Grote, complexe problemen vragen om een lappendeken

Het huizentekort, de ouderenzorg, de stikstofcrisis, arbeidsmigratie. Je zou willen dat een sterke vrouw of man deze problemen voor eens en altijd oplost met één geniaal plan en het liefst een beetje snel. Maar zo werkt het niet.

Hans Vermaak is een bekende auteur op het gebied van verandermanagement. In de vorige eeuw schreef hij samen met Léon de Caluwé de bestseller Leren veranderen . In zijn nieuwe boek De logica van de lappendeken biedt hij een verfrissende kijk op complexe, hardnekkige problemen.



Taaie vraagstukken als armoede of duurzaamheid hebben als kenmerk dat er veel actoren en factoren bij betrokken zijn. Bovendien, denk aan de stikstof- en de wooncrisis, interacteren ze vaak met elkaar. Dit zorgt ervoor dat het probleem niet van één persoon of één instantie is en dat er ook niet één juiste oplossing is.

Volgens Vermaak moeten we niet zoeken naar die ene grote oplossing, maar juist kijken naar lokale, kleine initiatieven die werken (de lapjes) en die onderling trachten te verbinden (de deken). ‘ Knotworking ’ wordt dat ook wel genoemd: knoopwerk. Het aan elkaar knopen van kleine activiteiten mislukt vaak als je het planmatig en formeel probeert te doen.

Maar wanneer betrokken praktijkmensen hun best doen om elkaar goed te begrijpen en bereid zijn om zich een beetje aan te passen waar nodig, kunnen er mooie dingen ontstaan. Vermaak noemt als voorbeeld een onderzoek naar de samenwerking tussen interne begeleiders op basisscholen en ouder-en-kindadviseurs van jeugdhulp. Je kunt proberen om het beleid van beide organisaties op elkaar af te stemmen.

Maar beter werkt het wanneer professionals elkaar regelmatig zien en samen per geval bekijken wat er nodig is en hoe ze elkaar kunnen helpen. De lappendeken-aanpak heeft vier implicaties die Vermaak mooi verwoordt. Twee gedachtes nog.

Eén: in het boek van Vermaak gaat het veel over complexe maatschappelijke vraagstukken. Maar ook bij lastige veranderingen in de werkomgeving is de lappendeken vaak nuttiger dan een masterplan. Twee: grote maatschappelijke problemen geven je vaak een machteloos gevoel.

Maar na een paar uurtjes lezen in dit boek kreeg ik toch weer wat hoop. Niet omdat ik dacht: nu gaan we het allemaal oplossen. Maar wel: zo kunnen we in elk geval weer een begin maken en binnen onze eigen invloedssfeer relevant werk doen.

.