Herdenken lastiger als eigentijds leed eroverheen golft

De Indische man naast me zegt ter kennismaking: ‘tweede generatie’. Dat doet ertoe in kringen waar de ooggetuigen uitsterven en de herinnering dreigt te vervagen. De jaarlijkse Indië-herdenkingen worden overal in het land gehouden op de dag van de Japanse capitulatie.

In Den Bosch gebeurt dat in de tuin van het verzorgingshuis De Grevelingen waar nogal wat Indische mensen wonen. ‘Indo’s’, verbetert de vriendelijke man naast me. Ik dacht altijd dat Indo’s een wat onsympathieke aanduiding is, maar wellicht ben ik inmiddels ook aangetast door het oprukkende voorzichtigheidssyndroom.



Je zit snel fout tegenwoordig. De tweede generatie zijn de mensen wier ouders het zelf nog allemaal hebben meegemaakt. De vierde generatie is inmiddels op de middelbare school en zal straks via twee jongens ook onvervaard het woord voeren.

Pal naast de tweede generatie zit je nog redelijk dicht op de historie. Zo’n Indië-herdenking is een melange van afschuw over alle leed en alle doorstane verschrikkingen, en liefdevolle mijmeringen over het leven in Ons Indië: de weelderige natuur, de geuren, de eigen cultuur en de bamichinees die ’s avonds langs de deur kwam. Maar dit jaar kost het me moeite hier helemaal in op te gaan.

Op de een of andere manier wordt herdenken lastiger als er onvoorstelbaar eigentijds leed overheen golft. Ik luister naar de sfeervolle Indische liederen, maar of ik het nu wil of niet, ik zie steeds de ontroostbare Gazaanse man Mohammed Abu al-Qumsan. Hij ging in Deir al Balah naar het gemeentehuis om zijn pasgeboren tweeling aan te geven (Aysal, het meisje, Aser, de jongen) toen een Israëlische raket hun flat trof.

Tweeling dood, drie dagen geleefd op deze wrede aarde, jonge moeder, zelf een arts, dood. Het enige dat de man nog heeft zijn de twee, net afgestempelde geboorteaktes. De wreedheid kent steeds weer nieuwe varianten.

De trompet schalt, wij zijn één minuut stil en de tweede generatie naast me merkt gelukkig niet dat ik in die ene minuut in het heden blijf, omdat de verschrikkingen van het verleden zich blijven herhalen. Zal een tweede of derde generatie in Gaza ooit kunnen herdenken zoals wij hier doen? Of blijven het verdriet, de verwoestingen en de aangewakkerde haat daarvoor te groot? Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!.