1 month Ago
Soms start de werkweek niet zoals je hoopt. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moest het flink ontgelden in eigen rangen. De belangrijke Eurocommissaris Thierry Breton nam onverwachts ontslag en trapte nog eens stevig na richting Von der Leyen.
Ursula von der Leyen moest het maandagochtend zoals iedereen via X vernemen dat Thierry Breton, Europees commissaris voor Interne Markt, per direct ontslag neemt. De Fransman kan naar eigen zeggen niet meer werken onder Von der Leyen, die hij “onbehoorlijk bestuur” verwijt. Tussen Breton en Von der Leyen boterde het al lang niet meer, maar de steen des aanstoots was dit keer dat Von der Leyen zelf probeerde om van hem af te raken.
Breton was door Frans president Emmanuel Macron voorgedragen voor een tweede termijn als Eurocommissaris. Maar Von der Leyen had Macron voorgesteld om Breton alsnog te lozen, in ruil voor een zwaardere portefeuille voor de Fransen in de volgende Commissie. Breton was bepaald geen meeloper in de Europese Commissie.
Hij had een stevige portefeuille, was verantwoordelijk voor de Europese vaccintaskforce tijdens de covidcrisis, en vertegenwoordigde een van de machtigste landen in Europa. De manier waarop uitgerekend Breton de deur achter zich dicht gooit, is zelden gezien. Voor de aankondiging van zijn ontslag tweette hij eerst een tekening van een kraakwit schilderij - zijn nieuwe staatsieportret, aldus Breton.
“Dit is going out with a bang , om Von der Leyen maximaal schade toe te brengen”, zegt professor Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven). Het is niet dat de Commissievoorzitter nog geen kopzorgen had. De start van haar tweede ambtstermijn loopt allesbehalve van een leien dakje.
Von der Leyen had vorige week de samenstelling en bevoegdheidsverdeling van haar nieuwe ploeg bekend moeten maken, maar dat liep vertraging op. Misschien kan ze deze week wel helderheid bieden, al moet Slovenië nog steeds een kandidaat voordragen. Bovendien sleept Von der Leyen nog een aantal brandjes mee uit haar eerste bestuursperiode.
De Duitse ligt nog steeds onder het vergrootglas van het Europees Openbaar Ministerie, voor haar rol in de megadeal met vaccinbouwer Pfizer. De Commissie zette in april 2021 een handtekening onder een contract voor 1,8 miljard covidvaccins. Maar de manier waarop die deal tot stand kwam is in nevelen gehuld, omdat Von der Leyen zelf per sms de details uitklaarde met Pfizer-baas Albert Bourla - een hoogst ongebruikelijke werkwijze.
De berichten tussen de twee bleken later ook nog eens onvindbaar, waardoor niemand kan nagaan of er onoorbare afspraken zijn gemaakt. Na Pfizergate was er ook Piepergate, genoemd naar haar CDU-partijgenoot Markus Pieper. Die kreeg begin dit jaar uit het niks een prestigieuze - en lucratieve - aanstelling als Europese ‘kmo-gezant’.
Volgens criticasters een loepzuiver voorbeeld van vriendjespolitiek. Breton was een van de mensen die Von der Leyen stevig aanpakte over die zaken. “Maar de presidentiële manier waarop Von der Leyen beleid voert stoort hem nog het meest van al”, zegt Van Hecke.
“Ze concentreert heel veel macht in beperkte kring, bij haar vicevoorzitters en zeker bij haar kabinet. Haar idee is: het is onmogelijk om bij elke beslissing 27 Eurocommissarissen te betrekken. Ze steunt heel sterk op een aantal vertrouwelingen met wie ze dan ook nog eens vooral Duits spreekt.
” De frustratie gaat in beide richtingen. Breton maakte het Von der Leyen niet bepaald makkelijk. Hij viel haar publiekelijk af, en benadrukte onlangs met plezier dat ze als Commissievoorzitter niet eens op de volledige steun van haar eigen politieke familie - de christendemocratische EVP - kon rekenen.
Enige geldingsdrang is Breton niet vreemd. Onlangs vocht hij nog een oorlogje uit met Elon Musk, de eigenaar van X en SpaceX. Van Hecke: “Dat was zeker niet doorgepraat met Von der Leyen.
Zij is een controlefreak die meer dan eens botste met het ongeleide projectiel Breton.” Door al die onenigheid was de kans sowieso groot dat Breton in de tweede Commissie-Von der Leyen een minder prestigieuze bevoegdheid zou krijgen. Het valt niet uit te sluiten dat de Franse Eurocommissaris zelf de benen nam omdat hij de bui al zag hangen.
Tegelijk komt deze episode Parijs niet slecht uit. Macron heeft niet toegegeven aan de poging van Von der Leyen om zich te bemoeien met de voordracht van een Franse kandidaat. De Franse president heeft laten zien: ik ben de baas.
Maar nu Breton effectief vervangen wordt, kan Von der Leyen bijna niet anders dan de Fransen daadwerkelijk een zwaardere portefeuille geven - zoals ze Macron had beloofd. Die vervanger wordt Stéphane Séjourné, een medestander van Macron. Séjourné werd onlangs minister van Buitenlandse Zaken, maar was daarvoor de leider van de liberalen in het Europees Parlement.
Het zit Von der Leyen op zijn zachtst gezegd niet mee. Al moet het belang van Bretons dramatische exit op de lange termijn ook niet overschat worden. Van Hecke: “Von der Leyen zal er geen traan om laten dat ze van die - in haar ogen - lastpak af is.
Voor haar persoonlijk comfort is dit een opsteker. Zijn vertrek tast wel haar autoriteit aan, maar dat valt uiteindelijk wel mee. Over vijf jaar praten we nog over Von der Leyen.
De kans dat we dan nog over Breton praten, is veel kleiner.” Geselecteerd door de redactie.
