2 weeks Ago
DEN HAAG - De Haagse coalitie is begin oktober door het oog van de naald gekropen. Door oplopende spanningen rond de zero-emissiezone in de binnenstad van Den Haag dreigde de coalitie uiteen te vallen. Collegepartijen CDA en de Partij voor de Dieren stonden lijnrecht tegenover elkaar en speelden hoog spel.
En het politieke gevaar is nog niet geweken. 'Stuitend dat hij trots een hengeltje uitgooit.' Een foto van CDA-wethouder Hilbert Bredemeijer, die zichtbaar genietend staat te vissen, zet afgelopen week kwaad bloed bij coalitiegenoot Partij voor de Dieren.
De ode van de wethouder aan hengelen is een schending van het coalitieakkoord vindt de partij, want daarin is afgesproken dat er een campagne komt om vissen te ontmoedigen. En laat die campagne nou net zijn begonnen. De Haagse coalitie bestaat uit D66, GroenLinks, PvdA, CDA, Partij voor de Dieren en DENK.
De partijen sloten vorig jaar een coalitieakkoord nadat eind juni 2023 de VVD de samenwerking opzegde. De liberalen konden het niet verkroppen dat een deel van de coalitie weigerde serieus in gesprek te gaan met de partij van Richard de Mos na zijn vrijspraak in zijn corruptiezaak. Partij voor de Dieren en DENK namen de plek in van de VVD.
De hengel-fittie is een storm in een glas water, die volgens oppositiepartijen 'te gênant voor woorden' is. 'Ga eens echt aan het werk', reageren zij. Maar het is tegelijkertijd tekenend voor de verhoudingen in de coalitie.
Met name het wantrouwen tussen het CDA en de Partij voor de Dieren is immens en leidt begin oktober bijna tot een coalitiebreuk. De zero-emissiezone, die inhoudt dat de binnenstad vanaf 1 januari 2025 op slot gaat voor vervuilende bedrijfsvoertuigen, staat eind september aan de wieg van de crisis. Het is een coalitieafspraak, maar het CDA is al maandenlang uitermate kritisch en benadrukt keer op keer dat de partij grote zorgen heeft over de ondernemers die nog niet kunnen overschakelen op elektrisch vervoer.
Wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) deelt die zorgen niet. Voor hem staat een schone lucht voorop en bovendien zijn al in 2018 afspraken vastgelegd tussen de overheid en ondernemers over de invoering van de zero-emissiezone in 2025. De invoering kan dus geen verrassing zijn.
En ondernemers die niet kunnen meekomen worden geholpen met ontheffingen en overgangsregelingen, belooft hij. MKB Den Haag begint hem toch te knijpen. De Haagse belangenvereniging voor het midden- en kleinbedrijf heeft in 2018 weliswaar het convenant ondertekend en de invoering van een zero-emissiezone gesteund, maar inmiddels is de situatie veranderd.
Over twee maanden, op 1 januari 2025, gaat de binnenstad van Den Haag op slot voor vervuilende bedrijfsauto's. Dat betekent dat dan alleen nog bestelbussen en vrachtwagens die elektrisch zijn of rijden op waterstof in het centrum zijn toegestaan. Er geldt een overgangsperiode tot 2030 waarbij eerst de meest vervuilende voertuigen worden geweerd.
Personenauto’s mogen nog wel de binnenstad in. Dat komt onder andere doordat het nieuwe kabinet anders kijkt naar zero-emissiezones dan het vorige, er nog onvoldoende laadpalen zijn en het elektriciteitsnetwerk volloopt. Den Haag is daarom nog niet klaar voor invoering, concludeert het MKB Den Haag en schrijft een brief aan het stadsbestuur waarin het een 'dringende oproep' doet om de zero-emissiezone met een jaar uit te stellen.
De brandbrief ligt vrijdag 27 september aan het einde van de middag bij de gemeenteraad en het college op de mat. Een aantal oppositiepartijen is niet verbaasd. Zij weten dat de brief eraan zit te komen.
En opvallend genoeg geldt dat ook voor coalitiepartij CDA. Volgens bronnen op het stadhuis is het CDA zelfs betrokken geweest bij het opstellen ervan. Saillant, omdat de brief het coalitieakkoord ondermijnt.
Vanaf dat moment loopt de spanning op in de coalitie. De oppositie ruikt bloed en de VVD reageert vrijdagavond direct. De oppositiepartij wil dat de brandbrief van het MKB een paar dagen later in de raadsvergadering, op donderdag 3 oktober, wordt besproken.
Een motie om de zero-emissiezone met een jaar uit te stellen ligt al klaar. Voor het CDA bewijst de brandbrief van het MKB dat de partij het al maanden bij het rechte eind heeft: ondernemers zijn nog niet klaar voor een zero-emissiezone. Zij moeten meer tijd krijgen om over te schakelen, vindt de coalitiepartij.
