Geheimzinnig monument op plek rampzalig ongeluk met Duitse raket

RIJSWIJK - Een klein monumentje, uit hout gehakt. Het is naast een natuurlijke krater het enige wat nog herinnert aan een rampzalig ongeluk met een Duitse raket. Precies tachtig jaar geleden slaat de bom in naast een jongensinternaat in Rijswijk.

Er vallen dertien doden en tientallen gewonden. Jilt Sietsma heeft zich vastgebeten in het incident. Hij vond het geheime monumentje op de onheilsplek.



Een Duitse V2-raket zaait op 27 oktober 1944 dood en verderf in Rijswijk. Het projectiel met 1000 kilo springstof zwenkt kort na de lancering vanuit het Rijswijkse Bos af, stort neer en slaat een krater vlakbij een jongensinternaat aan de Van Vredenburchweg. De raket is afkomstig uit het Rijswijkse Bos, zo'n twee kilometer van het jongensinternaat.

De Duitse bezetter richt daar tijdens de bezetting een mobiele lanceerinstallatie voor de Vergeltungswaffe 2, oftewel de V2, in. De oprijlaan van een voormalig paleisje in het bos in Rijswijk biedt een stevige ondergrond en dankzij de hoge bomen blijft de installatie verborgen voor de geallieerde vliegtuigen. Deze eerste onbemande ballistische raket wordt, samen met zijn voorganger V1, ook wel vliegende bom genoemd.

Het projectiel is zo'n veertien meter hoog en haalt een snelheid van 3600 kilometer per uur. 'De V2 was binnen vijf minuten in Londen', vertelt Jilt Sietsma in Mogguh Weekend. Sietsma is in het drama gedoken.

Maar hij heeft niet kunnen achterhalen waar deze raket precies naar onderweg is op het moment van de ramp. De kans is groot dat Antwerpen of Londen het doel is, want die steden worden vaker met dit dodelijke wapen bestookt. Maar er gaat nogal eens wat mis met de inzet van de V2.

De tijdsdruk is in de oorlogsjaren zo groot dat het wapen onvoldoende getest kan worden. Daarnaast worden de wapens gebouwd door dwangarbeiders uit een concentratiekamp in Duitsland. Zij saboteren regelmatig wapens die zij moeten bouwen.

In Den Haag en omgeving hebben zeker twaalf mislukte V2-lanceringen voor veel schade en slachtoffers gezorgd, zo ook op 27 oktober 1944. Als lid van de werkgroep '80 jaar vrijheid in Rijswijk' verzameldtJilt Sietsma van vier jongens de verhalen over de mislukte lancering. Internaatbewoner Piet ziet om 15.

53 uur het projectiel opstijgen. Aan de vlam aan de staart van de raket ziet hij direct dat het fout gaat. De vlam is breed en niet smal toelopend zoals normaal.

De raket stort vanaf 1000 meter hoogte neer, vlak bij de schuur van het jongensinternaat. 'Het was een enorme knal. Na de inslag was het ineens stil.

Het eerste wat ik zag was pater Dürkens, die glasscherven op zijn hoofd heeft en helemaal wit was van de kalk', vertelt de 18-jarige Rinus Feijen. 'Om de hoek lag broeder Van der Meij. Zo te zien mankeerde hij niets, hij was helemaal gaaf.

Maar toch was hij dood, ik denk door de luchtdruk.' 'Je kon deze V2 goed zien, want hij vloog later dan anders en maakte zulke rare geluiden. Wel oorverdovend, maar daarnaast sputterde de achterkant zo raar.

Door het raam zagen we ineens dat de V2 zich omdraaide', zegt de 11-jarige Bob Schoemakers. Muren vallen om, de kassen van het internaat worden vernietigd en tot in de wijde omgeving sneuvelen er ramen. Bob ligt op dat moment samen met de 15-jarige Jan Zandvoort op zaal.

'Ineens werden de muren omver geblazen en er was overal stof en puin', vertelde Jan. 'In de ziekenzaal naast mij was een broeder door een scherf onthoofd. Het was koud en het regende en iedereen liep door elkaar heen te schreeuwen.

' De ramp laat volgens Sietsma goed zien hoe makkelijk een oorlog onschuldige slachtoffers maakt. 'Het ging hier om mensen die er niets aan konden doen, gewoon rondliepen, aan het werk waren. Mensen die zich helemaal niet politiek inspanden', legt hij uit.

'Het overkomt je gewoon.' Het Gezelschap van de Kruisvaarders van Sint Jan richt in Rijswijk aan de Van Vredenburchlaan in 1925 een jongensinternaat in. Het huis heet 'Ora et labora' (bid en werk).

Er wonen in oktober 1944 zo'n 140 mensen: 100 jongens en een aantal broeders en personeelsleden. Tijdens de bezetting wonen er ook jongens die aan de Arbeitseinsatz willen ontkomen. De jongens zijn in groepen ondergebracht volgens refters (eetzalen), of paviljoens, en slapen met enkele tientallen in slaapzalen.

De mislukte lancering van 27 oktober is gelijk de laatste lancering van een V2 vanuit Rijswijk. Het is ook het einde van het jongensinternaat, want de gebouwen zijn onbewoonbaar na de inslag van de V2. Ruim 80 jaar later doet Sietsma onderzoek naar het verwoestende raketongeluk.

Zijn uitgangspunt is een foto van de Britse luchtmacht RAF, gemaakt in februari 1945. Heel scherp is de diepe krater met een diameter van zestien meter te zien die de V2 geslagen heeft in het weiland naast het jongensinternaat. Sietsma vindt de precieze plek door de foto uit 1945 over Google Maps te leggen.

In het huidige Kruisvaarderspark is de krater nog steeds te zien, legt hij uit. 'Het gat is destijds opgevuld met puin, daardoor is te zien dat de begroeiing anders is dan in het weiland eromheen.' Volgens hem heeft zich door de tijd een natuurlijk monument gevormd.

Maar hij vindt meer. 'Tot mijn verbazing was er in een boom naast de krater een klein monumentje, in het hout uitgehakt met een kruis erin. Het is duidelijk een monumentje', vertelt hij.

'Maar wie dat gemaakt heeft en wanneer en of het voor de slachtoffers van het raketongeluk in 1944 is, ik weet het niet. Ik heb nog niemand in Rijswijk gesproken die weet wat daar achter zit.' Sietsma komt dan ook graag in contact met mensen die mogelijk meer kunnen vertellen over het kruis in de boom.

.