk en nadrukkelijk meer inspiratie geput uit andere Disney-filmreeksen dan Star Wars. De Jedi-ridders, de aliens, de robots en de ruimteschepen lijken er wat opgeplakt. In gesprek met NRC spreekt Chris Ford over de „breedte van het Star Wars-universum, dat zo veel verhalen kan omvatten”.

Bij het kijken van de serie vraag je je af of die rek er wel in zit. Waarom vindt deze serie plaats in het Star Wars-universum? Er valt een lans voor te breken: de originele films waren feitelijk óók pastiches van avonturenboeken en -films, gericht op jonge mensen. In die zin is Skeleton Crew Star Wars als vanouds.

Maar in de context van alle series en films die de afgelopen jaren zijn gemaakt, voelt de reeks als wéér een verdere verdunning van het merk. Na een aanvankelijk sterke start met de hypernostalgische film The Force Awakens in 2015, raakte Disney de Star Wars-fans steeds meer kwijt. Waar Force Awakens – geregisseerd door J.

J. Abrams – vooral poogde om herinneringen op te roepen aan de originelen, wilde regisseur Rian Johnson met opvolger The Last Jedi (2017) een nieuwe richting inslaan. Minder Skywalkers, meer reflectie.

Een luidruchtig deel van de fans was het niet eens met die beslissing. Dus gooide een angstig Disney het roer om. Rijkelijk te laat: de laatste film uit de trilogie, The Rise of Skywalker (2019), leek uit wanhoop bij elkaar geraapt.

Tegelijkertijd struikelde ook een reeks ‘bijfilms’ rond bekende personages en gebeurtenissen uit de oude Star Wars-films, met flop Solo (2018) als dieptepunt. Ineens leek Disney de weg kwijt – net zoals met de zwalkende Marvel-films, die na finalefilm The Avengers: Endgame (2019) al snel hun populariteit verloren. Zoekend naar een hit vuurt Disney sindsdien in rap tempo allerlei Star Wars-projecten de wereld in.

De oogst is een rommeltje. Het eerste seizoen van ruimtewestern The Mandalorian (2019) werd enthousiast ontvangen, maar kwam daarna vast te zitten in een moeras aan filmverwijzingen. Kenobi (2022) en Ahsoka (2023) moesten de superfan paaien met ingewikkelde live voortzettingen van oude (teken)filmverhalen, maar het resultaat was voor de meesten lastig te volgen.

Dan maar een originele serie in een ander tijdperk, ver van de films? The Acolyte (2024) startte voor veel kijkers te sloom en leed onder lage kijkcijfers. Andor (2022) trok een nichepubliek door de onderhoudende, vaak politieke toon en de nadruk op sterke personages boven actie, maar de liefde van de massa bleef uit. Het voelt alsof Star Wars-hoofdproducent Kathleen Kennedy wacht tot God zelf uit de hemel neerdaalt om haar te vertellen welke kant Star Wars op moet.

Ze kan het zich veroorloven om zo te experimenteren want veel concurrenten op streamingvlak heeft Disney niet meer. Het bedrijf is met 112 miljoen abonnees qua streaming veel groter dan de meeste andere traditionele Hollywoodmegastudio’s; HBO Max (110 miljoen abonnees) heeft last van serieschaarste door de harde hand van nieuwe topman David Zaslav, die veel projecten in de prullenbak gooide. Alleen Netflix (282 miljoen abonnees) steekt erbovenuit, en is met 37 miljard dollar omzet per jaar nog steeds drie keer zo klein als Disney.

Maar de ontstane identiteitscrisis beschadigt langzaam het merk Star Wars. Kijkers kunnen er niet meer op vertrouwen dat ze bij een Star Wars-reeks kwaliteit krijgen, noch wat ze precies kunnen verwachten van een Star Wars-verhaal. De eerste zes films, gemaakt door bedenker George Lucas, zetten een helder beeld neer van wat dit universum was – avontuur en ridderheroïek rond een kern van thema’s over fascisme en rebellie.

Wat er niet binnen viel, werd door Lucas hard tot onbelangrijk materiaal verklaard. Die scherpe visie is er niet meer. In plaats daarvan wil Disney alle mogelijke verhalen kunnen vertellen, om zo alle mogelijke doelgroepen te bereiken.

Juist daarom voelt Star Wars steeds meer als een slap aftreksel van wat het ooit was: een reeks symbolen die je op elk verhaal kan plakken. Dit universum snakt naar een leider, een consistente strategie, een idee van wat Star Wars moet zijn. In de kern is het charmante Star Wars: Skeleton Crew hartstikke leuk als kerstuitstapje voor kinderen.

Zonder te kunnen bouwen op een gezonde fundering van wat Star Wars is, bungelt de serie echter in het luchtledige. Maker Chris Ford ziet zijn schattige kinderen zo rondrennen in andere krochten van het Star Wars-universum, zegt hij. Maar van een afstand lijken Wim en zijn vrienden weinig gemeen te hebben met de getraumatiseerde, radicaliserende rebellen uit een serie als Andor .

Het zijn andere werelden – andere visies op Star Wars. Gaat Disney ooit kiezen?.