Het CDA maakt duidelijk dat de partij de uitstel-motie van de VVD wil steunen. Dat is voor wethouder Barker onacceptabel en hij dreigt met opstappen. De afspraken over de invoering liggen er al jaren en schonere lucht is bittere noodzaak, vindt hij.
Bovendien zou het betekenen dat Den Haag de eerste stad is waar de gemeenteraad beslist om de zero-emissiezone uit te stellen. Een knieval naar het radicaal-rechtse kabinet, nota bene in een stad met een wethouder van de Partij voor de Dieren. Dat wil Barker hoe dan ook voorkomen.
Coalitiegenoten schieten wethouder Barker te hulp. Zij proberen het CDA ervan te overtuigen dat de brandbrief niet al binnen een paar dagen op de raadsagenda moet komen. Zij vinden het logischer en gebruikelijker om de brief eerst in een commissievergadering te bespreken en vervolgens in een raadsvergadering.
Na wat gesoebat gaat het CDA daarmee akkoord. De brandbrief wordt eerst in een volwaardig debat besproken in een commissievergadering op donderdag 10 oktober. Hiermee is een politiek bloedbad in de raadsvergadering afgewend.
Bovendien is er tijd gekocht, die gebruikt moet worden om de coalitie weer op een lijn te krijgen. Die tijd is hard nodig, want de bezwaren van de christendemocraten zijn nog lang niet verdwenen. Ondertussen wordt duidelijk dat niet alleen de politiek, maar ook ondernemers verdeeld zijn.
Vijf grote ondernemersverenigingen, onder aanvoering van werkgeversorganisatie VNO-NCW, roepen in een brief aan het stadsbestuur op om de zero-emissiezone juist niet uit te stellen. Veel ondernemers zijn al overgeschakeld op elektrisch vervoer, stellen zij en ondernemers hebben baat bij duidelijk en consistent beleid. Deze brief zet de discussie in een ander perspectief, maar het CDA wil nog niet bewegen, zo wordt dinsdagavond 8 oktober duidelijk.
Die avond, een paar dagen voor de commissievergadering waarin de brandbrief op de agenda staat, komen de zero-emissie-woordvoerders van de coalitiepartijen bijeen. Doel is om tot een gezamenlijk standpunt te komen. Maar het CDA ligt op ramkoers en blijft vasthouden aan het uitstellen van de zero-emissiezone met een jaar.
Het overleg levert niets op en het voortbestaan van de coalitie blijft ongewis. Dan werpt D66 zich op als oliemannetje, want er moet toch een compromis te vinden zijn die de coalitie kan redden? De partij probeert wethouder Barker en het MKB bij elkaar aan tafel te krijgen om zo tot een oplossing te komen. Dat lukt.
Woensdag vindt aan het einde van de middag een gesprek plaats met D66, Barker en vertegenwoordigers van het MKB. De actie wekt de woede van het CDA. De christendemocraten hebben het gevoel dat er achter hun rug om gewerkt wordt aan een deal.
Toch gaan de gesprekken door en die leiden zelfs tot een doorbraak. Barker biedt ondernemers extra geld voor de subsidieregeling voor het slopen van oude vervuilende auto’s. En als blijkt dat teveel ondernemers nog niet mee kunnen komen, dan is de wethouder bereid om het moment dat er daadwerkelijk boetes uitgeschreven gaan worden, uit te stellen.
In maart 2025 komt er een 'weegmoment' waarna bepaald wordt of uitstel nodig is, zo stelt hij voor. MKB Den Haag heeft wel oren naar de handreiking, maar het CDA zou de tegemoetkoming niet genoeg vinden. Volgens bronnen op het stadhuis dringt het CDA er bij het MKB zelfs op aan om er meer uit te halen en daarmee de coalitie onder druk te zetten.
Dat doet het MKB niet. De ondernemersvereniging stuurt donderdagochtend, vlak voor het commissiedebat over de brandbrief, een persbericht de wereld in. 'We zijn blij met de handreikingen die de gemeente Den Haag heeft gedaan naar aanleiding van onze brief en de daarop volgende gesprekken met wethouder Robert Barker', staat daarin.
Dat slaat de wapens uit handen van het CDA. De angel is uit het debat en het CDA kan in de commissievergadering niet anders dan stellen dat het 'goed is dat de wethouder naar ondernemers heeft geluisterd'. De coalitie is door het oog van de naald gekropen.
Het politieke debat over de zero-emissiezone is nog niet ten einde. Wethouder Barker komt binnenkort met een brief waarin staat hoe hij het 'weegmoment' vorm wil gaan geven. Ook die brief – en vervolgens het weegmoment zelf - zal ongetwijfeld voer zijn voor nieuwe, politieke twist.
Daarnaast moet de raad nog een besluit nemen over de uitbreiding van de zero-emissiezone naar de kust. Dat ligt uitermate gevoelig..
