Groeit Salome Zoerabisjvili, de president van Georgië, uit tot boegbeeld van het verzet?

Een president die oproept om de straat op te gaan en te protesteren tegen een verkiezingsuitslag, dat zie je niet vaak. Salome Zoerabisjvili, de president van Georgië, liet zondagavond weten dat ze de uitkomst van de Georgische parlementsverkiezingen niet erkent. Volgens haar is zaterdag op grote schaal fraude gepleegd om de pro-Russische regeringspartij Georgische Droom aan een overwinning te helpen.

Zoerabisjvili: „We waren getuigen en slachtoffers van een Russische speciale operatie.” Ze riep op om maandagavond te demonstreren op Roestaveli Avenue, de hoofdstraat van Tbilisi. „We verdedigen ons grondwettelijke recht, onze stem en onze toekomst.



” In het gepolariseerde Georgië, waar pro-Europese en pro-Russische krachten lijnrecht tegenover elkaar staan, heeft president Zoerabisjvili een bijzondere rol. Als enige vertegenwoordiger van de regering is zij uitgesproken voorstander van toetreding tot de Europese Unie. Sinds haar aantreden eind 2018 botst ze daarom geregeld met het door Georgische Droom gedomineerde kabinet en parlement.

Die partij streeft formeel nog steeds naar EU-toetreding, maar voert ondertussen door het Kremlin geïnspireerde wetten in. Zoerabisjvili toonde zich in de aanloop van de verkiezingen strijdvaardig. Zoals veel Georgiërs beschouwde ze 26 oktober als een existentiële dag: de dag dat het land met 3,8 miljoen inwoners zou afrekenen met de partij die al sinds 2012 aan de macht is en zou kiezen voor een Europese toekomst.

Vooralsnog pakt dat anders uit: Georgische Droom haalde 54 procent van de stemmen, de pro-Europese oppositie, verenigd in vier allianties, kwam uit op 37,7 procent. Mogelijk groeit Zoerabisjvili de komende tijd uit tot boegbeeld van het verzet. Ook al is de rol van de Georgische president primair ceremonieel van aard, Zoerabisjvili heeft de politieke ervaring, het netwerk, de overtuiging en de populariteit om het pro-Europese kamp – volgens opiniepeilingen circa 80 procent van de bevolking, ondanks de verkiezingsuitslag – te leiden.

Russisch imperialisme speelde een rol vanaf het begin van Zoerabisjvili’s leven. Zoerabisjvili werd geboren in Parijs in 1952, in een Georgische familie die in 1921 was gevlucht toen de Sovjet-Unie een einde maakte aan de prille Democratische Republiek Georgië. Die republiek was drie jaar eerder mede opgericht door haar overgrootvader, journalist en politicus Niko Nikoladze.

Georgië was een ver en vreemd land, zei Zoerabisjvili in 2022 tegen The Washington Post : „Een mythisch land dat alleen in boeken bestond”. Eind jaren zestig, begin jaren zeventig studeerde ze politieke wetenschappen aan de prestigieuze instelling Sciences Po in Parijs, gevolgd door Columbia University in New York. Ze koos voor een carrière in de Franse diplomatie.

Na functies in Rome, Washington, Wenen, Ndjamena (Tsjaad) en Brussel nam ze in 2004 afscheid van de diplomatie, na een jaar als Frankrijks ambassadeur in Georgië. Zoerabisjvili werd minister van Buitenlandse Zaken onder president Micheil Saakasjvili, waar ze zich twee jaar later van distantieerde. Ze richtte een eigen partij op, maar kwam in 2016 als onafhankelijk lid in het parlement.

In 2018 stelde Zoerabisjvili zich kandidaat als president. Ze moest er haar Franse paspoort voor opgeven. Ze kreeg – toen nog – de steun van Georgische Droom.

Zoerabisjvili is de vijfde president van Georgië sinds het land zich in 1991 afscheidde van de Sovjet-Unie. Haar termijn kan binnenkort voorbij zijn: binnen 45 dagen na de verkiezingen kiest het parlement, aangevuld met 150 anderen, een nieuwe president. Het is de eerste keer dat de president niet rechtstreeks wordt gekozen.

Het presidentschap van Zoerabisjvili wordt getekend door conflicten met Georgische Droom. De partij probeert haar toch al bescheiden bevoegdhedenverder te reduceren. In 2023 probeerde de regering de president af te zetten omdat ze buitenlandse reizen had gemaakt zonder vooraf toestemming te vragen.

Georgische Droom wil niet dat Zoerabisjvili voor EU-toetreding pleit in Europese hoofdsteden. De afzetting kreeg onvoldoende stemmen in het parlement. In mei van dit jaar nam het parlement – ondanks langdurige straatprotesten – een wet aan die buitenlandse invloeden via ngo’s moet terugdringen, naar Russisch model.

Zoerabisjvili sprak een veto uit maar dat werd weggestemd in het parlement. Zij heeft de wet nu voorgelegd aan het Constitutioneel Hof. Recent weigerde zij een andere wet, bedoeld om lhbti-rechten in te perken, te ondertekenen.

Voor Zoerabisjvili moet de verkiezingsuitslag, zelfs met fraude, een deceptie zijn. Begin oktober zei ze tegen Euronews dat ze verwachtte dat de gezamenlijke oppositie 60 procent van de stemmen zou krijgen, tegen 40 procent voor Georgische Droom. En daarbij hield ze al rekening met fraude, zei ze erbij.

De president zag voor zichzelf een belangrijke rol na de verkiezingen. Eerder dit jaar nam ze het initiatief voor het ‘Georgische Charter’, dat door veel oppositiepartijen werd getekend . Uitgaande van winst voor de oppositie was haar plan om een tijdelijk zakenkabinet in te stellen, dat snel maatregelen zou nemen om EU-toetreding weer mogelijk te maken.

Dat plan was te optimistisch..