Geen woord van het jaar? Dít is het woord van de eeuw

Geen woord van het jaar? Dít is het woord van de eeuw S ociale media vormen een hoop stront. Het zoveelste bewijs hiervan is de situatie die Van Dale er dit jaar toe deed besluiten te stoppen met de Woord van het Jaar-verkiezing. Het woord ‘transitiespijt’ was één van de genomineerden en wij Nederlanders, met ons nuchtere boerenverstand, blijken dat reden genoeg te vinden om elkaar op sociale media in de haren te vliegen.

Uit pure ellende koos Van Dale daarom zelf voor ‘polarisatie’ als woord van het jaar. Als we over de landsgrenzen heen kijken, vinden we echter een veel passender woord voor dit debacle. In Australië koos zowel het publiek als Macquarie – de Australische tegenhanger van Van Dale – voor enshittification als het woord van 2024.



De formele Nederlandse term voor het fenomeen enshittification is ‘platformverval’. Maar omdat het verschijnsel stinkt, kunnen we dit prachtige Engelse woord beter vertalen als ‘strontificatie’. Deze term werd in november 2022 voor het eerst gebruikt door de Canadees-Britse publicist Cory Doctorow.

Hij schreef: ‘Dit is hoe platformen sterven. Eerst doen ze veel voor hun gebruikers; daarna misbruiken ze hun gebruikers om hun zakelijke klanten te helpen; tot slot misbruiken ze die zakelijke klanten om alle waarde voor zichzelf terug te schrapen (..

.) Ik noem dit strontificatie.’ In Doctorows definitie is het belangrijkste aspect van strontificatie impliciet, namelijk dat die platformen door dat misbruiken van hun gebruikers en klanten in kwaliteit steeds verder achteruitgaan.

Tot ze uiteindelijk tot een smeuïge hoop verworden waar alleen de strontvliegen zich nog met plezier laten zien. En omdat sociale media zo’n overmatig grote rol spelen in onze levens, gaat vrijwel iedereen erop achteruit. Het is domweg treurig dat zelfs een Woord van het Jaar-verkiezing, een nogal onbenullige ‘traditie’, geen doorgang kan vinden omdat allerlei mensen zich op sociale media in een continue staat van irritatie bevinden.

Als iemand die al bijna 30 jaar op het internet rondbanjert, kan ik sociale media overigens onmogelijk de volledige schuld geven van die opgefoktheid. Ruim voor de opkomst van platforms en hun aanbevelingsalgoritmes die controverse belonen, zag ik mensen elkaar al de tent uitvechten op internetfora en mailinglijsten. De hoogoplopende ruzies werden toen nog flame wars genoemd en gingen over zaken als ‘wat is de beste tekstverwerker voor programmeurs?’, ‘wie is de beste tennisspeler aller tijden?’ en andere nutteloze onderwerpen.

De anonimiteit van het internet heeft er vanaf het begin voor gezorgd dat mensen zich gedragen alsof ze te diep in het glaasje hebben gekeken. Wat sociale media wel hebben gedaan is dit gedrag versterken door die domme ruzies te belonen met aandacht, aandacht en nog meer aandacht. En dit is slechts één van de manieren waarop strontificatie plaatsvindt.

Het lijkt erop dat Australiërs dit beter opmerken dan mensen in andere landen. Niet alleen kozen ze voor ‘strontificatie’ als woord van het jaar, ook werd Australië ongeveer gelijktijdig met die verkiezing het eerste land ter wereld waar sociale media verboden werden voor kinderen tot 16 jaar. Hopelijk weerhoudt dat de volgende generatie Australiërs ervan om later in hun leven strontvliegen te worden.

Zo niet, dan wordt ‘strontificatie’ niet alleen het woord van 2024 maar ook het woord van de eeuw. Ilyaz Nasrullah is consulent digitale strategie. Hij schrijft om de week een column voor Trouw.

Lees ze hier terug..