Het lachen vergaat Steven Van Ammel als hij een boek met humor moet aanbevelen

Een dame wiegt heen en weer op haar hakken, tracht mijn aandacht te vangen. Een dertiger schraapt zijn keel, kijkt steels om zich heen. Een jonge vrouw staart me stuurs aan, aarzelt.

Hoe ik ook probeer het moment te herkennen waarop de vraag gesteld zal worden, het lukt me nog steeds niet. “Kan u me misschien een grappig boek aanbevelen?” De meest courante vraag in de boekhandel wordt zelden zonder vertwijfeling geformuleerd. Alsof humor niet zonder schaamte kan.



Vaak volgt dan een flauwe armbeweging richting boekenkast. “Of is het allemaal kommer en kwel?” We grossieren zowel in de afdelingen fictie als non-fictie in drama’s groot en klein, helemaal onterecht is de vraag niet. De mondhoeken zijn de minst gebruikte spieren bij het lezen, lijkt het wel.

Wat is humor? De vraag bezorgt me wekelijks vertigo. Wil de dame op hakken eerder een lichtzinnige klucht van Jonas Jonasson of mag de beuk erin met de zwartgallige kolder van Dimitri Verhulst? Als handelaren in verhalen zijn we onderhevig aan uiterst subjectieve graadmeters. Te grof voor de een, te fijn voor een ander.

David Sedaris blijkt te Amerikaans, Kingsley Amis al te vaak gedateerd, zijn zoon Martin te talig en Thomas Bernhard te duister. Bij het aanbevelen van humor vergaat me niet zelden het lachen. Absurd? Mag het absurd zijn? Alsof ik de jongeman een onsje vierkante kauwgumballen aanbied.

Doe maar Peter Buurman dan, of meteen het volle pond met Rob van Essen. Wat is humor? Naar verluidt lachte Kafka smakelijk bij voordrachten uit eigen werk, ik moet het eerste lachebekje nog blij maken met Het proces . De schelmenroman die me de luidste lachsalvo’s wist te ontlokken, Een samenzwering van idioten , durfde ik lang niet te herlezen uit angst geconfronteerd te worden met de boertige smaak die ik me als achttienjarige eigen had gemaakt.

Soms echter is het makkelijk. De treurende jonge vrouw – smartelijke blik, uitgesmeerde eyeliner – druk ik de gedichten van Emily Dickinson in handen. Soms zoekt een lezer niet naar een lach maar naar erkenning van verdriet.

.